Аналитикалық, физикалық және коллоидтық химия пәні бойынша ОҚУ-Әдістемелік кешен

жүктеу/скачать 28,61 Mb.

бет	6/113
Дата	07.02.2022
өлшемі	28,61 Mb.
	#85387

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 113

Байланысты:
УМКД по АФКХ для вет

Глоссарий

1. Автокоагуляция немесе қартаю – лиофобты зольдердегі бөлшектердің өздігінен бірігуі.

2. Абсорбция – бір заттың екінші заттың барлық көлемінде сіңірілу процесі немесе газдың сорбент массасына өтуі (диффузия) арқылы жүретін сорбция.
3. Адсорбция – бір заттың екінші заттың беттік қабатында сіңірілу процесі.
4. Адсорбциялық тепе-теңдік – адсорбция мен десорбцияның жылдамдықтары тең болатын жағдай.
5. Агрегаттық тұрақтылық – коллоидтық жүйенің дисперстік фаза бөлшектерінің жабысуға қарсыласу және соның нәтижесінде белгілі бір дисперстік дәрежесін сақтау қабілеті.
6. Айдау әдісі – анықталатын құрамдас бөлікті ұшқыш қосылыс түрінде толық бөліп алып, қалдықтың не тұтылған ұшқыш өнімінің дәл массасын өлшеуге негізделген гравиметрия әдісі. .
7. Алкалиметрия – ерітіндіде қышқылдың немесе гидролиз кезінде қышқылдық орта көрсететін тұздардың мөлшерін сілтінің стандартталған ерітіндісімен титрлеп анықтау әдісі.
8. Ацидиметрия – ерітіндіде негіздің немесе гидролиз кезінде сілтілік орта көрсететін тұздардың мөлшерін қышқылдың стандартталған ерітіндісімен титрлеп анықтау әдісі.
9. Амфолиттер – ерітіндіде диссоциациялағанда гидроксид OH^-және сутегі H⁺иондарын түзетін электролиттер.
10. Анод – тотығу үрдісі жүретін электрод.
11. Бөлу әдісі – зерттелетін заттан анықталатын құрамдас бөлікті бос күйінде бөліп алып, оның немесе қалдықтың массасын дәл өлшеуге негізделген гравиметрия әдісі.
12. Гальваникалық элемент – химиялық энергияны электр энергиясына айналдыратын қондырғы.
13. Гель – дисперстік фаза бөлшектері бірімен бірі тығыз байланыста болып еркін қозғала алмайтын, дисперстік жүйе.
14. Гидролиз – тұз иондары мен су иондары әрекеттескенде әлсіз электролит түзілуі нәтижесінде ерітіндідегі сутегі және гидроксид иондарының концентрацияларының өзгеру арқылы жүретін реакция.
16. Гидролиздену дәрежесі (h) – гидролизденген молекулалар санының жалпы молекула санына қатынасы.
17. Гранула – мицелланың негізгі массасын құрайтын бөлімі.
18. Гравиметриялық анализ – заттың дәл массасын анықтауға негізділген аналитикалық химиялық әдіс.
19. Диссоциациялану дәрежесі () – иондарға ыдыраған электролиттің молекулалар санының жалпы молекула санына қатынасы.
20. Диссоциациялану константасы – электролит ерітіндісіндегі тепе-теңдікті сипаттайтын концентрацияға тәуелсіз шама.
21. Дисперстік жүйе – бір заттың ішінде екінші зат біркелкі таралған жүйе.
22. Диффузия – еріткіш молекулаларымен еріген заттың молекулаларының бір-бірімен араласуы.
23. Дзета потенциал – адсорбциялық және диффузиялық қабаттардың арасында пайда болатын потенциал секірілуі.
24. Ерігіштік коэффициенті – берілген температурада 100г еріткіште еритін заттың максимальды массасы.
25. Ерітінді – өзара физика-химиялық әсерлескен, екі немесе одан да көп компоненттерден түзілген гомогенді біртекті жүйе.
26. Ерітінділердің коллигативті қасиеттері – ерітіндідегі тек еріген заттың концентрациясына, яғни молекулалар санына тәуелді қасиеттері.
27. Ерітіндінің бу қысымының төмендеуі – таза еріткіштің қаныққан бу қысымы Р мен ерітіндінің бетіндегі бу қысымының Р айырмасы.
28. Ерітіндінің қайнау температурасының жоғарылауы – ерітінді мен таза еріткіштің қайнау температурасының айырмашылығы.
29. Ерітіндінің қату температурасының төмендеуі – таза еріткіш пен ерітіндінің қату температурасының айырмасы.
30. Заттардың түзілу жылуы – жәй заттардан қосылыстың 1 мольі түзілгенде бөлінетін немесе сіңірілетін жылу мөлшері.
31. Золь – дисперстік ортасы сұйық болатын коллоидты ерітінділер.
32. Изотондық ерітінділер – осмос қысымы бірдей ерітінділер.
