АБөлім: «Жай бөлшектерге амалдар қолдану»

1. 
   ³₄ ¹₄ ;
   

2. 
   ₃₉² ₃₉⁷ ;
   

3. 
   ₁₅⁷ ₁₅⁴ ;
   

4. 
   ₉⁵ ₉⁴ .
   

• 
  бөлімдері бірдей бөлшектерді қосады;
  
• 
  бөлімдері бірдей бөлшектерді азайтады.
  

a) ;

b)

c)

• 
  амалдардың орындалу ретін анықтайды;
  
• 
  жай бөлшектерді қосады;
  
• 
  жай бөлшектерді азайтады.
  

 Бөлімдері әр түрлі бөлшектерді қосу және азайтуды

1. 
   ³₄ ⁵₆ ;
   

2. 
   ₁₅⁷ ₁₂⁵ ;
   

• 
  қажет жағдайда амалдардың орындалу ретін анықтайды;
  
• 
  бөлімдері әр түрлі жай бөлшектерді қосады;
  
• 
  бөлімдері әр түрлі жай бөлшектерді азайтады.
  

Үшбұрыштың бір қабырғасының ұзындығы дм , екіншісі біріншісіне қарағанда

дм ұзынырақ, ал үшіншісі екіншісіне қарағанда дм қысқа. Үшбұрыштың периметрін

табыңыз.

• 
  үшбұрыштың қабырғаларын анықтайтын санды өрнектерді құрады;
  
• 
  бөлшекті ортақ бөлімге келтіреді;
  
• 
  бөлшектерді қосуды/азайтуды орындайды;
  
• 
  үшбұрыштың периметрін табады.
  

1. 
   1 ₇⁵ ;
   

2. 
   3 ₁₇⁵ ;
   

3. 
   10 ¹₆ ;
   

4. 
   17 ¹²₁₁
   

• 
  натурал саннан дұрыс бөлшекті азайтады;
  
• 
  натурал саннан бұрыс бөлшекті азайтады.
  

Ұзындығы 1 м жіптен м кесіп алынды. Кесілген жіптің бөлігі қалған бөлігінен неше метрге артық?

• 
  өрнек құрастырады;
  
• 
  азайтуды орындайды;
  
• 
  сұраққа жауап береді.
  

1. 
   ;
   

2. 
   ;
   

• 
  бөлімдері әртүрлі аралас сандарды қосады;
  
• 
  бөлімдері әртүрлі аралас сандарды азайтады.
  

тартқыштың ұшы теңіз деңгейінен қандай биіктікте тұр?

• 
  есеп шартына сәйкес санды өрнек құрастырады;
  
• 
  бүтін бөліктермен амал орындайды;
  

• 
  бөлшек бөліктерімен амал орындайды;
  
• 
  дұрыс жауабын табады.
  

1. 
   ₁₆⁵ .₁₅⁴ ;
   

2. 
   2 ₁₄⁵ . ²₃ ;
   

3. 
   5 ₇³ .1₁₉⁹ .
   

• 
  жай бөлшектерді көбейтеді;
  
• 
  аралас сандарды көбейтеді;
  
• 
  бөлшектерді қысқартады.
  

жүрді. Машина қандай қашықтықты жүріп өтті?

• 
  есептер шартына сәйкес санды өрнектер құрастырады;
  
• 
  бөлшектерге амалдар қолданады;
  
• 
  әр есептің жауабын табады.
  

 Өзара кері сандарды анықтайды

Берілген сандардың ішінен кері сандар жұбын тауып, « » белгісін қойыңыз:

3. 
   5
   

1. 
   i _ g;
   
   5. 
      3
      

2. 
   2 f _ g ;
   

2. 
   7
   

3. 
   f _ g ;
   
   7. 
      3
      

19. 
    25
    

4. 
   [ _ g ;
   

8. 
   1
   

5. 
   [ _ g.
   
   8. 
      8
      

• 
  өзара кері сандарды таңдайды.
  

а) дурыс бөлшектерге: ₇⁵ , ₁₀³ , ⁸₉ , ₁₃¹¹ ; ¹₂ ; ₁₃⁹ ; ¹¹₂₀ .

Дұрыс бөлшектерге кері сан __, __, __, __, __, __, __ болады.

2. 
   аралас сандарға: 1 ¹₅ , 2 ₇³ , 4 ¹₈ ,10 ₅² ; 8 ₁₀³ .
   

Аралас сандарға кері сан __, __, __, __, __ болады.

c) натурал сандарға: 3, 7, 9, 12, 17, 100.

• 
  дурыс бөлшектерге кері сан жазады;
  
• 
  аралас сандарға кері сан жазады;
  
• 
  натурал сандарға кері сан жазады.
  

1. 
   4 : ₉⁸ ;
   

2. 
   10 ¹⁰₁₁ :12;
   

3. 
   ₄₀⁷ : 2 ₁₂¹¹ ;
   

4. 
   6 ¹₅ : 2 ¹²₂₅
   

• 
  жай бөлшектерді бөлу ережесін пайдаланады;
  
• 
  жай бөлшектерді бөледі;
  
• 
  аралас сандарды бөледі.
  

a) Ұзындығы м бөренені арамен 11 тең бөліктерге бөлді. Әрбір бөліктің ұзындығы неге тең?

2. 
   1 кг және 200 грамм кәмпит үшін 324 тг төленді. Осындай 2 кг кәмпит қанша тг тұрады?
   

• 
  есеп шартына сәйкес санды өрнек құрады;
  
• 
  жай бөлшектерді бөлу ережесін қолданады;
  
• 
  жауабын табады.