Қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімінің құзыреттілігі – білім нәтижесі

Қазіргі кезде жоғары білім жүйесін реформалаудың басты мақсаты –білімді игеру кезінде күтілетін нәтижелерге қол жеткізу. Мұнда басты назар оқытушыдан жеке тұлғаға ауысады. Бул кезде тұлға өзінің өмірлік проблемаларын тиімді және рухани тұрғыдан шеше білетіндей өмір сүре алуды үйренуге міндеттеледі. Жеке тұлға бұрын білімді қабылдаушы, жинақтаушы,өзіне сіңіруші рөлдерін атқарса, ал жаңа талап бойынша өздігімен білім алушы,үйрене білуші ретінде танылады.Сондықтан жеке тұлғаны осы рөлдерді атқаруға лайықтау үшін оның жаңа бейнесін заман талабына сай дайындауымыз қажет.

Қазіргі заманғы білім берудің модернизациялау стратегиясын «құзыретті білім беру» деп атап жүр. Құзіретті білім беруді іске асыру жалпы бірқатар әдістемелік және теориялық мәселелерді шешудің жолдарын қарастырады.Бұл мәселе негізінен білім беру әдіснамасына қатысты.Қазіргі заманғы ғылым тарихында түрлі әдіс- тәсілдер,әдістемелер пайда болып,жаңаша білім беру жолдары іздестірілуде. Құзыретті білім беру тәсілдері «құзырет, құзыреттілік» ұғымдарымен тікелей байланысты.

Қазіргі заман талабына сай «Құзыретті мұғалім қандай болу керек?» деген сұрақ әркімнің көкейінде тұрады. Құзыретті мұғалім –көп тілді білетін, өз бетінше білім алып, шешім қабылдай алатын,топта жұмыс істей алатын,күтілетін нәтижені болжалдайтын,өзіне үлкен жауапкершіліктер алатын,өз бетінше ақпараттар ала білетін құбылмалы заманға ыңғайланып, ілесіп,кез келген жағдаяттардан шығудың жолын іздеп таба білетін,көшбасшысы бола білетін,халықтар достығын сақтауға тырысатын,олардың тілін, мәдениетін, әдет –ғұрпын сыйлайтын,жаңа ақпараттық технологияларды меңгерген жеке тұлға.

Ахмет Байтұрсынұлы « Мұғалім әрдайым ізденісте болса ғана шәкірт жанына нұр құя алады» дегендей, мұғалімнің ізденісі, жан –жақтылығы айтылып кеткен құзыреттілік арқылы айқындалады. Құзыреттіліктің мазмұны жеке кәсіптік,интегралдық сипаттама ретінде төмендегі қызметтерді жүзеге асырумен анықталады.

Болжау

Бақылау

Үйлестіру

Сәйкестендіру

Белсенділігін арттыру

Зерттеу

Оқыту үрдісінде оқушының өз еркімен білім алуына,материалды ойлау қабілетіне бағыттауға,оқытуды жаттанды түрде емес,шығармашылықпен меңгертуге көңіл бөлу қажет.Оқушы қиялы жүйрік,жан дүниесі нәзік,өзін қызықтырған істе белсенді,ақыл-қабілеті дамыған,сондықтан шығармашылық оған шын ләззат,қуаныш сезімін әкелуі тиіс.

Ақпараттық құзыреттілік арқылы нақты обьектілер көмегімен қажетті ақпаратты іздеу,талдап таңдап (іріктеп)алу,ұйымдастыру,түрлендіру,

сақтау және ақпаратты беру біліктері қалыптасады.Бұл құзыреттілік оқушының оқу пәндеріндегі және білім аймақтарындағы, сонымен бірге қоршаған дүниедегі ақпараттармен жұмыс істей білу дағдыларын қамтамасыз етеді.