33. Изоэлектрлік нүкте – белоктың электрофоретикалық қозғалғыштығы нольге тең болатын рН мәні.
34. Ингибиторлар – реакция жылдамдығын азайтатын заттар.
35. Катализ – арнаулы зататрдың әсерінен химиялық рекциялар жылдамдығының өзгеруі.
36. Катализатор – реакция жылдамдығынын арттыратын, бірақ реакция өнімдерінің құрамына кірмейтін заттар.
37. Катод – тотықсыздану үрдісі жүретін электрод.
38. Кермек сулар – құрамында кальций және магний тұздары бар сулар.
39. Жалпы кермектілік – карбонатты және тұрақты кермектіліктің қосындысы.
40. Кинетикалық тұрақтылық – коллоидтық жүйенің дисперсиялық фазасын броундық қозғалысы әсерінен жүзгін түрінде ұзақ сақтау қабілеті.
41. Комплексонометрия – комплекс түзі реакциясына негізділген титрлеу әдісі.
42. Коагуляция – дисперстік фаза бөлшектерінің бірігуі.
43. Коагуляция табалдырығы – коагуляцияны туғызатын электролиттің минимальді концентрациясы.
44. Коллоидты жүйелер – фазалар арасындағы беттік ауданы жақсы дамыған жоғары дисперсті гетерогенді жүйелер.
45. Коллоидтық химия – коллоидтық жүйелерді зерттейтін ғылым.
46. Концентрация – ерітіндідегі еріген заттың мөлшерін сипаттайтын шама.
47. Күшті электролиттер – ерітіндіде иондарға толық ыдырайтын электролиттер.
48. Қаныққан бу – сұйық күйімен тепе-теңдікте тұрған ерітіндінің бетіндегі буы.
49. Қышқылдық-негіздік реакцияларда эквивалент – сутегінің 1 ионымен қосылысатын, орын басатын, яғни сутегінің 1 ионына тең шартты бөлшек.
50. Қышқылдық-негіздік титрлеу – протонның алмасуымен жүретін, яғни бейтараптану реакциясына негізділген титрлеу әдісі.
51. Лиофильдік қасиет – дисперстік фаза бөлшектерінің дисперстік ортаның молекулаларын өзіне қарай жақсы тарту қабілеті.
52. Лиофобтық қасиет – дисперстік фаза бөлшектерінің дисперстік ортаның молекулаларымен әрекеттеспеуі.
53. Мицелла – коллоидты жүйенің ең кіші бөлшегі.
54. Молярлық концентрация (См) – бір литр ерітіндідегі еріген заттың моль саны.
55. Моляльдік концентрация (Сm) – бір килограмм еріткіштегі еріген заттың моль саны.
56. Мономер – полимердің макромолекуласын құрайтын қарапайым құрылымдық звеносы
57. Осмос – жартылай өткізгіш мембрана арқылы жүретін бір жақты диффузия.
58. Осмос қысымы – осмосты тежеуге жұмсалатын қысым.
59. Орташа татпа – химиялық құрылысы, физикалық және химиялық қасиеттері барлық алынатын топтамаларға сай келетін салыстырмалы түрде алынған материалдың немесе шикі заттың шағын мөлшері.
60. Өлшенді – нақты анализ жасауға қажетті зерттелетін заттың анализдік орташа татпасының шағын массасы
61. Реакцияның молекулалағы – химиялық реакцияның элементарлы сатысында қатысатын бөлшектер саны.
62. Реакцияның реті – химиялық реакцияға қатысатын заттар концентрацияларының дәрежесінің қосындысы.
63. Редоксиметрия – электронның тасымалдануымен жүретін реакцияларға (тотығу-тотықсыздану реакциясы) негізделген титрлеу әдісі.
64. Полимер – молекулалық массасы 5000-нан асатын, мыңдаған атомдардан тұратын жоғары молекулалық қосылыс.
65. Потенциал анықтаушы ион – мицелла ядросына адсорбцияланатын және оның зарядын анықтайтын ион
66. Седиментация – бөлшектердің ауырлық күшінің әсерінен тұнбаға түсуі.
67. Синерезис – гельдің уақыт өткен сайын ескіру процесі.
68. Стандартты изобара-изотермалық потенциал – стандартты жағдайда жай заттардан қосылыстың 1 молі түзілгенде изобара-изотермалық потенциалдың өзгеруі.
69. Стандартты сутектік электрод – кеуек платинамен қапталып концентрациясы 1 моль/л күкірт қышқылы ерітіндісіне батырылған платина электроды.
70. Стандартты ерітінді – заттың дәл өлшендісін ерітіп, дайындалған титрленген ерітінді.
71. Стандартталған ерітінді – дәл концентрациясы нақты өлшенген мөлшерінен емес, басқа стандартты ерітінді бойынша анықталатын титрант ерітіндісі.
