Іш айналымы мен жатыр түбі биіктігін өлшеу әдістері
1
Қолды өңдеу және құрал-саймандарды дайындау.
Заласыздандыру уақыты 30секундтан кем болмау керек.Әр қимыл кем дегенде 5 рет қайталанады.
1.Антисептиктің қажетті мөлшерін құрғақ қолға жағу.
2.Алақанды алақанға ысқылау (5 рет)
3.Сол қолдың алақанымен оң қолдың алақанының сырт жағын ысқылау және керісінше.(5 рет)
4.Саусақтарды айқастыра алақандарды бір-біріне ысқылау(5 рет)
5.Саусаақтарды «құлып» секілді қосып,бүгілген саусақтың сыртқы жағымен келесі қолдың алақанын ысқылау(5 рет)
6.Екі қолдың бас бармақтарын айналдыра кезек ысқылау.(5 рет)
7.Саусақтардың бас жағымен екінші қолдың алақанын шеңберлете ысқылау және керісінше.(5 рет)
8.Қолымызға бір рет пайдаланылатын стерильденген қолғапты киеміз .
2
Жүкті әйелді дайындау және жатқызу
Жүкті әйелді ыңғайлы етіп кушеткаға жатқызып, іш аймағын киімнен босатуын сұраймыз. Сосын осы әдістің орныдалу ретін түсіндіреміз.
3
Ішті қарау
Жүктілік кезінде пигментация күшейеді. Оны біз әйелдің ішінің ақ сызығынан көре аламыз және де ішінің түріне назар аударамыз. Іш аймағында тыртықтар, петехиялар, формасына, стриялар, қышыма іздері бар ма, жоқ па соны қараймыз;
4
Іш айналымын өлшеу
Іш айналымын сантиметрлік лентамен кіндік тұсында өлшейді. Ол үшін сантимертлік лентаны айналдыра бел жағынан айналдыра кіндік тұсында біріктіреміз, алынған мәліметті жазып аламыз.
5
Жатыр түбі биіктігін өлшеу
Жатыр түбі биіктігін өлшеу сантимертлік лентамен өлшенеді. Бұл кезде лентаны саусақтарының арасынан өткізе қасаға үстінен жатырдың түбіне қарай жүргіземіз. Мерзімі жеткен жүктілікте жатырдың деңгейі 36-37 см-ге теі, босанар алдында жатыр деңгейі төмендеп 34-35 см-ге теңеледі.
Қалыпты жүктіліктің соңында ол 90-95 см-ге тең болады. Ал егіз жүктілікте, ірі ұрықта, көп сулы жүктілікте, нәрестенің көлденең орналасуында, семіздікте іш айналымы 100 см-ден артық болады.
Мерзімі жеткен жүктілікте жатырдың деңгейі 37-38 болады. Ал 38 апталық ұрықта 40 см болып келеді.
7
Бияларды утилизациялау
Биялайларды ережеге сәйкес шешіп, Б тобының қалдық заттар қорабына тастаймыз. Қолымызды жуамыз.
8
Коммуникативті дағды
Жүкті әйелге тексеру аяқталғаннан, орынан тұрып, киінуге болатынын айтамыз.
Қадам орындалу реті
Леопольд әдісі
1
Қолды өңдеу және құрал-саймандарды дайындау.
Заласыздандыру уақыты 30секундтан кем болмау керек.Әр қимыл кем дегенде 5 рет қайталанады.
1.Антисептиктің қажетті мөлшерін құрғақ қолға жағу.
2.Алақанды алақанға ысқылау (5 рет)
3.Сол қолдың алақанымен оң қолдың алақанының сырт жағын ысқылау және керісінше.(5 рет)
4.Саусақтарды айқастыра алақандарды бір-біріне ысқылау(5 рет)
5.Саусаақтарды «құлып» секілді қосып,бүгілген саусақтың сыртқы жағымен келесі қолдың алақанын ысқылау(5 рет)
6.Екі қолдың бас бармақтарын айналдыра кезек ысқылау.(5 рет)
7.Саусақтардың бас жағымен екінші қолдың алақанын шеңберлете ысқылау және керісінше.(5 рет)
8.Қолымызға бір рет пайдаланылатын стерильденген қолғапты киеміз .
