«Green food» ААҚ-ның қаржы-шаруашылық қызметіне сипаттама
Жалпы, Ақсу қаласы ауылдық аумағына қарасты «Қызылжар-Кұс» фабрикасының жобасы елімізде қабылданған үдемелі индустриялық-инновациялық бағдарламасы бойынша жүзеге асырылуы керек еді. Индустрияландыру картасына енгізілген. 2011 жылы жұмыртқа өндіретін «Қызылжар Агро» ЖШС банкротқа ұшырады да, кейін «Green food» серіктестігі деп аталды. Жаңа инвестор шаруашылықты жаңадан құруды бастады. Яғни, 1954 жылдан бері жұмыртқа өндіріп келе жатқан кәсіпорынды құс етін өндіруге көшіру туралы шешім қабылданды. «Балапандардың инкубациялық жұмыртқалары қарағандылық шаруашылықтан сатып алынады. Құс етін өндірудің бастапқы көлемі жылына 4 мың тоннаны құрайды. Қазіргі таңда құс фабрикасында 150-дей тұрғын еңбек етуде...» деп жаздық газетімізде кезінде. Кәсіпорынның жолға түсуіне моноқалаларды дамыту, «Бизнестің жол картасы-2020» және «Агробизнес-2020» бағдарламалары арқылы мемлекеттік қолдау жасалды. Екіншіден, өндірісті Ақсу – моноқала болып тұр әзірге. Айналасы толы ауылдары бар моноқаланың бұл бағдарламасының, әсіресе, ауылдықтарға пайдасы тиюі сөзсіз. Фермада еңбек еткен жұмысшылардың айтуынша, 2010 жылдары құс фабрикасында 320 мың тауық болса, жыл сайын 14 миллион жұмыртқа алып отырған көрінеді. Көрші ауылдарды қосқанда 200 тұрғын фабрикада жұмыс жасапты. Жалпы, «Green food» ЖШС инвесторы Дәулет Сыздықовтың айтуынша, құс фабрикасын қалпына келтіру жобасының жалпы құны 5,7 млрд теңгені құрайды. 2012-2014 жылдары 3,6 млрд теңге инвестиция құйылған. Құс фабрикасының 9 құс қорасы, құс сою цехы, инкубатор, тоңазытқыш цехы қайта қалпына келтіріліп, жаңғыртылған. Голландия, Германия және Ресейден жаңа жабдықтар жеткізіліп, орнатылған. Серіктестіктің құс фабрикасын жаңғырту жұмыстары екі кезеңнен тұрады. Бірінші кезегінде жылына 4 мың тонна құс еті өндіріледі. Бұл облыстағы құс етіне деген сұраныстың 70 пайызын өтейді. Екінші кезегі іске қосылғанда өндіріс қуаты 8 мың тоннаға жетеді. Бірақ, кәсіпорын ашылмай жатып, жабылды. Себеп – бәсекелестік. Фабрика өнімдері жергілікті ішкі нарыққа шыққан кезде өнімдері өтпей қалды. Ақсу қалалық кәсіпкерлік бөлімі бұған тағы бір себеп: 2014-2015 жылдарғы рубль бағамының төмендеуі, екіншіден, облыстағы сауда нүктелеріне Өскемен, Алматы, Қарағанды және ресейлік құс фабрикаларынан тауық еті жеткізілуі дейді. Ал бағасы арзан әрі сапалы өнімді іздейтін тұтынушы таңдауына ешкім шек қоя алмайды. Сапалы өнімнің жолы болады. Сондықтан, «Green food» серіктестігінде сауда орындарынан қайтқан, өтпеген өнімнің жиналып қалуы фабриканың тоқтауына әкеліп соқты. Екіншіден, инкубациядағы жұмыртқадан өсіп шығатын құстарға арналған жемшөптің жетіспеушілігінен өндірістік технологиялық үрдіс бұзылса керек. Логистикалық жүйенің қолға алынбауы, сауда желілері кестесіне үңілмеудің нәтижесі және бар. – Қайта ашылдық. Ресейлік, өскемендік бәсекелестер бұдан әрі бізге кедергі болмайды, – деп сендірді бізді «Green food» серіктестігінің директоры Евгений Кузьменков. – Қыркүйек айында 200 тонна құс етін шығардық. Қазір 80 тоннасы саудаланды. Тіп- ті. кәсіпорын шығаратын жаңадан 16 түрлі өнім қосылыпты. Бұған дейін тоңазытқыштарды жалға алсақ, қазір өзіміз сатып алдық. кәсіпорын өз жұмысын бір жылға тоқтатқанымен, 840 адам өз жұмыс орындарында қалды. Қазір рубльдің бағамы тұрақты, ресейлік құстың құны да біздің өніммен салыстырғанда арзанға түсе қоймайды, – дейді. Әрине, қазір қай кәсіпорын болмасын, өнім өткізу, ең басты мәселе. Отандық өнімге жол ашу, отандық өнімді өткізудің жолын таппай отырғандаймыз. Біріншіден, «Green food» серіктестігі әуелден жұмыртқа өндіріп келді, айналдырған бір-екі жылда құс етін мол өндіре қою да оңай емес. Алдымен дұрыс жоба, жоспар, ғылыми түрдегі зерттелген дайындық керек. Серіктестікте болған