Қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырмалар жинағы
Оқу мақсаты 5.2.1.3 Ежелгі қоғамның дамуына діндердің ықпалын сипаттау Бағалау критерийi
жүктеу/скачать 3,39 Mb. Pdf көрінісі
|
ФО Всемирная история 5 кл каз
Оқу мақсаты 5.2.1.3 Ежелгі қоғамның дамуына діндердің ықпалын сипаттау
• Ежелгі үнді қоғамынадғы діннің ықпалын анықтайды Ойлау дағдыларының деңгейі Қолдану
Тапсырма Көне Үнді еліндегі діни наным-сенімдер Жанның басқаларға көшуі туралы түсінік болды Варна (каста) – белгілі бір құқық пен міндеттерге ие тұйық топ адамдары. Бүкіл үнді қоғамы төрт топқа бөлінді. Әр топтың өз орны мен міндеттері нақты көрсетілді. Олардың өз міндеттерін дұрыс атқаруын патша мен оның қызметшілері бақылап отырды. Төменгі топ адамдарының жоғары топтағылардың міндетін атқаруына жол берілмеді. Варнаға берілгендер өз атақтарын ұрпақтан-ұрпаққа мұра ретінде қалдырып отырды. Үнділіктер құдай адамдарды өзінің мүшелерінен жасады деп сенген (4 варна). Әр қайсысының құдайдың қай мүшесінен жаралғаның және міндеттерін жазыңыз. Брахмандар Кшатриилер (жауынгерлер) Вайшьилар (егіншілер) Шудралар Қызметі мен міндеттері Ежелгі қоғамның дамуына діндердің ықпалы қандай болды? Дескриптор: Білім алушы - бархмандардың қызметін, міндеттерін сипаттайды; - кшатрийлердің қызметін,міндеттерін сипаттайды; - вайшьилердің қызметін,міндеттерін сипаттайды; - шудралардың қызметін,міндеттерін сипаттайды; - ежелгі қоғамның дамуына діндердің ықпалын сипаттайды. 32 Тақырып Ежелгі сауда орталығы ретіндегі Үндістанның
рөлі қаншалықты маңызды болды Оқу мақсаты 5.4.1.3 Ежелгі өркениеттердің шаруашылық жүйесін сипаттау
• Ежелгі Үндістанның шаруашылық жүйесін анықтау Ойлау дағдыларының деңгейі Қолдану
Тапсырма Тірек –сызбаны толықтырып, Ежелгі Үндістанның шаруашылық жүйесін сипаттаңыз. Шаруашылықтың қандай түрлері ерекше дамыды? Шаруашылықтың дамуына не әсер етті? Шаруашылық иегерлеріне қандай міндет жүктелді?
- Ежелгі Үндістанның шаруашылықтың түрлерін атайды; - Ежелгі Үндістандағы шаруашылықтың дамуын жазады; - Шаруашылық иелерінің міндеттерін анықтайды. 33 Тақырып Ежелгі сауда орталығы ретіндегі Үндістанның рөлі қаншалықты маңызды болды
5.2.4.2 Ғылымдардың (арифметика, геометрия, астрономия, медицина) пайда болып, дамуына шаруашылық іс-әрекет пен әлеуметтік өзгерістердің ықпалын сипаттау Бағалау критерийi Білім алушы • Ежелгі Үнді жеріндегі шаруашылықтың ғылымдардың пайда болуына ықпалын сипаттайды Ойлау дағдыларының деңгейі Қолдану
Тапсырма 1. Көп нүктенін орнына қажетті мәліметтерді жазыңыз: Ауа райындағы жиі болып тұратын өзгерістер, шаруашылық қажеттіліктері ...................................................... пен ........................................... білімді жетілдірді. Үнділіктердің жыл санауы бойынша бір жыл ......... күнге, ол ...... айға, әрбір ай ..... күнге бөлінді. Б.з.-дың V-VІ
ғасырларындағы үнді
оқымыстылары жердің
........................................................ екенін білді. 2. Берілген суреттерге ат қойыңыз. Таңдаған бір ғылымның пайда болуының шаруашылықтың дамуына әсерін сипаттаңыз. Дескриптор: Білім алушы - Мәтінді қажетті сөздермен толықтандырады; - Берілген суреттерге тақырыптық ат қояды; - таңдаған бір ғылымның пайда болуының шаруашылықтың дамуына әсерін сипаттайды. 34
Тақырып Ежелгі Үндістанда ғылыми білімдер қаншалықты дамыды? Оқу мақсаты 5.2.4.2 Ғылымдардың (арифметика, геометрия, астрономия, медицина) пайда болып, дамуына шаруашылық іс-әрекет пен әлеуметтік өзгерістердің ықпалын анықтау Бағалау критерийi Білім алушы • Ежелгі Үнді жеріндегі ғылымдардың даму ерекшеліктерін сипаттайды Ойлау дағдыларының деңгейі Қолдану
Тапсырма Төмендегі кестені толтырыңыз. Ғылыми- білімдері Ерекшелігі Шаруашылықтың ықпалы Әлеуметтік өзгерістердің ықпалы Математика Медицина Әдебиет
Дескриптор: Білім алушы - Ежелгі Үнді жеріндегі математика ғылымының ерекшелігін, оның шаруашылыққа және әлеуметтік өзгерістерге ықпалын сипаттайды; - Ежелгі Үнді жеріндегі медицина ғылымының ерекшелігін, оның шаруашылыққа және әлеуметтік өзгерістерге ықпалын сипаттайды; - Ежелгі Үнді жеріндегі әдебиеттін ерекшелігін, оның шаруашылыққа және әлеуметтік өзгерістерге ықпалын сипаттайды. 35