2
Жүкті әйелді дайындау және жатқызу
Жүкт әйелді кушеткаға жатқызып, әдістің орындалу ретін түсіндіреміз, жатыр ішіндегі ұрықтың қалай орналасқанын, қай бөлігімен келіп тұрғанын қараймыз. Көп жағдайда бала баспен келеді, сирек жағдайда жамбаспен келуі мүмкін(5%). Сонымен қатар позициясын қараймыз, егер 1-позиция болса ұрықтың арқасы жатырдың сол жағына қарайды, ал егер 2-позиция болса онда ұрық арқасы оң жағына қарайды.
3
Леопольд-Левицкийдің бірінші әдісін жатыр түбіне орналасқан ұрытың ірі бөлігін анықтаймыз.
Екі қолымызды алақан жағымен жатыр түбіне жайғастырып, саусақтарды жақындастырамыз. Бұл жағдайда жатырдың деңгейін, оның түбіне нәрестенің қай бөлігі орналасқанын анықтайды. Әдетте жатыр түбінде нәрестенің жамбасы орналасады. Ол нәрестенің басымен салыстырғанда ірілеу, жұмсақ, жазықтау.
4
Леопольд-Левицкийдің екінші әдісін жатыр түбіне орналасқан ұрытың ірі бөлігін анықтаймыз.
Екі қолды жатыр түбінен төмен қарай ығыстырып, жатыр қабырғасына қояды. Бұл әдістің көмегімен жатырды қолмен сипап, оынң жазықтау сезілген қабырғасында нәрестенің арқасы, ал бұдырлау болған қабырғасында майда мүшелері орналасқанын анықтауға болады. Нәрестенің арқасы мен мүшелерінің орналасу бағытына қарай оның позициясы мен түрін анықтайды.
5
Леопольд-Левицкийдің үшінші әдісін жатыр түбіне орналасқан ұрытың ірі бөлігін анықтаймыз.
Жүкті әйелдіің оң жағынан – бет тұрып, оң қолды шаттың жоғарғы жағына қойып, нәрестенің төменгі бөлігіне бас бармақты бір жағынан, төрт саусақты екінші жағынан орналастырамыз. Баяу қимыл жасай отырып, сол жерде қай бөлігі орналасқанын анықтайды. Ол тығыз, дөңес, қозғалмалы болады.
6
Леопольд-Левицкийдің төртінші әдісін жатыр түбіне орналасқан ұрытың ірі бөлігін анықтаймыз.
Бұл үшінші әдістің жалғасы және оны толықтырады. Дәрігер жүкті әйелдің оң жағынан, аяғына қарап тұрады. Ол үшін екі алақанды жатырдың төменгі сегментінің оң және сол жағына орнықтырып, саусақ ұштарын шатқа тірейді. Саусақтар ұшын жамбас қуысына тереңдете отырып, сол жерде орналасқан нәресте бөлігін, оның кіші жамбас қуысына қатынасын анықтайды.
7
Бияларды утилизациялау
Биялайларды ережеге сәйкес шешіп, Б тобының қалдық заттар қорабына тастаймыз. Қолымызды жуамыз.
8
Коммуникативті ідағды
Жүкті әйелге тексеру аяқталғаннан, орынан тұрып, киінуге болатынын айтамыз.
Қадам орындалу реті
Ұрық жүрегінің соғысының аускультациясы
1
Қолды өңдеу және құрал-саймандарды дайындау.
Заласыздандыру уақыты 30секундтан кем болмау керек.Әр қимыл кем дегенде 5 рет қайталанады.
1.Антисептиктің қажетті мөлшерін құрғақ қолға жағу.
2.Алақанды алақанға ысқылау (5 рет)
3.Сол қолдың алақанымен оң қолдың алақанының сырт жағын ысқылау және керісінше.(5 рет)
4.Саусақтарды айқастыра алақандарды бір-біріне ысқылау(5 рет)
5.Саусаақтарды «құлып» секілді қосып,бүгілген саусақтың сыртқы жағымен келесі қолдың алақанын ысқылау(5 рет)
6.Екі қолдың бас бармақтарын айналдыра кезек ысқылау.(5 рет)
7.Саусақтардың бас жағымен екінші қолдың алақанын шеңберлете ысқылау және керісінше.(5 рет)
8.Қолымызға бір рет пайдаланылатын стерильденген қолғапты киеміз .
