Алдиярова Алтынгүл, Қасен Айсана
жүктеу/скачать 78,5 Kb.
|
миф макала
| Кілт сөздер: миф, мифология, дүниегекөзқарас, мифтік теориялар, грек аңыздары,құбылыс.
Көпшілігі әлі күнге дейін миф пен мифологияның арасындағы айырмашылықты шатастырып келеді. Кездейсоқ әңгімеде екеуі бірдей. Бірақ қатаң мағынада олар ондай емес. Мифтер туралы сөйлескенде, сіз қай жерде, қашан және кімнен (анонимді) шыққандығына негіз жоқ әңгімелерге сілтеме жасайсыз. Мифтерде табиғат құбылыстарын адамдарға ғарыштық деңгейде ерекше қабылдау үшін табиғат құбылыстарын түсіндіруге тырысатын табиғаттан тыс эпизодтар бар. Ол адамзат мәдениеті мен қоғамын адамгершілікке жатпайтын немесе құдайшыл деңгейге дейін көтереді. Осылайша, аңыздарда көбінесе жаратылыс, дін, құдайшылық, өмір мен өлім туралы ұғымдар жиі кездеседі. Сондай-ақ көптеген аңыздарда табиғаттан тыс қабілеттерге ие кейіпкерлердің оқиғалары көрсетілген. Бұл есептік жазбаларды орнату әдетте әлемнің алғашқы сатысында (әлем әлі жетілмеген немесе аяқталмаған кезде). Мифтер осындай табиғатқа ие болса да, олар әлі де шынайы және қасиетті деп қабылданады. Мифтер ертегілер мен аңыздар сияқты дәстүрлі әңгімелердің басқа түрлерімен де байланысты. Одан әрі оны кіші топтарға жіктеуге болады, атап айтқанда: шығу мифтері (құрылу және өмір сүру туралы), құрылатын мифтер (қаланың немесе қаланың құрылуы туралы) және саяси мифтер (белгілі бір тарихи саясаттар туралы). Ең танымал екі аңыз - бұл Прометейдің «Адамның жаратылуы» және «Афины туылуы» (даналық пен соғыс құдайы) грек әңгімелері. Керісінше, мифология - бұл адамдар тобына немесе мәдениетке жататын бірнеше немесе көптеген мифтердің жиынтығы. Осыған байланысты мифология белгілі бір адамдар тобының мәселелерін (олардың тарихы, құдайлары мен ата-бабалары) жиі қарастырады. Мифологияға қатысты тағы бір түсінік, оны мифтерді зерттеу ретінде анықтайды. Сондықтан мифтерді зерттейтін немесе білетін адам, ең алдымен, мифологияның саласын зерттейтін шығар. Мифологияның кейбір ерекше тармақтары салыстырмалы мифология мен грек мифологиясы болып табылады. Біріншісі әртүрлі мәдениеттерден пайда болған мифтер арасындағы байланысты табумен айналысады, ал екіншісі - Ежелгі Грецияның танымал мифтерін зерттеу. Ауызша халық мәдени ескерткіштерін зерттеу халқымыздың танымдық, әлеуметтік саяси, адамгершілік тәрбие және дүниегекөзқарас ерекшеліктерін білуге көмектеседі. Әрбір адам жастайынан дүниені танып біле бастайды, заттар құбылыстар жайында білімдер жинақтайды. Өсе келе ол өзіне “дүние неге бұлай”, “адамның өсуі мен өлімі” жайында сұрақтар қояды. Міне, осы сияқты сұрақтарды білуі үшін оның дүниеге деген кең көлемдегі көзқарасы пайда болады. Дүние және адамның ондағы орны жайындағы түсініктердің жиынтығы дүниегекөзқарас деп аталады. Дүниегекөзқарас адам өмірінің практикалық іс-әрекеті мен мәдениетінің түрлі салаларында қалыптасады. Дүниегекөзқарас – адамзат санасының, дүниетанымының қажетті бір бөлігі. Дүниегекөзқарастың өзегі – білім. Білімнің мазмұнының ақиқаттығы мен тереңдігіне, дәлелдігіне, жүйелілігіне қарай ол практикалық және теориялық болып бөлінеді. Дүниегекөзқарастың теориялық деңгейі арнайы сынақтан өткен ғылыми негізде дәлелденген. Дүниегекөзқарастың теориялық деңгейі. Дүниегекөзқарастың философиядан бұрынғы әлеуметтік тарихи типтеріне Мифология және дін жатады. Бүкіл адамзат бір кездері философияға мифологиядан дінге өту жолы арқылы келген. жүктеу/скачать 78,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|