3- тоқсан Бөлім: Ежелгі Қытай Тақырып Ежелгі Қытайдың ойшылдары нені үйретті Оқу мақсаты 5.2.3.1 Ежелгі философтардың көзқарастарына қарапайым түсіндірме беру
• Ежелгі Қытай ойшылдарының философиялық көзқарастарын анықтайды Ойлау дағдыларының деңгейі Білу және түсіну Тапсырма Қытай философтарын анықтап, олардың мемлекет туралы көзқарастарына сипаттама беріңіз
«Билеуші-билеуші, азамат - азамат, әкесі - әке, ал баласы - бала болуы керек» «Әрбір адам ар-ұят заңы бойынша өмір сүруі керек, сонда тәртіп болады» «Халық биліктен қуатты болған жағдайда-мемлекет әлсіз болады, ал билік халықтан қуатты болса – онда әскері мықты болады» Философтардың көзқарастарына сипаттама
- Ежелгі Қытай ойшылдары Конфуций, Лао-цзы, Шан Янныңң көзқарастарын анықтайды; - Ежелгі Қытай философтарының басты идеяларын атайды. 36 ? ? ? __________________ __________________ __________________ __________________ __________________ __________________ __________________ __________________ __________________ __________________ __________________ __________________ __________________ __________________ __________________ __________________ __________________ __________________ Тақырып Терракот әскері Ежелгі Қытай туралы қандай ақпарат береді Оқу мақсаты 5.3.1.1 Ежелгі мемлекеттердің саяси құрылымының ерекшеліктерін сипаттау
• Ежелгі Қытайдың саяси құрылымын анықтайды Ойлау дағдыларының деңгейі Қолдану
Тапсырма Төмендегі мәтінді және суреттерді пайдаланып сұрақтарға жауап беріңіз:
Шэнси провинциясының солтүстiгiндегi Сиань қаласынан 8099 терракот мүсіндері мен олардың аттары табылған. Ол әлемнің сегізінші кереметі аталды. Б.з.д. 259-210 жылдары билік еткен Цинь Шихуан императорының мүсінді әскері. Мүсіншелерді сомдауға мыңға жуық адам жұмылдырылған. Ерекше сапалы құм пайдаланған. Ол күйдіргеннен кейін тастай қатты болып қалған. Жұмыс он жылдай уақытқа созылған. Ғалымдар әр әскердің бейнесі тірі адамның түрімен бейнеленген деп санайды. Шындығында мыңдаған мүсін бір-біріне мүлдем ұқсамайды. Түрі, эмоциясы, шашы, киімдері әрқайсысында ерекше. Сонымен қатар, терракот әскерімен бірге император 70 мың жұмысшыларды отбасымен қоса, үш мыңдай күңді алып кеткен. Терракот әскерінің қазба және жаңғырту жұмыстары бүгінгі күнге дейін жалғасуда. Табылған сынықтар қалпына келтірілуде. Аты аңызға айналған императордың моласында қанша керемет құпия бүгіп жатқаны белгісіз. 1) Бір орталыққа бағынған Цинь мемлекеті қалай құрылды? 2) Цинь Ши Хуанди деген кім? 3) Ол қандай өзгерістер жасады? 4) Цинь империясының саяси құрлымын атаңыз? Дескриптор: Білім алушы - Цинь империясының құрылғаның атайды; - Цинь Ши Хуандидің атқарған қызметін біледі; - Цинь Ши Хуандидің енгізген өзгерістерін атайды; - Цинь империясының саяси құрлымын атайды. 37
Тақырып Ежелгі Қытайдың қандай ғылыми ашулары бүгінгі
күнге дейін жетті Оқу мақсаты 5.2.4.2 Ғылымдардың (арифметика, геометрия, астрономия, медицина) пайда болып, дамуына шаруашылық іс-әрекет пен әлеуметтік өзгерістердің ықпалын сипаттау Бағалау критерийi Білім алушы • Ежелгі Қытай ғылымдардың шаруашылықтың дамуына тигізген әсерін анықтайды Ойлау дағдыларының деңгейі Қолдану
Тапсырма Суреттерді пайдалана отырып, ежелгі Қытайлықтар ойлап тапқан өнертабыстарын атап, оны не үшін қолданылатынын кестеге толтырыңыз.
Ежелгі Қытай ғалымдары өте талантты болған. Олар Еуропаға қарағанда 1000 жыл бұрын бірнеше өнертабыстарын ойлап шығарған. Егіншілік пен құрылыс істері көптеген ғылым салаларының қалыптасуына ықпал етті. 1. 4.
2. 5.
3. 6.
Дескриптор: Білім алушы - Ежелгі Қытайдағы ғылыми білім мен өнертабыстарды суреттерді пайдаланып атайды; - Ежелгі Қытай өнертабыстарының не үшін қолданылатынын атайды
38
Бөлім: Ежелгі Грекия Тақырып Ежелгі Грекия өркениеті бастауын қайдан алады Оқу мақсаты 5.2.2.3 Ежелгі дүниенің өнеріне сипаттама беру Бағалау критерийi
• Ежелгі дүниенің өнерін анықтайды Ойлау дағдыларының деңгейі Қолдану
Тапсырма №1, 2 суретте Ежелгі Микены қаласы көрсетілген. Суретке қарап жорамал сұрақтарға сипаттама беріңіз:
Нені көре аламыз? Бірінші суреттегі қақпа неге ұқсайды? Бұл қаланың мәдениетін кім зерттеген? Талдау сұрақтары: Құрылыс қашан салынған? Оның қандай бөліктері бар?