2
Жүкті әйелді дайындау және жатқызу
Жүкті әйелді кушеткаға жатқызамыз. Әдістің орындалу ретін түсіндіреміз; бұл ұрықтың жүрек соғысы қалыпты ма әлде ауытқуы бар ма соны тексеу үшін жүргізіледі. тексеру барысын және мақсатын түсіндіріп, оны керуетке жатуын өтінеміз.
3
Ұрық жүрек соғысын тыңдауға керек құралдар.
Ұрық жүрек соғысын тыңдау үшін арнайы акушерлік стетоскоп қолданылады. Сонымен қатар КТГ аппаратының датчиктері арқылы жүргізіледі.
4
Ұрық жүрек соғысын тыңдау фокусын анықтау.
Ұрық жүрек соғысына тыңдау фокусын анықталуы оның орналасуы, түрі, позициясына байланысты. Бірінші позицияда жүрек соғысы әйелдің сол жағынан, ал екінші позицияда оң жағынан жақсы естіледі. Баспен орналасуы кезінде кіндіктен төмен, ал жамбаспен орналасу кезінде кіндіктен жоғары тыңдалады. Артқы түрінде-сыртқы қырларынан, ал алдыңғы түрінде-кіндігіне жақын жерінде анық естіледі.
5
Ұрық жүрек соғысын тыңдау
Анықталған фокустарға акушерлік стетоскоптың кең бөлігін жүкті әйелдің ішіне қойып, ал тар бөлігіне құлағымызды тақап тыңдаймыз.
6
Алынған мәліметтерді интерпретациялау
Тексеру барысында алынған мәліметтерді жинақтап, қалыпты көрсеткіштер 120-160 аралығында болады. Егер 120-дан төмен болса брадикардия, егер 160-тан асса тахикардия болады. Аорталды соққымен шатастырмау үшін, пульсті білезіктен тексеріп тұрамыз. Тексеріс кезінде толық 1 минут немесе 30 сек тексеріп 2-ге көбейтеміз.
7
Бияларды утилизациялау
Биялайларды ережеге сәйкес шешіп, Б тобының қалдық заттар қорабына тастаймыз. Қолымызды жуамыз.
8
Коммуникативті ідағды
Жүкті әйелге тексеру аяқталғаннан, орынан тұрып, киінуге болатынын айтамыз.
Қадам орындалу критериі
Болжам босану күні мен ұрықтың болжам салмағын анықтау
1
Болжам босану күнін соңғы етеккірі,овуляциясы,I қозғалуы, ЖТБ, УДЗ бойынша анықтау
Босанудың бастамасы мезгілін анықтау, 28 күндік етеккір циклінің 14-15 күнгі овуляциясына негізделген Жүктіліктің ұзақтығы 280 күн(40апта) соңғы етеккірдің басынан бастап. Босанудың болжамы, мезгілін анықтау үшін, соңғы етеккірдің бірінші күніне 9 ай 7 күн қосады немесе соңғы етеккірдің бірінші күнінен 3 ай артқа қарай алып тастап, оған 7 күн қосады.мысалы;Сонгы етеккір 10-наурыз -14-наурыз аралығы болжам босану куні 17-желтоксан, Овуляция бойныша күтілген бірақ келмеген етеккірдің алғашқы күнінен 14-16 күн алып және 265күн қосамыз.I-қозғалуы Алғашқы Босанушылада 18-20 немесе қайталап босанушыларда II-қозғалуы 16 –18 апта.ЖТБ – жүктіліктің 4-айынан бастап анықталады. УДЗ бойынша I-
11-14 апта,II- 20-24апта, III-
30-34 апта.
2
Газе формуласы
1.Құрсақішілік дамып жатқан 5-айлық баланың дене ұзындығы,жүкті әйелдің сол айының квадратына тең.5 айдан кейін ұрықтың ұзындығы әр ай санының 5 ке кобуйтіндісіне тең.2.25-42 аптасындағы жүкті әйелдің ұрық дене ұзындығы жүктілік мерзіміне+10ға тең.
3
Скульский формуласы
Жүктіліктің соңғы айларында оның болжамалы мерзімін М.А.Скульский, формуласы арқылы анықтауға болады.
