Өз-өзін бақылау сұрақтары

Әдебиетті талдау нәтижесінде жұмыс дәптерлерінің келесі дидакти-
калық функцияларын ерекшелеуге болады: 

 
Өтемдік  –  яғни  оқу  процесін  жеңілдету,  уақыт  шығынын,  мұғалім 
мен оқушылардың күші мен денсаулығын азайту; 

 
Ақпараттық – оқыту үшін қажетті ақпаратты беру; 

 
Интегративті-зерттелетін  объектіні  немесе  құбылысты  бөліктер 
бойынша және тұтастай қарау;  

 
Танымдық-танымдық  қызығушылықты  дамыту,  бақылау,  ойлау, 
эстетикалық талғам; 

 
Қалыптастырушы-танымдық  іс-әрекет  түрлерін,  таным  тәсілдерін 
және меңгеру тәсілдерін қалыптастыру 
Халық білім беру жүйесіне жұмыс дәптерлерін жаппай енгізу әрекеті 
бастапқыда  20-шы  жылдары,  содан  кейін  XX  ғасырдың  60-70  жылдары 
жасалды.  Бірақ,  мектептердің  жеткіліксіз  қаржыландырылуына  және  мұ-
ғалімдердің кәсіби құзыреттілігінің төмендігіне байланысты дидактикалық 
материалдардың  бұл  түрі  кең  таралған  жоқ.  Жұмыс  дәптерлері  XX  ға-
сырдың 90-шы жылдарының соңында вариативті білім беру стратегиясы-
на көшу және реформасына байланысты жаппай дами бастады.  
Сабақта  жұмыс  дәптерлерін  қолдану  критерийлерінен  келесілерді 
ерекшелеуге болады: 

 
жұмыс дәптерлері мұғалімге сабақты Жоспары:лауды жеңілдетеді 
(40%);  

 
сабақта  ауызша  және  жазбаша  жұмысты  үйлестіруге  мүмкіндік 
береді (60%);  

 
оқушыларды  механикалық  жұмыстың  үлкен  көлемінен  құтқарады 
(20%); 

 
оқушыларға  мәтінде  маңызды  және  маңызды  ақпаратты  бөлуге 
көмектеседі (80%); 

 
барлық  сыныптың  белсенді  танымдық  қызметіне  (100%)  тарты-
луына ықпал етеді. 
Тарих  сабағында  жұмыс  дәптерлерін  пайдалануды  дәлелдей  оты-
рып, Тарих бойынша оқулықтар мен жұмыс дәптерлері авторларының бі-
рі  Леонид  Кацва:  "Олардың  мазмұны  –  бұл  оқу  кітаптарымен  мұқият 
жұмыс  істеу  негізінде  берілетін  сұрақтар  мен  тапсырмалар.  Дәптерлер 
оқулықтардағы әдістемелік аппаратты едәуір кеңейтеді. Сұрақтар оқушы-
ларға  оқу  мәтінінде  аса  маңызды  және  маңызды  мәселелерді  бөлуге 
көмектесетіндей  етіп  тұжырымдалған  дәптердегі  сұрақтармен  қатар  әр 
түрлі тапсырмалар берілген. Оқушыларға фразаны аяқтау,  жауап нұсқа-
сын таңдау және өз таңдауын негіздеу; егер келтірілгендердің ешқайсы-
сы дұрыс және толық деп қабылданбаса, жауаптың  өз  нұсқасын қалып-
тастыру;  қажетті  күндерді  таңдау;  оқиғаларды  хронологиялық  тәртіппен 
орналастыру". 
Осының  арқасында  оқушылар  нақты  материалды  (мысалы,  күндер, 
есімдер) тауып, оны жазып алуға; сұрақтарға жазбаша жауап беруге жә-

