Қадыр Мырза Әли. Етістіктің болымды, болымсыз түрі

Қадыр ақын Батыс Қазақстан облысының Жымпиты ауданында өмірге келген. Қадыр Мырза Әли- қазіргі қазақ әдебиетінің поэзия жанрында өзіндік орны бар үлкен ақын. Оның өлендері халыққа кең танымал. Ақынның отызға жуық кітаптары жарық көрді. Ақын жүздеген әндерге өлең жазған.

«Домбыра” атты өлендер жинағы 1979 жылы жарық көрді.”Мәңгі майдан” өлендер жинағы 1992 жылы шықты. Үш томдық, он екі томдық шығармалар жинағы бар.

Отан, Туған жер, махаббат тақырыбының ерекше шабыт, төгілмелі тілмен жазылған.

Қадырдың шығармашылығы туралы жазушы, мемлекеттік қайраткер Әбіш Кекілбаев былай дейді: “Қадыр-сыршыл ақын . Сезімі ұшқыр, ойы терең, әлеуметтік мүддесі биік, интеллектуалдық қарымы кең.

Ауыл-атамекен пернесі

Бұл сөзіме сенбе мейлің, сен мейлің

Сен тұрғанда сенбеймін де, сөнбеймін!

Бақытыңды таба алмасаң сүюден,

Басқа тапқан Бақытыңа сенбеймін!
Бұл сөзіме сенбе мейлің, сен мейлің

Отан барда сембеймін де, сөнбеймін!

Туған жерден таба алмасаң қасиет

Басқа тапқан қасиетіңе сенбеймін!

Өмірге келген - Сыршыл -

Ұшқыр - Қазіргі қазақ әдебиеті -

Ойы терең - Жинақ -

Мудде - Жарық көрді -

Сену сөну

Шығармашылық - Табу

Төмен берілген омонимдердің мағыналарын білдіріңдер

• 
  Сен
  
• 
  Алма
  

• 
  Шабу
  
• 
  Жазба
  

Өмірге келген

Үлкен

Кең

Батыс

Өмірге келген

Кең

Жарық көрді

Әлеумет

Мысалы:сену - сенбеу

ІІ деңгей. Болымсыз етістіктері қалай жасалады?

• 
  Болымсыз етістіктерден басқа ма, ме, ба, бе, па, пе тағы қай жерде кездеседі?
  

• 
  Көрме, алма, қойма, қоспа
  

1 деңгей

• 
  Мәтін бойынша сұрақтар құрастыру
  
• 
  Жаңа сөздерді жаттау
  

• 
  Қадыр Мырза Әлидің өлеңін жатқа оқыңдар
  
• 
  Болымсыз етістіктер бар мақал-мәтелдерді табыңдар
  

• 
  “Қадыр Мырза Әли туындылары” тақырыбы бойынша шығарма жазындар
  

болымсыз түрі.

Пайдаланған әдебиет: Артықова Т. Қазақ тілі, 10 с., 2006. Бектұров Ш. Қазақ тілі ,2006.Қадыр Мырза Әли. Өлеңдер жинағы, 2003.

Сәлемдесу, кезекшімен сұхбат.

Сабақ мақсатын айту.

Оқушыларды үш топқа бөлу.

Ідеңгей. Сұрақ-жауап жұмысы

• 
  Қазақ әдебиті деген не?
  
• 
  Әдебиет кезеңдерін атаңдар.
  
• 
  Ежелгі дәуір әдебиетіне не жатады?
  
• 
  ХІХ ғасыр әдебиетінің өкілдерін атаңдар.
  
• 
  ХХ ғасыр әдебиетінің өкілдерін атаңдар.
  
• 
  Әлем әдебиетінің өкілдерін атаңдар.
  

Презентацияны көрсету

1. 
   мәтінмен жұмыс
   

Сөздік жұмысы:

• 
  жаңа сөздерді қазақшадан орысшаға, орысшадан қазақшаға аудару
  
• 
  Топтық жұмысы.Синоним, антоним, омоним сөздермен тапсырмаларын орындау.Сөз тіркестерін, сөйлем құрастыру.
  

Грамматикалық тақырып бойынша үш деңгейлі тапсырмаларды орындау.

• 
  Жаңа тақырып бойынша әр топ бір-бірімен сұрақ- жауап жұмысын атқарады.
  
• 
  «Шын, жалған» ойынын өткізу
  

Жоқ, бұл жалған, Қадыр Мырза Әли - атақты ақын, драматург, аудармашы.

2 Қадыр Мырза Әли жүздеген әндерге өлең жазған.

Иә, ол шын, Қадыр Мырза Әли жүздеген әндерге өлең жазған.

3 Қадыр Мырза Әли Павлодар облысында өмірге келген.

Жоқ, бұл жалған, Қадыр Мырза Әли Батыс Қазақстан облысында дүниеге келген.

4 Қадыр Мырза Әли - сыршыл ақын болған.

Иә, ол шын, Қадыр Мырза Әли- сыршыл ақын болған.

5 "Кел, балалар, оқылық!" атты өлеңді Қадыр Мырза Әли жазған.

Жоқ, бұл жалған, "Кел, балалар, оқылық!" атты өлеңді Ыбырай Алтынсарин жазған.

6 Ақынның өлеңдері халыққа кең танымал.

Иә, ол шын, ақынның өлеңдері халыққа кең танымал

1 деңгей

• 
  Мәтін бойынша сұрақтар құрастыру
  
• 
  Жаңа сөздерді жаттау
  

• 
  Қадыр Мырза Әлидің өлеңін жатқа оқыңдар
  
• 
  Болымсыз етістіктер бар мақал-мәтелдерді табыңдар
  

• 
  “Қадыр Мырза Әли туындылары” тақырыбы бойынша шығарма жазындар