Х=(Lx2)-5 / 5
Х – жүктіліктің мерзімі.
L – жатырдағы жетілген ұрықтың ұзындығы.
2 – еселеу коэфициенті.
5(алымындағы) – жатыр қабырғасының қалыңдығы.
5(бөліміндегі) – акушерлік ай. 5-ке көбейтілген, ол жетілген ұрықтың ұзындығына тең.
4
Болжам босану күнін соңғы етеккірі, овуляциясы, УДЗ бойынша анықтау
Ұрықтың көлемі және жүктіліктің мерзімін анықтау үшін УДЗ қолданады. Жүктіліктің ертелік мерзімінде (3-4 апта) төбе-құйымшақ өлшемінің көлемі бойынша 2-3-триместрінде цитометрикалық көрсеткіш арқылы анықталады: бастың бипаритетальды өлшемі, бас айналымы, іш айналымы, бөксесінің өлшемі бойынша анықталады.
5
Жордания формуласы бойынша ұрықтың салмағын анықтау
M=(іш айналымы*жатыр түбі биіктігі)
6
Якубова формуласы бойынша ұрықтың салмағын анықтау
M=(іш айналымы*жатыр түбі биіктігі)
7
Ланков формуласы бойынша ұрықтың салмағын анықтау
M=(бойы + салмақ + іш айналымы+ЖТБ)*10
M-ұрық массасы грамм бойынша
ЖТБ – см бойынша
Іш айналымы – см бойныша
Әйел салмағы – кг бойынша
Әйел бойы – см бойынша
8
Джонс формуласы бойынша ұрықтың салмағын анықтау
M=(ЖТБ – 11)*155
M – грамм бойынша
11 – жүкті әйелдің дене салмағы 90кг дейін болған жағдайда алынатын шартты коэффицент. Егер 90кг асса коэф 12ге тең.
155 – арнайы индекс
Қадам орындалу реті
1
Қолды өңдеу және құрал-саймандарды дайындау.
Заласыздандыру уақыты 30секундтан кем болмау керек.Әр қимыл кем дегенде 5 рет қайталанады.
1.Антисептиктің қажетті мөлшерін құрғақ қолға жағу.
2.Алақанды алақанға ысқылау (5 рет)
3.Сол қолдың алақанымен оң қолдың алақанының сырт жағын ысқылау және керісінше.(5 рет)
4.Саусақтарды айқастыра алақандарды бір-біріне ысқылау(5 рет)
5.Саусаақтарды «құлып» секілді қосып,бүгілген саусақтың сыртқы жағымен келесі қолдың алақанын ысқылау(5 рет)
6.Екі қолдың бас бармақтарын айналдыра кезек ысқылау.(5 рет)
7.Саусақтардың бас жағымен екінші қолдың алақанын шеңберлете ысқылау және керісінше.(5 рет)
8.Қолымызға бір рет пайдаланылатын стерильденген қолғапты киеміз .
2
Жүкті әйелді дайындау және жатқызу
Жүкті әйелді кушеткаға жатқызып, әдістің орындалуы барысын түсіндіреміз. Сосын бұл кезде жатыр ішіндегі баланың қандай қалыпта орналасқанын білуіміз үшін орындаймыз.
3
Ұрықтың мүшелерінің жатуын анықтау
Ұрықтың аяқ қолдарының басы мен денесіне қатынасы. Қалыпты жағдайда ұрықтың басы бүгілген және кеудеге жақындаған. Қолы шынтақ буынында бүгілегн, айқасқан және кеудеге жақындаған. Ұрықтың аяғы тізе буынында бүгілген және айқасқан, жамбас бөксе буындары бүгілген және ұрық ішіне жақындаған.
4
Ұрықтың орналасуын анықтау
Нәрестенің қалпы нәрестенің ұзынша осінің, жатыр ұзынша осіне қатысы.
Ұзынша орналасуда жатыр мен нәрестенің ұзынша осьтері бір-бірініе сай келеді.
Көлденең орналасуда нәрестенің ұзынша осі жатырдың ұзынша осімен тік бұрыш жасайды.
Қиғаш орналасуда нәрестенің ұзынша осі жатырдың ұзынша осімен үшкір бұрыш жасайды.