Микены қаласы қандай стильде салынған? Айрықша сұрақтар: Қала бейіттерінен не табылды? Қиял-ғажайып сұрақтар: Егер сіз археолог болсаңыз нені өзгертер едіңіз? Білім алушы - Микены қаласына кіре беріс қақпадағы бейнені атайды; - Микены қаласының мәдениетің зерттеген археолог ғалымды атайды; - Микены қаласының салынған уақытың және бөліктерін атайды; - Микены қаласының салынған стилін атайды; - Қала бейіттерінің табылған олжаларды атайды. Дескриптор: 1
2
39 Тақырып Неліктен Ежелгі Грекияны демократияның отаны деп атайды Оқу мақсаты 5.3.1.1 Ежелгі мемлекеттердің саяси құрылымының ерекшеліктерін сипаттау
• Афина мемлекетінің саяси құрылымын көрсетеді Ойлау дағдыларының деңгейі Қолдану
Тапсырма Төменде берілген мәтінді оқып, Афина мемлекетінің саяи құрылымын тірек-сызба түрінде көрсетіңіз. Афинадағы мемлекеттік биліктің жоғарғы органы болып халық жиналысы табылды, ал анықталған нақты мерзімде жылына 40 рет шақырылатын. Халық жиналысына тек жиырма жасқа толған толық құқылы афиндік азаматтар ғана қатыса алатын. Шешім қабылдау үшін 6 000 адамның болуы міндетті болатын. Басқарудың жоғарғы органы болып бас жүздік кеңесі табылған, оған әрбір аумақтық он фильден бір жылға жеребе арқылы сайланатын, 30 жасқа толған 50 азамат кіретін.
Ағымдағы істерді шешу үшін он комиссияға бөлінген, бұл комиссия әрбір фильден 50 өкілден құралған. Жоғарғы сот органы болып гелиэя табылды, ол 6 000 адамнан құралады, оны әрбір фильден жеребе арқылы бір жылға 36 сайланатын 30 жасқа толған 600 адам құрады. Гэлиэя 501 мүшеден тұратын 10 алқаға бөлінген (қалған мүшелері қосымша деп саналатын). Заң жобаларын қарастыру үшін гелиэяда номафеттердің гелиэяның 1 000 мүшесінің ерекше алқасы құрылатын. Мемлекетті басқаруда лауазымды тұлғалар маңызды рөль атқарған. Олардың ішінде: стратегтер алқасы - 10 адамнан құралған; бұл лауазымды тек үйленген және жылжымайтын мүлкі бар азаматтар ғана иелене алатын; архонттар алқасы — 9 адамнан құралған; олардың әрқайсысының нақты функциялары болған; аполектер мемлекеттік қазынаны басқарған; элленоттар - афиналық теңіз одағының қазынасын басқарған; полеттер - мемлекеттік мүлікті басқарған; логистер - лауазымды тұлғалардың ақшалай есептерін қабылдаған; астиномактар - көшелердегі тәртіпті бақылаған және т.б. Дескриптор: Білім алушы - Афина мемлекетінің саяи құрылымын тірек- сызба түрінде көрсетеді. 40
Тақырып Неліктен Ежелгі Грекияны демократияның отаны деп атайды Оқу мақсаты 5. 3.1.2 Афина мемлекетінде демократияның пайда болуын түсіндіру Бағалау критерийi Білім алушы • Афина мемлекетінің сайланбалы органдарын анықтайды Ойлау дағдыларының Деңгейі
Білу және түсіну Тапсырма Төмендегі кестені толтырыңыз. Демократия ұғымының анықтамасын жазыңыз. Сұрақтар Халық
жиналысы Бесжүздік кеңес Қызметкер тұлға Сайланбалы сот Кімдер, қалай сайланған? Қандай істер қаралған? Жиындар неше рет өттізілген? Демократия дегеніміз -
- Халық жиналысының негізгі қызметтерін, құрамын, өткізілетін мерзімдерін жазады; - Бесжүздік кеңестің негізгі қызметтерін, құрамын, өткізілетін мерзімдерін жазады; - Қызметкер тұлғалардың негізгі қызметтерін, құрамын, өткізілетін мерзімдерін жазады; - мемлекеттегі сайлану тәртібін көрсетеді; - демократия ұғымына анықтама береді. 41
Тақырып Неліктен Ежелгі Грекияны демократияның
отаны деп атайды Оқу мақсаты 5.1.2.1 Ежелгі қоғамның әлеуметтік ұйымдасуын сипаттау
• Афина қоғамның әлеуметтік құрылымын анықтайды Ойлау дағдыларының деңгейі Білу және түсіну Тапсырма Афина тұрғындары құрамын кестеге жазыңыздар: Тұрғы нд
ұра мы
Азаматтар - Қоныс аударылғандар - Құлдар -
- Афина қоғамның әлеуметтік ұйымдасуын сипаттайды; - Афина тұрғындарның құрамын анықтайды; - қоныс аударылған Афина тұрғындарын атайды; - құлдардың қоғамдағы әлеуметтік орнын атайды. 42
Тақырып Ежелгі Спарта Афинадан несімен ерекшеленді Оқу мақсаты 5.3.1.1
Ежелгі мемлекеттердің саяси құрылымының ерекшеліктерін сипаттау Бағалау критерийi Білім алушы • Афина мен Спартаның мемлекеттерінің саяси құрылымын салыстырады Ойлау дағдыларының деңгейі Қолдану
Тапсырма Афина мен Спартаның саяси құрылымын салыстырып кестені толтырыңыз. АФИНА ҰҚСАСТЫҒЫ СПАРТА АЙЫРМАШЫЛЫҒЫ АЙЫРМАШЫЛЫҒЫ
- Афина мен Спартаның саяси айырмашылығын анықтайды; - Афина мен Спарта мемлекетінің ұқсастығын анықтайды. 43
Тақырып Ежелгі Спарта Афинадан несімен ерекшеленді Оқу мақсаты 5.1.2.1 Ежелгі қоғамның әлеуметтік ұйымдасуын сипаттау Бағалау критерийi Білім алушы • Ежелгі Спарта мемлекетіндегі әлеуметтік қоғамы құрлымын анықтайды Ойлау дағдыларының деңгейі Қолдану Тапсырма Төмендегі берілген ежелгі Спарта қоғамы мүшелерінің құқықтарын бағдар арқылы сәйкестендіріңіз. C партандар Лаконикада туған тұрғындар; жеке бостандығын сақтаған, бірақ мемлекет билігіне араласпаған. Периэктер Көне Спартаның жергілікті тұрғындары, спартандар өздеріне бағындырған. Жер телімдеріне бекітілген мемлекеттік құлдар. Илоттар Барлық құқықтарға ие болды. Дескриптор: Білім алушы - спартандардың Спарта қоғамындағы құқықтарын сәйкестендіреді; - периэктердің Спарта қоғамындағы құқықтарын сәйкестендіреді; - илоттардың Спарта қоғамындағы құқықтарын сәйкестендіреді. 44
Тақырып Неліктен Александр Македонский скифтерді бағындыра алмады
5.3.2.1 Ежелгі заман тарихындағы мемлекетаралық қатынастарды түсіндіру үшін «империя» ұғымын білу және пайдалану Бағалау критерийi Білім алушы • Александр Македонскийдің скифтермен соғысын анықтайды Ойлау дағдыларының деңгейі Қолдану
Тапсырма Александр Македонскийдің скифтермен мемлекетаралық қатынастарын кескін картаға түсіріңіз: 1. Александр Македонскийдің скифтермен соғысын үзік сызықпен белгілеңіз. 2. Александр Македонский құрған державаның шекарасын қызыл бояумен қоршаңыз. 3. Александр Македонский негізін қалаған қаланы белгілеңіз. Дескриптор : Білім алушы - Александр Македонскийдің скифтермен соғысын үзік сызықпен белгілейді; - Александр Македонскийдің империясының шекарасын қызыл бояумен белгілейді; - А. Македонский негізін қалаған қаланы белгілейді. 45
Тақырып Неліктен Александр Македонский скифтерді
бағындыра алмады Оқу мақсаты 5.3.2.2 Басқыншылық соғыстар мен империялардың пайда болуы мемлекеттердің шекараларын қалай өзгергерткенін талдау
Бағалау критерийi Білім алушы • Александр Македонский жаулап алған елдерін анықтайды Ойлау дағдыларының деңгейі Жоғары деңгей дағдылары Тапсырма Картаны пайдаланып Александр Македонскийдің жаулап алуы нәтижесінде картада болған өзгерістерге талдау жасаңыз. 1._______________________________________________________________ 2._______________________________________________________________ 3._______________________________________________________________ 4._______________________________________________________________ 5._______________________________________________________________ Дескриптор: Білім алушы - Александр Македонскийдің жаулап алуы нәтижесінде картада болған өзгерістерге талдау жасайды. 46
Бөлім: Ежелгі Грекия мәдениеті Тақырып Ежелгі Грек философтары мінсіз қоғамды қалай елестетті Оқу мақсаты 5.2.3.1
Ежелгі философтардың көзқарастарына қарапайым түсіндірме беру Бағалау критерийi Білім алушы • Ежелгі Грек философтарының көзқарастарын анықтайды Ойлау дағдыларының деңгейі Білу және түсіну Тапсырма Төмендегі берілген мәліметтерді Грек философтарын еңбектерімен өзара сәйкестендіріңіз. 1. Сократ Ежелгi
Греция /б.з.д. 469— 399/ А) "Саясат" деген еңбегін мемлекет және мемлекеттің құрылымына, түрлеріне арналды. Ол жердің шар іспетті екендігі, ал күн мен жұлдыздардың жердің төңірегінде айналатындығы туралы тұжырымдама жасаған. 2. Аристотель Ежелгi
Греция /б.з.д. 384— 322/ В) "Мемлекет" атты еңбегiнде мемлекеттiк басқарудың аристократиялық түрiн шынайы мемлекет ретiнде сипаттайды және мемлекеттiк құрылыстың бес түрiн: аристкоратия, тимократия, олигархия, демократия және тиранияны атайды. "Заңдар" еңбегiнде мемлекеттiк құрылыстың екiншi жобасын ұсынады. 3. Платон Ежелгi
Грекия /б.з.д. 427— 347/ С) Софистердiң идеалистiк iлiмiн сынға алды. Мемлекеттiң менi мен адамгершiлiк — саналық
негiзiн анықтауға әрекеттендi және мемлекеттi бiлiмдiлер ғана басқаруы тиiс деп есептедi.
- Ежелгі Грек философтарын сурет арқылы атайды; - Ежелгі Грек философтарының көзқарастарын сәйкестендіреді. 47
Тақырып Ежелгі Грекия өнері қандай болды Оқу мақсаты 5.2.2.3 Ежелгі дүниенің өнеріне сипаттама беру Бағалау критерийi Білім алушы • Гректердің театр өнерін сипаттайды Ойлау дағдыларының деңгейі Қолдану
Тапсырма Төменде берілген суреттен грек театрының бөліктерін көрсетіңіз. Театр Грекияда б.з.б.Ү – ІҮғ салына бастады. Театр - грек тілінде ойын-сауық орны, көрініс деген ұғым береді. Оның пайда болуы Дионис құдайдың құрметіне арналған ойын – сауықпен байланысты шыққан.
1. көрерменге арналған орын 2. орхестра – ойын көрсететін алаң 3 . скене – актерлер киім ауыстыратын жер Берілген ақпаратты қолданып, сұраққа жауап беріңіз: Театр қойылымдары күнделікті емес, жылына бірнеше рет қана болатын. Қойылымның негізгі екі түрі болған: трагедия және комедия. Қойылым барысында актерлер арнайы маскалар киетін болған. Әйел ролін ер адамдар ойнаған. Төменде берілген бетперделер қойылымның қай түріне (жанрға) жатады? 1.__________________ 2._____________________ 3.__________________________ 48
Дескриптор: Білім алушы - Грекиялық театр бөліктерін дұрыс көрсетеді - Грекиялық бетперделердің қай жанрға жататындығын анықтайды;
Ежелгі Грекияның гимназия, лицей, академиялары нені үйретті
5.2.4.2 Ғылымдардың (арифметика, геометрия, астрономия, медицина) пайда болып, дамуына шаруашылық іс-әрекет пен әлеуметтік өзгерістердің ықпалын сипаттау Бағалау критерийi Білім алушы • Ежелгі Грек жеріндегі білім мен ғылымның дамуын анықтайды Ойлау дағдыларының деңгейі Қолдану
Тапсырма Төмендегі кестеге Ежелгі Грек жеріндегі мектепті сипаттап, толтырыңыз. сұрақтар Бірінші басқыш Екінші басқыш Үшінші басқыш Балалардың жас шамасы
Неге үйретті? Төмендегі Ежелгі Грек ғұламаларын қай ғылым өкілдеріне жататының анықтаңыз: 1. Пифагор - ...........................................................................................................................; 2. Гиппократ - ........................................................................................................................; 3. Геродот - ............................................................................................................................; 4. Гомер - ...............................................................................................................................; 5. Эмпедокл - .........................................................................................................................; 6. Аристотель - ......................................................................................................................; 7. Демокрит - .........................................................................................................................; Дескриптор: Білім алушы - Грек мектептерінің әр басқыштарында оқитын балалардың жасын атайды; - Грек мектептеріндегі балаларға оқытылатың білімдерді жазады; - Ежелгі Грек ғұламаларының қандай ғылым өкілдері екендігін анықтайды. 49
Тақырып Ежелгі Грекияның гимназия, лицей, академиялары
нені үйретті Оқу мақсаты 5.2.4.1 Ежелгі қоғамның дамуындағы жазудың рөлін сипаттау
• Ежелгі Грекиядағы жазу ерекшеліктерін анықтайды Ойлау дағдыларының деңгейі Қолдану
Тапсырма Суретті қолдана отырып, сұрақтарға жауап беріңіз. 1. Ежелгі грек мектебінде оқушылар қандай жазу құралдарын пайдаланды? _______________________________________________________________ 2. Стилус (стиль) құралының екі ұшын қандай мақсатта пайдаланған? _______________________________________________________________ 3. Жазудың грек халқы үшін қандай маңыздылығы болды? _______________________________________________________________ Дескриптор: Білім алушы - Ежелгі Грекиядағы жазу құралдарын атайды; - Ежелгі Грексиядағы стилусты қолдану ерекшелігін көрсетеді; - Ежелгі Грекиядағы жазуының ерекшеліктерін анықтайды. 50 Тақырып Ежелгі Грекияның гимназия, лицей, академиялары нені
үйретті Оқу мақсаты 5.1.2.1 Ежелгі қоғамның әлеуметтік ұйымдасуын сипаттау Бағалау критерийi Білім алушы • Ежелгі Грекия мектебі мысалымен әлеуметтік бөліну ерекшеліктерін анықтайды Ойлау дағдыларының деңгейі Қолдану
Тапсырма Мәтінді оқып, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз. Грек мектептері 3 басқыштан тұрған.