не  оларды  оқып  алуға;  жауаптарды  өз  бетінше  құрастыруға  үйренеді, 
өйткені дайын түрде оқулықта жоқ. 
Дәптерлерді  пайдалану  оқушыларды  механикалық  жұмыстың  үлкен 
көлемінен  арылтады,  өйткені  тапсырмалар  қысқа  және  сонымен  қатар 
көп  жауаптарға  есептелген,  дұрыс  жауаптар  табуға  көмектеседі.  Толық 
толтырылған  жұмыс  дәптері,  оған  қажетті  нақтылаулар  мен  түзетулер 
уақытылы  енгізілген,  кейін  өткен  материалды  қайталау  үшін  өте  жақсы 
конспект  болуы  мүмкін  –  әсіресе  пайдалы,  ол  оқушылардың  өздері 
дайындайды. 
Осылайша, қазіргі заманғы жұмыс дәптері-бұл оқушылардың сынып-
та және үйде тікелей оның беттерінде өз бетінше жұмыс істеуіне арнал-
ған дидактикалық  кешен. Жұмыс дәптерін  пайдалану мұғалімге сабақты 
жоспарылауды  жеңілдетеді,  ауызша  және  жазбаша  жұмысты  үйлестіру-
ге, ұжымдық талқылау үшін және жеке ой-өрісі үшін сұрақтар бөлуге мүм-
кіндік береді.  
Жұмыс дәптерінің үш түрін таңдауға болады: 
1.  Жұмыс  дәптерінің  ақпараттық  түрінде  тек  кітапта  бар  материал-
дың мазмұны туралы ақпарат болады. Қарастырылып отырған тақырып-
тың мазмұнында оқулық ақпараты оқушыларға бағдар береді. 
2.  Бақылау  жұмыс  дәптері  сабақ  тақырыбын  зерделегеннен  кейін 
қолданылады. Оқытушы жұмыс дәптерінің парақтарының көмегімен оқу-
шының қандай оқу кезеңінде қате жіберетінін және сабақ барысында оны 
жоюды анықтай алады. 
3. Жұмыс дәптерінің аралас түрі ақпараттық және бақылаушы блок-
тарды қамтиды. Ақпараттық блокқа жаңа оқу материалы кіреді, бақылау-
шы блокқа алынған білім мен ақыл-ойды бақылауға арналған тапсырма-
лар мен тесттер, өз бетінше жұмыс істеуге арналған тапсырмалар орна-
ластырылады.  
Жұмыс дәптерінің аралас түрі-ең қолайлы, өйткені ақпараттық, және 
жаттығу, және бақылаушы блоктарды қамтиды. Ақпараттық блокқа жаңа 
оқу  материалы  кіреді;  жаттығу  блогына  –  өз  бетінше  жұмыс  істеуге 
арналған  тапсырмалар;  бақылаушы  блокқа  алынған  білім  мен  іскерлікті 
бақылауға арналған тапсырмалар мен тесттер орналастырылады. 
Жұмыс дәптерлеріне арналған тапсырмалар түрлері  

 
Салыстырмалы сипаттамасы 

 
Иллюстрациялармен тапсырмалар 

 
Бір және бірнеше дұрыс жауаптардан бар тапсырмалардан дұрыс 
жауапты таңдау. 

 
Тірек сөздерінен мәтін құрастыру тапсырмалары 

 
Қосымша тапсырмалар, жіберілген сөздерді, терминдерді қою 

 
Ашық жауап формасымен тапсырмалар 

 
Жауапты жалғастыру тапсырмалары 

 
Оқиғалар, құбылыстар кезектілігін анықтауға тапсырма 

 
Мәтіндегі қателерді анықтауға арналған тапсырмалар 

Жұмыс дәптерлерінің түрлері бойынша жіктелуі: 
1.Жаттығуларға  арналған  дәптерлер  немесе  тренингтік  дәптерлер  - 
білім алушылардың өз бетінше жұмыс істеуіне арналған. 
2.  Графикалық  үлгілеу  принциптеріне  негізделген  дәптерлер-олар-
дың негізін сурет салу-таңбалы танымдық тапсырмалар құрайды 
Танымдық  тапсырмалар  деп  білім  алушыдан  ойлаудың  барлық  та-
нымдық процестерін, қиялды, сөйлеуді, есте сақтауды, зейінді және т.б. 
жандандыруды талап ететін  белгілі  бір оқу шарттарын түсіну қабылдан-
ған.  Жұмыс  дәптерлерінде  танымдық  тапсырмаларды  құру  суретті,  ма-
кетті, натураны пайдалануға негізделген. 
3. Хрестоматия дәптерлері. Мұндай дәптерлердің авторлары көпте-
ген  мәселелер  бойынша  оқулықтарда  ақпарат  жеткіліксіз  деп  санайды 
және  оны  дереккөздердің  мәтіндерімен,  ғылыми-көпшілік  және  көркем 
әдебиеттен үзінділермен толықтырады. 
4.  Семиотико-семантикалық  дәптерлер.  Олардың  ерекшелігі-олар 
символдар мен суреттер, модельдер, түрлендіруші және шығармашылық 
деңгейдегі  мағыналық  интеллектуалды  міндеттері  бар  схемалар  үйлесі-
міне негізделген.  
Танымдық  міндеттер  деп  білім  алушыларды  жаңа  жағдайларда  та-
нымал білімдермен жұмыс істеуге ғана емес, сонымен қатар іс-әрекеттің 
жаңа  тәсілдерін  ашуға  ынталандыратын  оқу  жағдайларындағы  жағдай-
ларды түсінеді.  
Танымдық  есептер  шығармашылық  тапсырмалармен  жиі  теңестірі-
леді. Осы типтегі дәптерлер өте тиімді креативті ойлау деп аталатын бі-
лім алушылардың шығармашылығын дамыту үшін. 

жүктеу/скачать 1,67 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: