Алматы «Сардар» баспа үйі
жүктеу/скачать 1,52 Mb. Pdf көрінісі
|
| Біріншіден, түбірдің ұзарып, ия морфологиялық элементтерінің
кіріккенін анықтау үшін, оның жалаң, ежелгі вариантын табу қажет. Оны ескі-түркі ескерткіштерінің материалдарынан, ескі-түркілік қасиетін көбірек сақтаған алтай, чуваш тілдерінен кездестіреміз. Мысалы, ескі- түркі сөздігінде -са- (санау), -кыд (қыдыр), -мақ (мақ-та) т.б. деп қол- данылған. Сол сияқты қазіргі ал-тай тілінде -ит (итер), -тоз (тозан), -так, (тақыр) т.б. Чуваш тілінде -қай (қайт), -жал (жалын) т.б. фактілер сақталған. Бұл тəсіл тіл білімінде сыртқы қалпына келтіру (реконструк- ция) тəсілі деп аталады. Түбір сөздердің морфологиялық, фонетикалық, семантикалық ың- ғайдағы өзгерістері негізінен Енисей, Орхон, ұйғыр ескерткіштерінің жазылу кезеңіне дейін болғанын көрсетеді. Көбінесе, ескерткіштер тілінде түбір екі тұлғасында да (еш қосымшасыз, қарапайым ежелгі түрі, косымша жалғанған жаңа түрі) берілген: са- сан -"сан", сана, ба- бан - ө - "ойлау", өг -"ой" т.б. Бұл екі форманың біразға шейін қатар қолданылғанын көрсетеді. жүктеу/скачать 1,52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|