Коммуникативтік құзыреттілік – қажетті тілдерді, қоршаған адамдармен және оқиғалармен әрекеттестікте болу тәсілдерін білуді, топта жұмыс жасау дағдыларын,ұжымдағы әр түрлі әлеуметтік рөлдерді меңгеруді қамтиды.Оқушы хат жаза, сауалнама толтыра, арыз жаза,сұрақ қоя, пікір таластыра т.б білуі тиіс.Бұл құзыреттілікті оқу үрдісінде игеру үшін коммуникациялардың нақты нысаналарының қажетті және жеткілікті саны және олармен жұмыс тәсілі белгіленуі тиіс.

Қазіргі кезеңдегі қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімінің міндеті – жас буынды сөз өнеріне баули отыра оқытудың шығармашылық сипатын күшейте отырып,баланың жеке қабілеті мен әлеуметтік белсенділігінің дамуына жол ашатын шығармашыл тұлға қалыптастыру. Қазақ тілі мен қазақ әдебиетін оқытуда нәтижеге бағытталған іс –іс әрекетті құзыреттілік тұрғыдан жүзеге асыру –негізгі міндет. Құзырлылық –оқушы іс-әрекетінің сапасынан көрінетін білім нәтижесі.

Әрине, қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімдеріне тың жауапкершілік жүктеледі, жұмыс нәтижесі олардың іскерлігіне байланысты болады.

Мұғалім оқушыны шығармашылыққа баулу арқылы шәкірт бойындағы талант көзін ашып,тілін байытып, қиялын ұштау мен өз бетінше ізденуге зор әсерін тигізеді.

Мұғалім оқушыларды мынадай жұмыстар арқылы шығармашылыққа баулиды:

• 
  Сюжетті сурет бойынша шағын әңгіме,ойтолғау жазу;
  
• 
  Берілген суреттерді көркем тілмен суреттеу;
  
• 
  Шешендік,нақыл сөздердің мәнін ашу;
  
• 
  Мақал –мәтелдер,әңгімелер негізінде әңгіме жазу;
  
• 
  Жұмбақ,жаңылтпаш,бейнесөз құрастыру;
  
• 
  өз сыныптастарының,достарының портреттерін суреттеу,мінездеме беру;
  
• 
  автордың ойын өз идеясымен өрбітіп жазу;
  
• 
  бес жолды өлең құрастыру;
  
• 
  жансыз нәрселерді жандандырып әңгіме,ертегі жазу
  
• 
  еркін тақырыптарға шығарма,ойтолғау,эссе жазу;
  
• 
  топпен ертегі құрастыру;
  
• 
  ұлы адамдар өміріне байланысты сұрақтар қою,пікір айту;
  
• 
  ақын –жазушылар шығармалары бойынша пікір алмасу;
  
• 
  оқыған кітаптары бойынша ойтолғау,эссе жазу;
  
• 
  қоғамдағы болып жатқан әр түрлі өзгерістерге байланысты пікір айту;
  
• 
  баспасөз материалдары бойынша пікір айту;
  
• 
  өлеңді қарасөзге айналдырып мәтін құрау;
  
• 
  ақпарат құралдарын пайдалана отырып,реферат,баяндама жазу;
  
• 
  іс-қағаздары үлгілерін жаздыру;
  
• 
  тақырыпқа сай диолог,монолог жаздыру;
  
• 
  оқиғаға қатысты өз ойларын айту;
  
• 
  өлеңді қара сөзге айналдырып мәтін құрау;
  
• 
  ақпарат құралдарын пайдалана отырып,реферат,баяндама жазу;
  
• 
  іс- қағаздары үлгілерін жаздыру,
  
• 
  тақырыпқа сай диолог,монолог жаздыру;
  
• 
  оқиғаға қатысты өз ойларын айту;
  
• 
  автордың көзқарасы туралы айта білу;
  
• 
  көркем туындыны талдау,салыстыру,қорыту,шешім көрсету т.б
  

Сөзімді:

Бәсекеге кез –келген сайлылығы.

Кәсіби қызметінің биігінен,

Ұстаздың көрінер балаға жайлылығы,-деп аяқтағым келеді.