5
Ұрықтың түрін анықтау
Алдыңғы түрі ұрықтың арқасы жатырдың алдыңғы қабырғасына қарап орналасуы. Артқы түрі ұрықтың арқасы жатырдың артқы қабырғасына қарап орналасуы.
6
Ұрықтың позициясын анықтау
1 позиция ұрық арқасы жатырдың сол жақ қабырғасына қарай орналасады. 2 позияцияда ұрық арқасы жатырдың оң жақ қабырғасына қарай орналасады.
7
Ұрықтың алдыңғы бөлігінанықтау
Нәрестенің жамбас қуысына жақын жатқан және босану жолдарына бірінші болып өтетін бөліктерін алдыңғы бөлік деп атайды. Осыған байланысты шүйде, төбе, жамбас деп бөледі. Леопольд бойынша 3 әдісі жүкті әйелдің оң жағынан бет тұрып, оң қолды шаттың жоғарғы жағына қойып, нәрестенің нәрестенің төменгі бөлігіне бас бармақты бір жағынан, төрт саусақты екінші жағынан орналастырамыз. Баяу қимыл жасай отырып, сол жерде қай бөлігі орналасқанын анықтайды. Егер басы келіп тұрса, дөңгелек, қозғалмалы, ал жамбасы келіп тұрса, дөңес, қозғалмайтын болады.
8
Биялайларды утилизациялау
Бияайларды ережеге сәйкес шешіп, Б тобының қалдық заттар қорабына тастаймыз. Қолымызды жуамыз.
№ п/п
Критерии шагов задания
1
Подготовка рук врача.
Вымыть и осушить руки, надеть перчатки. Обработать сантиметровую ленту спиртом с двух сторон.
2
Определение швов и родничков.
Для оценки состояния черепных швов врач, осуществляющий пальпацию, прикладывает руки к голове ребенка таким образом, чтобы ладони находились на височных областях, а большие пальцы – на лбу. Средним и указательным пальцами обследуются теменные и затылочная кости, а также швы и роднички. Кости у новорожденного несколько податливы при надавливании на область краев родничка и швов. Патологическое размягчение краев швов наблюдается при рахите. Расхождение швов – при гидроцефалии, преждевременное заращение черепных швов (краниостеноз) – при гипервитаминозе Д. Черепицеобразное нахождение костей друг на друга может наблюдаться у новорожденных с родовой травмой.
Измерение размеров большого родничка проводится детям первого года жизни с целью оценки темпов окостенения костей черепа, выявления симптомов рахита, гидроцефалии и других патологических состояний. Размер большого родничка измеряется по перпендикулярам, проведенным от стороны к стороне. Необходимо ощупать соединительнотканную перепонку и костные края родничка, определить, имеется ли выбухание, западение, пульсация родничка, насколько ровные и плотные его края, нет ли излишней податливости.
Раннее закрытие большого родничка может быть проявлением патологически быстрых темпов окостенения. Позднее закрытие родничка обычно встречается при рахите, гидроцефалии. Значительное выпячивание и усиление пульсации родничка свидетельствует о повышенном внутричерепном давлении. Западение родничка – о значительной потере жидкости (эксикозе).
3
Малый, средний и большой косые размеры.
Малый косой размер идет от подзатылочной ямки (эта ямка располагается под затылочным бугром) до переднего угла большого родничка и равен 9,5 см. Окружность головки, соответствующая этому размеру, наименьшая из всех окружностей головки — 32 см.
Средний косой размер — от подзатылочной ямки до передней границы волосистой части головы — равен 10,5 см. окружность головки по этому размеру 33 см.
Большой косой размер — от подбородка до наиболее выступающей части головки на затылке — равен 13—13,5 см, окружность головки по большому косому размеру 38—42 см.
4
Вертикальный и прямой размеры.
Прямой размер — от переносья (glabella) до затылочного бугра — равен 12 см, окружность головки по прямому размеру 34 см.
Вертикальный размер — от верхушки темени (макушки) до подъязычной кости — равен 9,5 см. Окружность, соответствующая этому размеру, 32 см.
5
Поперечные размеры головки.
Большой поперечный размер — наибольшее расстояние между теменными буграми — равен 9,25 см.
Малый поперечный размер — расстояние между наиболее отдаленными точками венечного шва — равен 8 см.
