Олардың бәрі альфа-аминоқышқылдар болып табылады. Себебі, олардың ортақ бөлігіндегі аминотоп пен карбоксилдік топ барлық аминқышқылдары да альфа-көміртек атомына қосылған
1.Олардың бәрі альфа-аминоқышқылдар болып табылады. Себебі, олардың ортақ бөлігіндегі аминотоп пен карбоксилдік топ барлық аминқышқылдары да альфа-көміртек атомына қосылған;
(жалпы формуласы)
2.Альфа-көміртектік атомның стереохимиялық конфигурациясы бойынша олардың бәрі L қатарына жатқызылады. Сондықтан бұл 20 аминқышқылдардың бәрінің де фрагменттік құрамы бірдей болады. Олар тек радикалдарының құрылысы бойынша ерекшеленеді.
Ақуыздардың химиялық құрылысы
Элементтің құрамының қарапайымдылығына қарамастан ақуыздар өте күрделі полимерлік қосылыстар. Ақуыз макромолекулалар қарапайым амин қышқылдарынан тұрады. Бұл ең алғаш 1820 ж. А.Браконноның жұмыстарынан көріне бастады. Ол желатинді қышқылдық ортада гидролизденгенде дәмі тәтті аминосірке қышқылы түзгендігін байқады. Бұл гликоголь яғни глицин деп атады. Бұл аминқышқылдарының ең қарапайым өкілі:
Амин қышқылдар ақуыз молекулаларының құрамды бөлігі. Олар органикалық қышқылдардың аминді қышқылдардың аминді туындылары болып табылады.
Бұл қышқылдардың құрамындағы СООН тобымен байланысқан.
Сонымен, барлық ақуыз құрамындағы амин қышқылы альфа амин қышқылы болып табылады.
Ақуыз құрамындағы 20–ға жуық амин қышқылдары кездеседі.
α-Аминқышқылдар
R (Радикал)
Амин қышқылдары
1. H −
глицин
Гли -
2. CH3 −
3. (CH3)2CH −
аланин
валин
Ала -
Вал -
4. (CH3)2CH-CH2−
лейцин
Лей -
5. CH3-CH2-(CH3)CH −
изолейцин
Иле -
6. HO-CH2−
серин
Сер -
7. CH3-CHOH
треонин
Тре -
8. HOOC-CH2 −
аспаргин қышқылы
Асп -
9. HOOC-(CH2)2 −
глутамин қышқылы
Глу -
10. H2N-CO-CH2−
аспаргин
Асн -
11. H2N-CO-(CH2)2−
глутамин
Глн -
12. H2N(CH2)3− CH2−
лизин
Лиз -
13.
аргинин
Арг -
14. H2S-CH2 −
цистейн
Цис -
15. CH3-S-(CH2)2 −
метионин
Мет -
16. C6H6-CH2 −
фенилаланин
Фен -
17. HO-C6H6-CH2 −
тирозин
Тир –
18.
триптофан
Три -
19.
гистидин
Гис -
20.
пролин
Про -
Химиялық қасиеттері
1.Амин қышқылдары амфотерлік қасиет көрсетеді.
2. Амин қышқылдары, бір амин қышқылының СООН тобының және екінші амин қышқылының NH2 тобының есебінен су молекуласын бөліп шығарып, пептидтік байланыс арқылы өзара байланысып, пептид түзеді.
2. Амин қышқылдары, бір амин қышқылының СООН тобының және екінші амин қышқылының NH2 тобының есебінен су молекуласын бөліп шығарып, пептидтік байланыс арқылы өзара байланысып, пептид түзеді.
дипептид
Пептидтік байланыстың бар екендігін биурет реакциясы арқылы дәлелдеуге болады.
Пептидтік байланыстың бар екендігін биурет реакциясы арқылы дәлелдеуге болады.
(CuSO4 + NaOH + ақуыз) күлгін көк түсті ерітінді.
Пептидтік байланыс арқылы бірнеше амин қышқылдары бірімен-бірі
байланысып трипептид, тетра-, пента-, ... полипептид түзеді. Ақуыздың п
олипептид тізбегі жалпы түрде келесідей деп көрсетуге болады.
Алу жолдары
Алу жолдары
I. α- амин қышқылдарын алу
1. Хлор алмасқан қышқылдарға аммиакпен әсер етіп:
NH3 + СlСН2СООН → НСl +NH2СН2СООН
2. Альдегидтерге аммиак және циан қышқылымен әрекет етіп (Штрекер реакциясы):
II. β- амин қышқылдарын алу
II. β- амин қышқылдарын алу
1. Қанықпаған қышқылдарға аммиак қосып, катализатор қатысында