72. Сорбция – еріген заттың немесе газдың өздігінен қатты заттың немесе сұйықтың бетіне өздігінен сіңірілуі.
73. Сутектік көрсеткіш (рН) – теріс таңбамен алынған сутек иондары концентрациясының ондық логарифмі.
74. Сіңіру сыйымдылығы (топырақтың сіңіру сыйымдылығы) –100 г топырақ сіңіре алатын катиондардың жалпы мөлшері.
75. Тиксотропия – гельдің зольге, ал зольдің гельге айналу қайтымды процесі.
76. Титриметриялық анализ – химиялық реакцияға кіріскен заттардың ерітінділерінің көлемдерін тікелей өлшеу әдісі
77. Титрлеу – анықталатын заттың ерітіндісінің өлшенген көлеміне концентрациясын нақты берілген реагенетті тамшылатып баяу құю процессі.
78. Тұндырып титрлеу – тұндыру реакциясына негізділген титрлеу әдісі.
79. Тұндыру әдісі – анықталатын құрамдас бөлікті аз еритін белгілі химиялық құрамына сәйкес болатын қосылыс түрінде тұндырып, оны өндеп болған соң, оның мөлшерін анықтауға негізделген гравиметрия әдісі.
80. Тұнбаның тұндыру формасы – ерітіндіні лайықты реагентпен әрекеттестіргендегі ерітіндіде түсетін тұнба.
81. Тұнбаның гравиметриялық формасы – ерітіндіден арнайы операциялармен бөлінген, қатты қыздырылған және массасы тұрақталған өлшену түрінде алынған тұнба.
82. Тотықтырғыш эквиваленті – берілген ТТР-да 1 моль электрон қосып алатын тотықтырғыш мөлшері.
83. Тотықсыздандырғыш эквиваленті – берілген ТТР-да 1 моль электрон беретін тотықсыздандырғыш мөлшері.
84. Тотығу-тотықсыздану реакцияларындағы эквивалент – берілген реакцияда 1 электрон қосып алатын немесе 1 электрон беретін шартты бөлшек.
85. Фиксанал – көлемі 1л 0,1н немесе 0,01н ерітіндіні дайындауға арналған шыны ампула.
86. Химиялық кинетика – химиялық реакциялардың жылдамдығын, жүру механизмін және реакция жылдамдығына әсер ететін факторларды зерттейтін химияның саласы.
87. Химиялық реакция жылдамдығы – әрекеттесетін заттардың біреуінің немесе түзілген өнімнің концентрацияларының уақыт бірлігінде өзгеруі.
88. Химиялық термодинамика – термодинамиканың заңдарын химиялық процестерге қолданатын физикалық химия ғылымының бөлігі.
89. Хемосорбция – сіңірілетін заттың және сіңіретін заттың бір-бірімен жаңа зат түзу арқылы химиялық әрекеттесуі.
90. Эквиваленттің молярлық массасы (М(1/ZB)) – эквивалентінің бір молінің массасы.
91. Экзотермиялық реакция - жылу бөліне жүретін реакция.
92. Элемент эквиваленті – 1 моль сутегімен қосыла алатын немесе орын баса алатын элемент мөлшері.
93. Эндотермиялық реакция – жылу сіңіре жүретін реакция.
94. Энтальпия (Н) – изобаралық процесс кезіндегі жүйенің жылу эффектісі.
95. Энтропия (S) – ретсіздіктің қаншалықты артқанын көрсететін функция.
96. Эквиваленттің молярлық концентрациясы (нормальдік, эквиваленттік концентрация) – бір литр ерітіндідегі еріген заттың ээквивалент мөлшері.
97. Электролиттік диссоциация – электролит молекуласының еріткіш әсерінен иондарға ыдырауы.
98. Электрохимиялық процестер – энергияның химиялық және электр түрлері өзара ауысып жүретін процестер.
99. Электродтық потенциал – металл (электрод) мен сұйық фаза (су немесе электролит ерітіндісі) арасында пайда болатын электростатикалық потенциалдар айырмасы.
100. Электрофорез – дисперсті ортада сырттан берілген электр тогының әсерінен зарядталған бөлшектердің қозғалуы.
101. Электроосмос – кеуекті қатты дене арқылы сұйықтардың өтуі.
102. Электр қозғаушы күші (ЭҚК) – гальваникалық элемент электродтарының потенциалдарының максимальды айырмасы.
103. Электролиз – электролит балқымасы немесе ерітіндісі арқылы электр тоғы өткенде электродтарда жүретін тотығу-тотықсыздану реакциялары.
104. Эквиваленттік нүкте – стехиометриямен байланысты титрлеудің теориялық соңғы нүктесі.
105. Эталон (үлгі) – құрамында анықталатын элементтердің мөлшерлері жоғары дәрежелі дәлдікпен белгілі болатын әртүрлі стандатты материалдар.

жүктеу/скачать 28,61 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 113