кезінде бірде тоқтап, бірде жұмыс жасайтын құс етін өндіруді қолға алмақшы кәсіпорынның алдағысы қалай болар деді ме, облыс әкімі Болат Бақауовтың өзі де жұмыртқа өндіруді қайтадан қолға алған дұрыс деген-ді. Өйткені, фабриканы балапандармен және инкубациялық жұмыртқалармен қамтамасыз ету үшін алдымен құс тұқымын асылдандыру деген де үлкен мәселе бар. Инновациялық жаңашылдықтар өндіріске енуі қажет. Сапалы өнім көзінің басты түрі осы – асыл тұқымды құс. Яғни, құс өсіруге де ғылыми көзқарас, ғалымдар көмегі қажет. Құс өсірушілердің айтуынша, елімізде отандық құс кростар жоқ. Құс кросы дегеніміз етті және жұмыртқа беретін бағыттағы құстардың асыл тұқымы көрінеді. Әзірге бұл мәселеде шет елден әкелінетін асыл тұқымға тәуелді екенбіз. Біздің өңірде осы мәселемен айналысатын, тіпті құстардың биоазықтық қауіпсіздік тақырыбын зерттеп жүрген ғалымдар да аз емес. Егер өндіріс олармен бірлесе жұмыс жасаса, фабрика бірде ашылып, бірде жабылмайтын шет елдердегідей өркениетті құс кешеніне айналар еді. Біз көрген «Green food» фабрикасының цех іші суық, салқын. Мұнда негізінен әйелдер жұмыс жасауда. Өнімдердің қалай жасалып, қалай оралып бүктеліп жатқанына дейін көріп тұрмыз. Құс еті тартылып, жұқа қаптарға салынуда. Бұл жергілікті нарықтағы жаңашылдық екен. Тұшпара жасай бересіз. Фабрикада 240 адам еңбек етуде. Орташа жалақылары 50-60 мың теңгені құрайды. – Ақтөбе, Қарағанды, Шымкент, Алматы өңірлерінен тапсырыстар түсуде, – дейді Евгений Кузьменков. Кәсіпорын басшысы сұраныс артты деп қуанып тұр. Өнім сапасы жоғары дейді. Айына құс фабрикасы мың тоннадай жем тұтынады екен. Бір келі азықтың бағасы – мың теңге. Қазір Қарағандыдан емес, жұмыртқаны Ресейден сатып алады. Жұмыртқа демекші, осы жуырда ғана өңірдегі Жетекші ауылында «Павлодар-Құс» құс фабрикасы деген тағы бір кәсіпорын жұмысын бастады. Бірінші кезеңінде жыл сайын 63 миллионға дейін жұмыртқа өндірмекші. Жобаға салынған инвестициялар көлемі – 500 миллион теңге. Жергілікті бұл фабрика «Green foodқа» бәсекелес болады деген сөз. – Біз балапандардың алғашқы партиясын әкелдік. Енді оларды 130 күн ішінде жемдеп, өсіретін боламыз, – дейді «Павлодар-Құс» ЖШС-нің директоры Ербол Досыбаев. Өнім сатылымға шығару үшін облыс кәсіпорындары мен сауда желілерімен алдын ала келісімшартқа отырдық. Бройлер әдісі арқылы балапандар өсіріп, кәсіпорынның іші-сырты жаңарып, заманға сай технология бойынша құс өсіріп, ет пен жұмыртқаны көбейтпекші. Фабриканы жеммен қамтамасыз ететін құрамажем кәсіпорны жұмыс істейді. – Біздің тауық мемлекеттік стандарт талаптарына сай. ЭКО, Халал сапасының стандарттары бар. Тоңазытқыштар сатып алып, салқындатылған ет саудалаймыз. Егер өскемендік тауық еті Павлодарға дейін бір тәулікте жететін болса, қызылжарлық тауық сойылғанан кейін жарты сағат өткен соң дүкен сөрелерінде тұрады, – дейді фабрика директоры Евгений Кузьменков Қызмет етудің табыстылығын сипаттайтын көрсеткіштердің әрқайсысы акционерлік капиталдың табыстылық деңгейіне ең жоғары дәрежеде ықпал еткенін көрсетеді. Осылайша өткізілген өнімнің әрбір тенгесінен алынған таза табыс 2004 жылы 3,5 тиынды құрады, бұл алдыңғы жылға қарағанда 0,5 тиынға азырақ. Активтердің айналымдылығы активтердің 2003 жылға қарағанда тиімдірек пайдаланылғанын көрсетеді, яғни активтерге салынған әрбір теңгеден 50,9 тиын табыс алынды, бұл өткен жылмен салыстырғанда 8,6 тиынға артық. Меншікті капитал мультипликаторы кәсіпорынның жиынтық капиталының құрылымдық өзгерісін бейнелейді. Есепті жылы жинытық капитал құрылымында айтарлықтай өзгерістер болған жоқ, ол өткен жылмен салыстырғанда 0,6% ғана азайды. Меншікті капиталдың табыстылық коэффициенті 2004 жылы 5% өсіп, 6,15 % құрады. Аталмыш көрсеткіш биржада компанияның акцияларына баға белгілеуді бағалау барысында пайдаланылады.
