Көшпелі  қоғам  өркениеті  –  қазіргі  Қазақстан

  Аз 

логиялық  мәселелері  негізінен  көшпелі  халықтарда 

өркениет  болды  ма,  болмады  ма»  деген  сұрақ  тө-

ңірегінде өрбіді. Көшпелі қоғамның өркениетті дамуы 

мәселесіне байланысты жауап шешімі әлемдік тарих 

ғылымында  қалыптасқан  унитарлық-кезеңдік  және 

әмбебап-плюралистік  бағыттағы  формациялық  жә-

не  өркениеттік  негізгі  ғылыми  теориялар  негізінде 

қарас тырылды.  Тарихи  үдерісті  өлшеудің  бұл  кате-

гориялары, әрине, батыс әлемінің қоғамдық ойының 

эволюциясының  нәтижесі  болғандықтан  еуропалық 

социумға  бағытталған.  Көшпелі  қоғам  тарихының 

методологиялық  мәселелерінің  мәні  өзінің  мазмұны 

жағынан  еуропоцентристік болып табылатын  жалпы 

қабылданған  классикалық  әлемдік-тарихи  үдеріс 

жүйесіне  сәйкес  келмейді.  Сондықтан  қазіргі  таңда 

өркениет,  жалпы  «өркениет»  түсінігі  мәселесіне 

байланысты көзқарастар әр алуан. 

Қазіргі  қалыптасқан  цивилиограф-зерттеуші лер-

дің  бірі  Е.Б.Черняк  өз  еңбегінде  «цивилиография 

дегеніміз  –  теоретикалық  тарих  деңгейінде  даму 

үдерісін  оқытатын  ғылым»  дей  келе,  оның  нақты 

және  теоретикалық  түрлерін  атап  өтеді.