Актуальные вопросы специального и инклюзивного образования
жүктеу/скачать 1,88 Mb. Pdf көрінісі
|
дефектолог
| Keywords: training sessions, levels of anxiety
Мектептегі мазасыздықты түзету мәселесі- заманауи қоғамның аса маңызды мәселелерінің бірі. Мектептегі мазасыздану- мұғалім мен мектеп психологының алдында тұрған проблемалардың бірі. Бұл мәселенің өткір болуының өзіндік мәні бар, себебі ол баланың мектеп дезадаптациясының ең жарқын белгісі болып табылады, оқушы өмірінің барлық салаларына теріс әсерін беретін болады: тек оқуда ғана емес, сонымен бірге қарым-қатынас үшін, соның ішінде мектептен тыс, денсаулық және жалпы психологиялық тұрмыс деңгейі үшін де[1] . Өтпелі кезеңнің ерекшеліктері, қазіргі кездегі тәр түрлі келеңсіз жағдайлар, атап айтқанда, отбасылық институттың тұрақсыздығы, моральдық құндылықтардың төмендеуі 39 жеке тұлғаны құруға деген берік қолдау емес. Бұл жасөспірімнің «Мен» дамуын және оның нығайтылуын, қоғамда сәтті бейімделу үшін жеткілікті ресурстары бар өміршең тұлғаны қалыптастырудың арнайы шараларын қажет етеді. Тақырыптың өзектілігі мен жаңалығы жасөспірімдік дағдарыстың оқушының жеке құрылымында академиялық көрсеткіштердің, тиімділіктің, дисгармонияның төмендеуімен сипатталады. 13 жасқа толғанда, қоғамда көрініс табатын, алаңдаушылық, қорқыныш пен эмоционалдық бұзылулар балаларда жаңартылады. Осыған байланысты, оқушыны осы жастағы өзгерістерге бейімдеу үшін мектептегі мазасыздықты уақтылы түзету қажет. Біздің жұмысымыздың мақсаттарының бірі жасөспірімдердің алаңдаушылығын түзету үшін әлеуметтік-психологиялық тренинг бағдарламасын жасау болды. Тренинг - жеке тұлғаның өзін-өзі жетілдіру үшін арнайы ұйымдастырылған оқыту формасы, оның барысында мынадай міндеттер шешіледі: психологиялық білімді игеру, өзіңізді және басқа адамдарды тануға қабілетті дамыту, өзіңіздің құндылықтарыңызды түсінуді, әртүрлі қабілеттеріңізді, дағдыларды және қабілеттерді дамыту[2]. Оның негізгі міндеті - қатысушының жеке басын дамыту, басқаларды тыңдау және өзін тыңдата білу, сөйлеу және сендіру, өз позициясын ашық айту. Әлеуметтік-психологиялық тренинг - топтық жұмыстың белсенді әдістеріне негізделген психологиялық әсер, жетекші психологтың көмегімен арнайы құрылған шағын топтарда жеке тұлғааралық қатынастардың психологиялық дағдыларын оқытудың тиімді және кеңінен қолданылатын әдісі. Оның негізгі міндеті - қатысушыларға өздерінің жеке құралдарымен, өздерін түсінуге және түсінуге үйретуде көмектесу. Тренингтер барысында жасөспірімдер өзара қарым-қатынастың әртүрлі жолдарын үйренеді, қарым-қатынас саласында білімді болу, әсіресе, осы жас кезеңіндегілер үшін өте маңызды, себебі оқушылар жиі коммуникативтік дағдыларға ие емес. Оқушылардың өздерін жайлы сезінуі, рефлексиялық талдау жасауы, өздері туралы ойлау және сөйлеуді үйренуі, оңтайлы өзін-өзі бағалауы үшін қажетті жағдайлар жасалады. Ішкі қарым- қатынастың өзгеруі, білімнің кеңеюі, өзіне және қоршаған адамдарға оң көзқарастың пайда болуы байқалады. Оқушылар коммуникация саласында құзырлы болып келеді. Топтық процесс тұлғалардың үш негізгі аспектісін қамтиды: танымдық, эмоционалдық және мінез-құлық[3]. Тренингтің когнитивтік аспектісі тұтастай байланыс процесі туралы жаңа ақпаратты алуға байланысты, өзіңіздің жағдайыңызды талдайды. Эмоционалды - алынған ақпараттың игерілуі, өзіңіз туралы және басқа адамдар туралы жаңа білімдер, өзіңіздің кемшіліктеріңізді және кемшіліктеріңізді қабылдау, өзін- өзі бағалаудың төмендеуін білдіреді. Мінез-құлық - белгілі бір мінез-құлық жолдарын табу және дамыту, кейбір әдеттегі жүріс-тұрыс жолдарының тиімсіздігі туралы хабарлау арқылы көрінеді. Әлеуметтік-психологиялық тренингтер коммуникативтік және мінез-құлық дағдыларына қатысушыларды коммуникациядағы құзыреттілігін арттыру мақсатында меңгеруге бағытталған. Топта жұмыс жасаған жасөспірімдер белгілі бір топ мүшесімен жалпы проблемалары немесе тәжірибелері бар сыныптастардан кері байланыс пен қолдау алу мүмкіндігіне ие болады. Топтық өзара әрекеттесу барысында өз құрбыларының құндылықтары мен қажеттіліктерін қабылдауы орын алады. Оқушы бақыланатын ортада жаңа дағдыларды меңгере алады, тең серіктестер арасындағы қарым-қатынастың әртүрлі стильдерімен эксперимент жасай алады. Оқушыларға арналған тренингтік бағдарламалар мектеп кезіндегі орын алатын психологиялық мәселелерді шешуге бағытталған. Осылайша, оқушылардың барлық деңгейіне оң әсер етеді[4]. Диагностикалық және түзету жұмыстары Алматы қаласы, № 123 мектеп- гимназиясыны жетнші сыныптарымен жүргізілді. Пилоттық зерттеуге 12-15 жас аралығындағы 65 жетінші сынып оқушылары қатысты: 36ұл, 39 қыз. Тәжірибелік-әдістемелік нұсқауларға түзету жұмыстары алдындағы және кейінгі негізгі және қосымша диагностика келесі әдістермен енгізілді: 40 1. Тәжірибені анықтау әдістері: 1) «Ситуациялық мазасыздық пен жеке мазасыздық жағдайының диагностикасы». Спилбергер - Ю. Л. Ханин. 2) «Мектеп мазасыздану деңгейін диагностикалаудың Филлипс әдісі». 3) «САН – өзін сезінуі, белсенділік, көңіл-күй» 4) «А.Е.Уэссманн-Д.Ф. Рикстің психоэмоционалды көңіл-күйін интегралды бағалау» 5) «Темпераментті анықтау әдістемесі» Г. Айзенк (EPI, А және B форма). жүктеу/скачать 1,88 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|