Бірінші басқыш мектеп жасына дейінгі тәрбие (3 - 7 жасар). Бұл кезеңде балаларды адамгершілікке, әдептілікке тәрбиелеген. Екінші басқыш 7 - 12 жасар балаларға жазу жазуды, оқуды, сызу сызуды, сурет салуды үйреткен. Үшінші басқыш гимнасия деп аталған. Әр түрлі ғылым салалары бойынша білім алып, шешендік өнерге баулыған. Мектепте көбінесе ауқатты адамдардың балалары ғана оқыған. Мектептерде тек қана ер балалар білім алған. Қыз балаларға арналған мектептер болмаған. Оларды үйде анасы тәрбиелеген. Балаларды мектепке апарып, қасында көмектесіп, тәрбие берген құлды педагог деп атаған. Ежелгі Грекияда ер адамдардың басым бөлігі сауатты, білімді болған. 1. Неліктен грек мектептерінде тек ауқатты адамдардың балалары оқыған? 2. Грек қоғамына неліктен сауатты адамдар қажет болды? 3. Перикл атты Афиналық стратег бір құлдың аяғын сындырып алғаны туралы естіп: «Тағы бір педагог пайда болды!» дейді. Осы сөзімен Перикл не айтпақшы болды? 4. Қазіргі кезде педагог деп кімді атаймыз? Дескриптор: Білім алушы - Грек мектептерінде тек ауқаттылардың оқу себебін көрсетеді; - қоғам үшін сауатты адамдар маңыздылығына атайды; - Ежелгі Грекиядағы педагогтардың рөліне баға береді; - Қазіргі кездегі педагогты сипаттайды. 51
4 - тоқсан Бөлім: Рим империясының гүлденуі Тақырып Рим ежелгі дүниенің ең қуатты империясына қалай айналды Оқу мақсаты 5.3.2.1 Ежелгі заман тарихындағы мемлекетаралық қатынастарды түсіндіру үшін «империя» ұғымын білу және пайдалану Бағалау критерийi Білім алушы • Рим империясының басқару
жүйесі мен
территориясын анықтайды Ойлау дағдыларының деңгейі Білу және түсіну Қолдану
Ежелгі Римнің тарихи кезеңдері «Биліктің жоғарғы органдары» кестесін толтырыңыз Республика Империя Биліктің жоғарғы органы Атқарушы билік Сот билігі 52
Берілген картаны қолдана отырып, империя кезінде Рим қандай территорияларға (кемінде үш иелік) ие болғанын анықтаңыз. 1. ____________________________________________________ 2. ____________________________________________________ 3. ____________________________________________________
- Республика және империя тұсындағы жоғарғы басқару органдарын атайды; - Республика және империя тұсындағы атқарушы билік ерекшеліктерін атайды; - Республика және империя тұсындағы сот билігі ерекшеліктерін атайды; - Империя тұсында жаулап алынған территорияларды (кемінде үшеуін) атайды. 53
Тақырып Рим ежелгі дүниенің ең қуатты империясына
қалай айналды Оқу мақсаты 5.3.1.1 Ежелгі мемлекеттердің саяси құрылымының ерекшеліктерін анықтау
• Рим империасының саяси басқару жүйесін сипаттайды Ойлау дағдыларының деңгейі Қолдану
Тапсырма Рим империясының саяси басқару құрылымы, міндеттеріне қатысты ұғымдарды сәйкестендіріңіз. 1. Принципат А) Бұлар көмекшілер болды. 2. Августар B) Бұл ұғым шексіз билік деген мағына береді. Оның саяси негізін монархиялық өкімет пен басқарудың жетілдірілген аппараты құрады. Императордың сарайы оның орталығы саналды. 3. Цезарьлар C) Бұларды әміршілер деп атады. Император мен оның қосалқы әміршілері белгілі бір аумақта өкімет билігін жүргізді. 4. Доминат
D) Б.з.б ІІ ғасырға дейін сақталды. Бұл жүйе бойынша республикалық басқару ережесі сақталды, бірақ билік бір адамның - императордың қолында шоғырланды. Бұл билік мұрагерлікпен берілді. Жауап кестесі 1 2
4 Дескриптор: Білім алушы - принципат саяси басқару жүйесін сәйкестендіреді; - августардың саяси міндетін сәйкестендіреді; - цезарьлар міндетін сәйкестендіреді; - доминат саяси басқару жүйесін сәйкестендіреді. 54
Тақырып Рим ежелгі дүниенің ең қуатты империясына
қалай айналды Оқу мақсаты 5.3.2.2 Басқыншылық соғыстар мен империялардың пайда болуы мемлекеттердің шекараларын қалай өзгергерткенін талдау
Бағалау критерийi Білім алушы • Рим империясының жаулап алушылық жорықтары нәтижесінде шекарасының өзгеруін талдайды Ойлау дағдыларының деңгейі Жоғары деңгей дағдылары Тапсырма Кескін картада белгілеңіз және Рим империясының ұлғаюының себептерін анықтап, талдау жасаңыз. а) Рим жаулап алған мемлекеттер мен аймақтарды кескін картаға көк түспен белгілеңіз; в) Рим республикасының жер аумағын сары түспен бояндар (б.з.д. 264 жылға қарай);
в) Б.з. ІІ ғасыр басындағы Рим имперниясының қанат жайған шекарасын үзік сызықпен көрсетіңіздер. Дескриптор: Білім алушы - Рим империясы жаулап алған аймақтарды кескін картаға көк түспен белгілейді; - Б.з.д. 264 жылға дейінгі Рим империясының жер аумағын сары түспен белгілейді; - б.з. ІІ ғасыр басындағы Рим империясының шекарасын үзік сызықпен белгілейді; - Рим империясының ұлғаюының себептерін анықтап, талдау жасайды. 55
Тақырып Ежелгі римдік қоғамның дамуы мәдениеті арқылы қалай айқындалады
5.1.2.1 Ежелгі қоғамның әлеуметтік ұйымдасуын сипаттау Бағалау критерийi Білім алушы • Ежелгі Рим империясы қоғамының әлеуметтік құрлымын анықтайды Ойлау дағдыларының деңгейі Қолдану
Тапсырма Ежелгі Рим қоғамындағы әр топ өкілдерінің суреттері берілген. Төмендегі суретке қарап әр топтың өкілдерін анықтаңыз және олардың немен айналысқанын сипаттаңыз.
