Ақмола облысы Жарқайың ауданының «Білім бөлімі» мм «Нахимов негізгі мектебі» мм
Кіріспе Мәнді дәстүр – шешендік сөз
жүктеу/скачать 3,63 Mb.
|
| Кіріспе
Мәнді дәстүр – шешендік сөз Бүгінгі бала – ертеңгі ел иесі. Сол болашақ ел иесі Отанының қадір қасиетін сақтауға, оның мәртебесін арттырып отыруға атсалысар азамат болып өсуі қажет. Шешендік сөз бата -тілектен бастап, бүкіл өнеге, өсиет сөздерді қамтиды. Жас ұрпақтың өзінің ана - тілінде еркін мүдірмей сөйлеу үшін зор мақсат – тілін дамыта оқыту қажет. Сол себепті де шешендік сөз және сөз мәдениетін дамыту мен қатар ой - өрісін, дүниетанымын қалыптастыру арқылы ұлттық ерекшеліктерімізді анықтаймыз. Тарихымызды білмей, ешқайда бара алмаймыз. Болашақ үшін тарихты білу міндет. Олай болса, сол тарихи әдеби мұраның бірі – шешендік сөздер. Шешендік сөз бата -тілектен бастап, бүкіл өнеге, өсиет сөздерді қамтиды. Жас ұрпақтың өзінің ана - тілінде еркін мүдірмей сөйлеу үшін зор мақсат – тілін дамыта оқыту қажет. Оқушылардың тілін дамыту қазіргі кезде оқу - тәрбие ісіндегі басты мәселе деп танимын. Сол себепті де шешендік сөз және сөз мәдениетін дамыту мен қатар ой - өрісін, дүниетанымын қалыптастыру арқылы ұлттық ерекшеліктерімізді анықтаймыз. Оқушылардың сөйлеу мәдениетін дамыту. Ана тілін ардақтау, тілді құрмет тұту, оны талғампаздықпен жұмсау, үйрену. Мәтіндерді өз тілімен айтуға дағдыландыру. Сөздік жұмысын жүргізу. Ұйқастырып өлең жолдарын әңгіме құрап жазуға баулу. Салыстыру, байқау қабілетін дамыту. Оқушылардың таным белсенділігін арттыру үшін осы бағыттарды іске асыруға тырысамын. Халықтың дүниеге көз қарасын, ақыл – кеңесін насихаттауда, баулуда шешендік сөздердің тәрбиелік мәні зор. Халықтың қанатты сөздерін оқыту оның мағынасын түсіндіріп жақсы әдепке үйретіп, жаман қылықтардан жирендіреді. Шешендік сөздер қашанда халықтың қажетті мұрасы болып табылған. Түсініктеме хат Ауыз әдебиеті- жазба әдебиетінің анасы. Шешендік сөз – халық даналығы, ақыл – ойдың құймасы, әдеби тілдің бастауы... Б.Адамбаев. Шешендік сөздер деп қазақ халқының өмірінде арғы – бергі кезеңдерде ғұмыр кешкен белгілі бір тарихи тұлғалар (айталық атақты би,ақын,шешен.ел бастаған батыр мен басшыт.б.) есімдеріне байланысты айтылатын өнегелік мағына – мазмұны терең сөздерді айтады.Мұндай сөздер елді,туған жерді сүюге, батырлық пен елдікті,ізгілік жақсылықты дәріптеп,әділдік үшін күресуге,ел қамын ойлайтын қамқор азамат болып өсуге тәрбиелейді. Қазақ қашанда сөз қадірін жоғары бағалап,қандай да «Аталы сөзге арызға ғана бас имейді» деп уәжге тоқтаған, өзі де пікірін шебер де, оралымды өрнектеп айта білген ділмәр халық қой. Өз тәжірибемді оқыту барысында алдымен мақсатым – баланы субъект ретінде оқу ісіне өзінше қызықтыратын оған қабілетін арттыратын жағдай туғызу.Оның бастысы оқу үрдісін жаңаша ұйымдастыру, оқушылардың оқудағы іс - әрекеті арқылы ойлау дағдыларын жетілдіру, өз бетінше білім алу үрдісінде бірлесе әрекет ету. Нағыз сабақ – ол әрқашан диалог,іздену дайындалу, үйрене, кеңесе, шәкірттер болашағын ойлай жасаған еңбек пен тәжірибенің бірлігі. 7-9 сыныптарда «Шешендік өнер және сөз мәдениеті» атты факультатив сабағы жыл бойына 34 сағат жоспарланып жүргізілді. Мына сияқты сабақтар: «Шешендік сөз туралы ұғым», «Үш бидің тағылымы», «Шешендік өнер және сөз мәдениеті», «Сөз асылы шешендік» т.б. өткізілді. Бұл сабақтарда оқушылар шешендік – шексіз білімнен, терең ойдан, асқан парасаттан туатын өнер екендігін білді.Сонымен қатар шешен сөйлеудің ең негізгі сыры – баланың жастайынан – ақ ән,күй,жыр, ертегі,аңыз естіп өсуінде екенін білді. Оқушылар шешендік мәдениеттің басты талабы сөздерді орынды жұмсай білумен байланысты екендігін сабақ барысында үйренді. Шешен тілін нақ мынандай түрде болуы керек дегенді ешкім де нақты түрде айта алмас еді. Өйткені сөйлеу,ойлау әркімнің табиғи болымысына қарай сан алуан. Оқушылар өздерінің ой – көзқарасын жеткізу,пікірін қорғай білу және шешен адамдар ел ішінде дау – шараға араласып,ел ішінде шешімін таппай жатқан әртүрлі жанжалдарды, ру,жүз арасындағы жайлы мағұлматтар алды. Сонымен қатар шешендер билік айтқан кезде қарасөзбен емес, тақпақтап, мақалдап сөйлейтіндігі жайлыда сабақ барысында да айтылды. Бүгінгі сабақ – заман талабына сай құрастырылуы керек. Мен сабақ барысында электрондық оқулықпен және топтастыру, Венн диаграммасы, ой – толғаныс сияқты жаңа технология элементтерімен жұмыс жасадым. Шығармашылық ойларың дами берсін, мерейлі еңбек иелері демекпін. жүктеу/скачать 3,63 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|