2 –кезең – бөлу амалын орындауға дайындық. Нөлге бөлуге болмайды деген қағида арқылы У функция-сының бірінші кезеңде көрсетілген нөлдері арқылы бөлшектің асимптоталарын жүргіземіз. Абсцисса өсімен қилысу нүктелерінің төңіре-гінде параболалардың бөліктерінің ұштарын таңбаларын анықтау және оның шектелмеген ұштарының таңбаларын анықтау (6.2 –сурет) екінші кезеңде орындалады. Сонымен бірге параболалардың бойында жатқан бейнелеу кезінде орны сақталатын немесе өзгеретін нүктелер осы кезеңде белгіленеді. Орны сақталатын нүктелерге қозғалмай-тын нүктелер, ал орны өзгеретін нүктелерге минимум нүктелері мен параболалардың қилысу нүктелері жатады. 7.2 – суретте алу амалының, басқаша айтқанда, модуль іргесіндегі в санының вертикаль түзулер бойымен 2ав-ға қозғалтатындығы тұтас жіңішке жатық сызық арқылы көрсетілген. Бұларды көбейту, қосу, алу сияқты тура амалдардың графикті үзбей қозғалысқа келтіруі деп қарастыруымызға болады. Дайындық жұмысы аяқталды.
-кезең параболалардың бөліктерін бейнелеу. Параболалардың асимптоталары жазықтықты үш жолаққа бөледі. Бейнелеудің нәтижесін, яғни есептемесін, әрбір жолақ бойынша орындаймыз. Алдымен сол жақта орналасқан, яғни х в жолағындағы бейнелеу процесін есептейік. Сонда
Пара боланың бұл жолақтағы бөлігі қисық сызық. Оның бейнесі де қисық сызық болады. Бейненің екі нүктесі анықталды. Үшінші нүкте үшін параболаның бойында жатқан қозғалмайтын нүктені алу керек. Қозғалмай- тын нүктенің орнын анықтау үшін асимптотаның бойына 1-ге тең кесінді салып соның ұшынан горизонталь түзу параболамен қилысқанша жүргізіледі. Бейнелеудің нәтижесі 6-3 –суреттің сол жақта орналасқан I –жолағында көрсетілді.
Бейнелеу процесінің II –жолақтағы есептемесін берейік.
II –жолақта парабола х = а түзуіне қарағанда симметриялы орналасқан. Бейнелеу процесі симметрия өсінің сол және оң жақтағы бөліктерінде жеке-жеке орындалды. Бұл процестер 6-3 –суретте қозғалмайтын нүктелер арқылы көрсетілді.
Енді III –жолақтың есептемесіне көшелік.
6-3–суретте В1 нүктесінің көрсетілу себебі ол нүктеде функцияның
6-3 -сурет
туындысы жоқ. Туынды арқылы максимум табылмайды. Максимум табудың керегі жоқ. Өйткені +0 нүктесін бейнелегенде созу функциясы В нүктесіндегі максимумды жазып жібереді, бірақ екі қисықтың бірігуі, яғни В1 нүктесінде сынық қисық іспеттес із қалады.
Жоғарыдағы кезеңдердің пайымдалуынан мынадай қорытындыға келеміз. Әрбір кезеңде реттелген бірнеше операциялардың жиынтығы орындалады. Ол әр кезеңдегі операциялар бірыңғай сығады немесе бірыңғай созады. Сондықтан әр кезеңдегі қимыл ұқсастығы білімнің қалыптасуына қолайлы жағдай туғызады. Күрделі процестердің суреттерін кезеңге бөлудің пайдасы осында.
Достарыңызбен бөлісу: |