47
Сол сияқты Ы дауысты дыбысы «қысаң»
белгісінен айырылса,
онда бір дегеннен ашық А дауыстысына айналып кетеді; «тіл арты»
белгісінен айырылса, онда бір дегеннен
тіл ортасы І дауыстысына
айналыа кетеді.
Сол сияқты Ы дауысты дыбысы «езулік» белгісінен айырылса,
онда бір дегеннен еріндік Ұ дауыстысына айналып кетеді; керісінше,
Ұ дауысты дыбысы «еріндік» белгісінен айырылса, онда бір дегеннен
езулік Ы дауыстысына айналып кетеді.
Сол сияқты І дауысты дыбысы «езулік» белгісінен айырылса, онда
бір дегеннен Ү дауыстысына айналып кетеді; керісінше, Ү
дауысты
дыбысы «еріндік» белгісінен айырылса,
онда бір дегеннен езулік І
дауыстысына айналып кетеді.
Сол себепті дауыстылардың модельдегі орны тұрақты,
жасалымында (артикуляциясында) ауытқулар болмайды.
Қазақ
тілінде орыс тіліндегідей сапалық босаңсудың (качественная
редукция) байқалмайтындығы (жоқтығы) сондықтан.
Қазақ тілі дауысты дыбыстарының текше моделінің талданымын
одан әрі жалғастыруға болады.
Текше модельдің төменгі «еріндік»
қабырғасындағы екі бұрыш
бос тұр. Сол бос орындарда болуы мүмкін жалаң дауыстылар:
ашық,
тіл арты, еріндік
жалаң дауысты және
ашық, тіл ортасы, еріндік
жалаң дауысты болып табылады.
Достарыңызбен бөлісу: 