- Ежелгі Рим қоғамындағы әр топтың өкілдерін анықтайды; - Ежелгі Рим қоғамындағы әр топтың өкілдерін қызметін сипаттайды. 56
Тақырып Ежелгі римдік қоғамның дамуы мәдениеті
арқылы қалай айқындалады Оқу мақсаты 5.2.2.3 Ежелгі дүниенің өнеріне сипаттама беру Бағалау критерийi Білім алушы • Ежелгі Рим сәулет өнерін туындыларын анықтайды Ойлау дағдыларының деңгейі Қолдану
Тапсырма Төмендегі суретті мұқият қарап, жорамал сұрақтарға жауап беріңіз: Бақылау сұрақтары: Нені көре аламыз? Талдау сұрақтары: Құрылыс қашан салынған? Оның қандай бөліктері бар?
Бұл құрылысты кімдер қолданар еді?
Бұл құрылыс қандай типті? Ол қандай үлгіде салынған?
Егер сізді осы жерге шақырса кім болып барар едіңіз? Дескриптор: Білім алушы - Ежелгі Рим сәулет өнер туындысын атайды; - Ежелгі Рим сәулет өнерінің қай үлгіде салынғанын атайды; - Суретте бейнеленген сәулет өнерінің қолдану мақсатын анықтайды. 57
Тақырып Спартактың көтерілісі ежелгі Римдегі құлдықты
қалай сипаттайды Оқу мақсаты 5.1.2.2
Ежелгі дүниедегі құлдықтың ерекшеліктерін анықтау
Бағалау критерийi Білім алушы • Ежелгі Римдегі Спартак көтерілісінің ерекшелігін сипаттайды Ойлау дағдыларының деңгейі Білу және түсіну Тапсырма Төмендегі мәтінді мұқият оқып, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз. 1. Мәтің мазмұнына байланысты тақырып қойыңыз. 2. Берілген мәтін бойынша ежелгі Римдегі құлдықтың ерекшелігін атаңыз. Ежелгі Римдегі түрме-мектептің бірі Капуя қаласында орналасқан. Осыдан б.з.б. 74 жылы гладиатор Спартак бастаған ең ірі құлдар көтерілісі болды. Көтеріліс бүкіл Апенин түбегін қамтып, б.з.б. 71 жылға дейін созылды. Көтерілісшілердің бастапқыдағы шағын тобына бостандыққа ұмтылған құлдар мен ерікті кедейлер қосылып, оны қуатты әскерге айналдырды. Ол Рим әскерін бірнеше ұрыста тас-талқан етіп жеңді. Кейін олардың арасында көтерілістің жоспары туралы келіспеушілік туындады. Бұл Брундизия қаласының маңында өткен шайқастағы жеңіліске әкеліп соқты. Спартак сол шайқаста қаза болды. 2. Берілген мәтінді пайдаланып, уақыт сызығында оқиғаны дұрыс орналастырыңыз: - Спартак бастаған көтерілістің басталған уақыты белгілеңіз; - Спартактың қайтыс болған уақытың көрсетіңіз. Б.з.б.
Б.з. Дескриптор: Білім алушы - мәтіннің мазмұны бойынша тақырып қояды; - ежелгі Рим империясындағы құлдықтың ерекшелігін анықтайды; - Спартак бастаған көтерілістің уақытын көрсетеді; - Спартактың қайтыс болған уақытын анықтайды. 58
Тақырып Спартактың көтерілісі ежелгі Римдегі құлдықты қалай
сипаттайды Оқу мақсаты 5.3.2.3 Ежелгі Римдегі Спартак көтерілісін сипаттау, себептерін анықтау
• Спартак көтерілісі арқылы Римдегі құлдықты сипаттайды Ойлау дағдыларының деңгейі Қолдану
Тапсырма Төменде берілген сурет бойынша жорамал сұрақтарға сипаттама беріңіз: Бақылау сұрақтары: Суреттен нені көре аламыз? Талдау сұрақтары: Көтеріліс қай уақытты қамтиды? Көтеріліс қай жерде болды? Оны кім басқарды? Оған кімдер қатысты?
Бұл көтеріліс кімдер үшін маңызды болды? Неліктен?
