Адам мен табиғат арасындағы қарым-қатынас және өмір сапасы

Адам мен табиғат арасындағы қатынас-динамикалық арақатынас.Ол қатынас адам экожүйесінің ерекшелігімен анықталады,байланыс табиғатты бағындырумен,иемденумен ғана емес,сондай-ақ адам денсаулығы мен тіршілігіне кері әсерін тигізетін экологиялық өзгерістермен айқындалады.Қоршаған ортаның және әлеуметтік элементтері тығыз байланысты.Ол байланыс әлеуметтік элементтердің,әлеуметтік жаратылулардың табиғи элеметтерге,табиғи ортаға арақатынасымен айқындалып қана қоймай,табиғи элементтердің әлеуметтікке,әлеуметтік ортаға,мәдениетке әсер етуімен айқындалады.Баяғы көне заманнан бастап әлемнің бүтіндігі туралы идеясы бар болды және макрокосмос «Әлем мен микрокосмос» Адам арасында ұқсастық тұжырымдамасы дамыған.Шығыстың ұлы энциклопедияшыл ғалымы Абу Райхан Беруни мың жыл бұрын айтқан:Адамның денесі әлеммен бірдей.Адамның табиғатпен арақатынасы-мәңгілік және әрқашан заманауи,өйткені адам өзінің пайда болуымен,тіршілігімен және болашағымен табиғи ортамен байланысты.Табиғаттың элементі ретінде ол табиғат-қоғам деген күрделі жүйенің бір бөлігі болып келеді .Қоршаған орта түсінігіне адамның қолымен жасалған нысандар кірмейді(ғимараттар,автокөліктер және т.б),өйткені олар бүкіл қоғамды емес,жеке адамдарды ғана қоршап тұр.Бірақ адамның қызметі арқылы өзгерген табиғат телімдері(қалалар,ауыл ашруашылығы жерлері,су қоймалары,орман алқаптары)қоғам ортасын түзгендіктен,қоршаған ортаға кіреді.Қоршаған орта(ҚО)- адам мен басқа да тірі ағзаларды қоршап тұрған табиғи орта,адам қолымен жасалған материалдық құрамдас бөліктер,құбылыстар мен үдерістер,соедай-ақ әлеуметтік-экономикалық құрауыштар.ҚО келесі қызметтерді орындайды:қор өндіру,орта түзу,табиғат қорғау және мкдициналық-географиялық,санитарлық-гигиеналық,эстетикалық-психологиялық.Н.Ф.Реймерс бойынша адамды қоршап тұрған орта өзара байланысқан төрт құрауыш-жүйешелерден тұрады:

1. 
   Табиғи ортаның өзінен;
   
2. 
   Туындалған агротехникалық ортадан-екінші табиғаттан немесе квазитабиғи ортадан;
   
3. 
   Жасанды ортадан-үшінші ортадан немесе артетабиғи ортадан;
   
4. 
   Әлеуметтік ортадан;