1. «Шақан-шері» романындағы автор көтерген мәселені ұлттық мүдде тұрғысынан анықтаңыз, маңыздылығына дәлелдер келтіріңіз
Көтерілген мәселе
|
Ұлттық мүдде
|
Маңыздылығы
|
|
|
|
автор Қазақстанда және әлемдегі экологиялық және
аңшылық ахуалды көтереді
|
Аңдарды және экосистеманы сақтап қалу
|
Шақан шері кек ретінде көптеген жолбарыстар мен шөнжіктерді қырған.Бұл әрекет жолбарсыстардың популяциясын қысқартты.
|
Аңалық махаббат
|
Отбасылық дәстүрлі қарым-қатынасты сақтап қалу
|
Шығармада біз жолбарыс пен оның шөнжіктердің қарым-қатынасын көре аламыз.Біз оны адамдрамен мен де параллель жүргізе аламыз.
|
Аңшылық дәстүр
|
Ата-бабаларымыздаң келе жатқан салт-дәстүрді сақтап қалу
|
Аң аулау қазақ дәстүрінің ішінде маңызды болса да,браконьерлік қозғалыс қоршаған ортаға жақсы әсер етер емес.
|
2. «Шақан -шері» шығармасындағы құндылықтарды әлем әдебиетіндегі құндылықтармен байланыстырыңыз
№
|
Әлем әдебиеті
|
Қазақ әдебиеті
|
Байланысы
|
1
|
Иван Тургенев
«Воробей»
|
Аңалық
махаббат
|
Өз баларына деген аңнын
аналық
махаббаты.Шақан
шерідегі сияқты
жолбарыс өз
шөнжіктерің
қорғағаның,сақтағаныме
н байланыстыра аламыз.
|
2
|
Александра Дюма «Граф
Монте – Кристо»
|
Кекшілдік
|
Шақан шерінің өз отбасы
үшін кек алу,ал граф
Эдмон өз болашақ әйелі
үшін кек алады.
|
3
|
Шыңғыс Айтматов
«Плаха»
|
Табиғат рөлінің
маңыздылығын
көрсете
алушылық
|
Адамдардың әрекеті
үшін табиғаттың зардап
шегуі.
|
3. «Жолбарыс аулау – қазақтың ата дәстүрі, машықты өнері. Төріне тарғыл
жолбарыс ілінбеген үйде найза ұстар ұл тумайды деген бабаларымыз.
Мен бүл тұжырыммен жартылай келісемін,себебі аң аулау алу керек,бірақ
егер сізге тек тікелей қауіп төрсе ғана.Жайдан жай қыра берсеңіз табиғатты
эко системасы бүзылады да,аң мүлдем жоғалып кетеді.
Шығармада ең алдымен, жолбарыс, адам жейтін сойқан ретінде көрсетіледі.
Ал бұдан кейін оқиға тұла бойын кек пен ыза кернеген адам баласының
жолбарыс тұқымын құрту мақсатын алға қоюымен өрби түседі. Шығармада
қазақы аңшылық дәстүрдің сан қыры мен жолбарыс тектілігі анық
баяндалады. Адамға өздігінен тиіспейтін жыртқыштың неліктен кішкене бала
мен жас әйелді жегеніне жауап іздегенде, алдымыздан адамның қастығы
шығады.
Ал қазақ жеріндегі жолбарыс туралы нақты дерек:
Жетісудың ең соңғы жолбарысы 1940 жылы оққа ұшқан.
Бұл романнан оқырманның түйетіні: табиғи заңдылықты бұзу, құныққан
үстіне құныға түсудің кей аңдардың жойылуына, тұқымының құруына әкеліп
соғатынын есте сақтау қажеттігі. Мұндай шығармалар келешек ұрпақты
тәрбиелеудегі табиғаттың рөлін, ондағы әрбір қыбырлаған тіршілік иесінің
айрықша орны бар екендігін үйретеді. Аң аулаудың да өз жөні, шегі
болатындығын әр аңшының біліп жүруге тиістілігін нақтылап, түрлі тарихи
деректер мен топонимикалық атаулар жайлы мағлұмат берген бұл шығарма –
қазақ әдебиетінің ғана асыл қазынасы емес, тарихтың, аңшылық өнердің мол
мұрасы.
|