«Green food»ААҚ-ның өндірістік көрсеткіштері есепті жылы өткен жылдармен салыстырғанда кеміді. Жұмыртқа бойынша есепті жылы қызмет жасаған орташа жылдық қуаттылық 3708 тоннаға немесе 21,06% кеміді. Есепті жылы шығарылған өнім немесе өңделген шикізат көлемі 4384 тоннаға азайды. 2004 жылы өткізілген өнім көлемі 4384 тоннаға немесе 256067 мың тенгеге қысқарды. Орташа жылдық қуаттылық 77,5 % пайызға ғана пайдаланды. Бұл 2003 жылмен салыстырғанда 8,6 пунктке кем.
Ет бағыты бойынша 2004 жылы қызмет жасаған орташа қуаттылық 113 тоннаға өсті. Есепті жылы шығарылған өнім 2539 тоннаға немесе 448695 мың тенгеге қысқарды. Өткізілген өнім көлемі 40,44% немесе 2123 тоннаға азайса, құндық бейнеде ол 340879 мың тенгені құрады. Ет бағытындағы орташа жылдық қуаттар тек 39,2% ғана пайдаланылды. Бұл 2003 жылмен салыстырғанда 29,2 пунктке азырақ.
«Green food» ААҚ-ның құс басының саны, жалпы өндірілген және сатылған өнім көлемі, өзіндік құн сияқты көрсеткіштері сұлба 1 келтірілген (қосымша В). Диаграмма түрінде бейнеленген өндіріс қуаттылығын сипаттайтын жұмыртқа бағытындағы құс басының саны өткен жылмен салыстырғанда есепті жылы 407 мың басқа азайды. Ал ет бағытында бұл көрсеткіш 1305 мың басқа өсті.
Жалпы өндірілген жұмыртқа көлемі 2004 жылы 2003 жылмен салыстырғанда 16,2 % немесе 4869 кг азайды. Алайда бұл көрсеткіш 2002 жылға қатысты 60 % не 15490 кг өсті. Құс етінің жалпы өндірісінде де қысқарулар байқалды. Осылайша 2004 жылы өткен жылмен салыстырғанда ет өндіру көлемі 27139 цн азайды. Ал 2002 жылға қатысты ол 37 % немесе 9694 цн артты.
Сатылған жұмыртқа мөлшері өткен жылмен салыстырғанда есепті жылы 37,04 % не 7782 кг азайып, 13229 кг құрады. Ал 2002 жылмен салыстырғанда ол 5162 кг өсті. Құс еті бойынша сату көлемдері де азайды 30,5% немесе 16880 кг азайды, ал 2002 жылға қатысты бұл көрсеткіш 160 % не 23703 кг артты.
Нарықта сатылған жұмыртқаның 1 киллограмының өзіндік құнында тұрақты өсім байқалуда. 2004 жылы өткен жылмен салыстырғанда бұл көрсеткіш 19,03 тенгеге немесе 23% артты, ал 2002 жылға қарағанда 37,45 тенгеге не 60,5 % өсті. Құс етінің өзіндік құны өткен жылмен салыстырғанда есепті жылы 0,61 тенгеге не 0,3%, ал 2002 жылға қатысты 22,22 тенгеге не 13,5% өсті.
Достарыңызбен бөлісу: |