Көтерілістің шығу себебі неде? Қиял-ғажайып сұрақтар: Егер сізді гладиатор болсаңыз не істер едіңіз? Дескриптор: Білім алушы - көтерілістің тарихи кезеңін атайды; - көтерілістің басталу себебін анықтайды; - көтерілістің маңызын жазады; - Римдеге құлдардың қоғамдағы әлеуметтік рөлін атайды. 59
Бөлім: Дәуірлер тоғысындағы Рим Тақырып
І-ІІІ ғасырларда Рим империясы қалай дамыды Оқу мақсаты 5.2.1.1 Негізгі діни ұғымдарды (Құдай, ғибадатхана, абыз, қасиетті жазбалар, пұт) түсіндіру
• Діни ұғымдарды сипаттайды Ойлау дағдыларының деңгейі Білу және түсіну Тапсырма Кестені толтырыңыз. Діни ұғымдар Сипаттама Құдай
Ғибадатхана Абыз
Қасиетті жазбалар Пұт
Дескриптор: Білім алушы - құдай ұғымын сипаттайды; - ғибадатхана ұғымын сипаттайды; - абыз ұғымын сипаттайды; - қасиетті жазбалар ұғымын сипаттайды; - пұт ұғымын сипаттайды. 60 Тақырып IV – V ғасырларда Рим империясы қалай өзгерді Оқу мақсаты 5.2.1.3
Ежелгі қоғамның дамуына діндердің ықпалын сипаттау Бағалау критерийi Білім алушы • Рим империясының өзгеруіне діннің ықпалын анықтайды Ойлау дағдыларының деңгейі Қолдану
Тапсырма Оқиғаның дұрыс реттілігін мерзімі бойынша көрсетіңіз. a) Христосқа сиынатын әр түрлі қауымдар мен ұйымдар пайда болды. Олардың діни түсініктері мен уағыздары бір-бірінен ерекшеленді; b) Адам бейнесіндегі құдай туралы аңыз пайда болып, оны Иса (Иисус Христос) деп атады; c) Христиан шіркеуі императорға бағынышты, өте бай және қуатты ұйымға айналды. Рим империасында христиан дінінен басқа діннің бәріне тыйым салынды; d) Константин христиандарға бас қосып, жиналуға және ғибадатхана салуға рұқсат берді. Ол шіркеу қызметін де нығайтты. Дескриптор: Білім алушы - Рим империясының өзгеруіне діннің ықпалын көрсетеді; - оқиғаның дұрыс реттілігін орналастырады; - оқиғаның болған уақыттарын анықтайды. 61 Тақырып Ежелгі дүниенің мәдени мұрасы қандай Оқу мақсаты 5.2.2.3 Ежелгі дүниенің өнеріне сипаттама беру Бағалау критерийi Білім алушы • Ежелгі дүниенің мәдени мұраларын анықтайды Ойлау дағдыларының деңгейі Қолдану
Тапсырма Төменде берілген ежелгі дүние өнерлері мен ғылымдардың ашқан жаңалықтарына сипаттама беріңіздер. Ежелгі жазуларды атаңыздар _______________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________ Гиппократ - ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ Архимед - ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ Ежелгі сағаттың пайда болуы - ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ Вавилон мұнарасы - ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ Дескриптор: Білім алушы - ежелгі жазуларды сипаттайды; - ежелгі жазулардың пайда болған жерлерін біледі; - Гиппократтың ғылым саласына қосқан үлесін атайды; - Архимедтің ғылым саласындағы жаңалығын атайды; - ежелгі сағаттардың пайда болған жерлерін атайды; - Вавилон мұнарасының не үшін салынғаның атайды. 62
Тақырып Ежелгі дүниенің мәдени мұрасы қандай Оқу мақсаты 5.2.4.2 Ғылымдардың (арифметика, геометрия, астрономия, медицина) пайда болып, дамуына шаруашылық іс-әрекет пен әлеуметтік өзгерістердің ықпалын сипаттау Бағалау критерийi Білім алушы • Ежелгі замандағы ғылымдардың пайда болуының шаруашылық түрлеріне ықпалын анықтайды Ойлау дағдыларының деңгейі Қолдану
Тапсырма Төменде берілген ғылым салаларының қоғамға, шаруашылық түрлеріне тигізген әсерін сипаттаныз. Сұрақтар Арифметика Геометрия Астрономия Медицина Шаруашылық іс- әрекет қалай ықпал етті? Әлеуметтік өзгерістер қалай ықпал етті? Дескриптор: Білім алушы -
Арфиметика ғылымының шаруашылыққа және қоғамға әкелген ықпалын атайды; - Геометрия ғылымының шаруашылыққа және қоғамға әкелген ықпалын атайды; - Астрономия ғылымының шаруашылыққа және қоғамға әкелген ықпалын атайды; - Медицина ғылымының шаруашылыққа және қоғамға әкелген ықпалын атайды; 63
Тақырып Ежелгі дүниенің мәдени мұрасы қандай Оқу мақсаты 5.2.4.1 Ежелгі қоғамның дамуындағы жазудың рөлін сипаттау
• Ежелгі Рим империясындағы мектептеріндегі жазудың ерекшелігін анықтайды Ойлау дағдыларының деңгейі Қолдану
Тапсырма Төмендегі кесте арқылы ежелгі Рим мектебі мен заманауи мектепті салыстырып толтырыңыз. РИМ МЕКТЕБІ ҰҚСАСТЫҒЫ ЗАМАНАУИ МЕКТЕП АЙЫРМАШЫЛЫҒЫ АЙЫРМАШЫЛЫҒЫ Дескриптор: Білім алушы - Рим мектебінің заманауи мектептен айырмашылығын көрсетеді; - Рим мектебінің заманауи мектеппен ұқсастықтарын анықтайды; - жазудың ерекшелігін атайды. 64
ɀɚɡɛɚɥɚɪԑɚɚɪɧɚɥԑɚɧɨɪɵɧ Теруге 25.07.2017. берілді. Басуға 27.07.2017. қол қойылды. Пішімі 60х84/8. Кеңсе қағаз 80 гр/м2. Сандық басылыс. Шартты б. т.6,93. Таралымы 18 дана. Тапсырыс № 1574 «Педагогикалық шеберлік орталығы» ЖМ типографиясында басылды. 010000, Астана қ., №31 көше, 37а үй. e-mail: info@cpm.kz. Document Outline
жүктеу/скачать 3,39 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|