Анатолий Николаевич Лутошкин
жүктеу/скачать 7,86 Mb.
|
Анатолий Николаевич Лутошкин 2
|
Анатолий Николаевич Лутошкин Орындаған: Түркпенбаева Қарақат Анатолий Николаевич Лутошкин (5 наурыз 1935 жыл, Приморск өлкесі - 20 қараша 1979 жыл, Кострома) - кеңес психологы, әлеуметтік және педагогикалық психология саласындағы маман, психология ғылымдарының кандидаты, доцент. Калининграт атындағы мемлекеттік университетін орыс тілі жане орыс әдебиеті мамандығымен тәмәмдады. Алғашқы жұмысын осы Калининграт қаласындағы мемлекеттік педагогикалық университетінде 1960-65 жылдары бастады. 1969 жылы диссертациялық жұмысын «Оқушылардың эмоционалдық жағдайы» тақырыбында элеуметтік психология бағытында қорғады. 1973 жылы Камстрамсктағы облыстық балалар лагерінде зерттеу орталығын ашады. Ондағы мақсаты оқушыларды қарым- қатынас арқылы зерттеу болып табылады. Еңбектері:
Анатолий Николаевич өзінің ғылыми қызметінің тақырыбы ретінде ұжымдық эмоциялар мәселесін таңдады. А.Н. Лутошкин команданың эмоционалдық күйлерінде циклділіктің бар екенін тәжірибе жүзінде дәлелдеді. Бұл құбылыс маятник эффектісі деп аталды. Оның мәні әртүрлі реңктегі көңіл-күй тобында кезектесіп алмасып тұруында жатыр: жағымды, көңілді, алаңдаушылық. Ұзақ уақыт аралығындағы ұжымдық күйлердің өзгеруінің бұл кезеңділігі топ өмірінің белгілі бір эмоционалдық ырғағын тудырады және әрбір топтың эмоционалдық өмірінің өзіндік жеке циклі болады. Адамдардың эмоционалды қозу күйінде ұзақ тұруы олардың ұжымдағы мінез-құлқын бақылау формаларына бірте-бірте әсер ететіні дәлелденді: қарым-қатынаста бұзылулар пайда болады, қызметтің басқа түрлеріне көңіл бөлу әлсірейді. Сондай-ақ, жағымды эмоционалды қанықтыру көбінесе тыныштық пен жайбарақат жағдайға айналатыны, бұл жеке тұлғаның ұжымдағы орнын өзгертетіні - оны әлеуметтік құнды мәселелерге қатысты пассивті ететіні атап өтілді. Лутошкин А.Н. «Қалай жетекшілік ету керек» кітабында команда дамуының бірнеше кезеңдерін қарастырады. Бұл кезеңдер арқылы командаңыздың даму процесін бақылай аласыз. Сынып бұрышында 5 қадам сызып, оларға белгі қоюға болады: «Құм шоғыры», «Жұмсақ саз», «Жылтылдаған маяк», «Қызыл желкен», «Жанған алау». Балаларға әр деңгей немен сипатталатынын айтып, құсбелгі қою арқылы топтың дамуын белгілеуге шақыру керек. Сіз де өз жалауыңызбен деңгейді белгілейсіз. Осылайша, сіз ұжымның дамуының диагностикасын ғана емес, сонымен қатар әр баланың көңіл-күйі мен жағдайын да жүргізе аласыз. Топты құм түйірлерімен салыстыру. Қанша құм түйіршіктері бірге жиналады және бір уақытта олардың әрқайсысы өз алдына. Жел соқса, ол шетте жатқан құмның біразын одан әрі алып кетеді, ал жел күшейсе екі жаққа ұшырып жібереді. Бұл адамдар топтарында да болады. Ол жерде де бәрі құм түйірлеріндей: бәрі бірге, бірақ әркім өз бетінше жүреді. Адамдарды байланыстыратын ештеңе жоқ, әлі күнге дейін бір-бірін жақсы білмейді немесе жай ғана батылдық танытпайды. Ортақ мүдделер, ортақ істер жоқ. Адамдардың бірігуі, бас қосуы болатын, әркім өзін басқаға қажет деп санайтын және өзі басқалардың назарын қажет ететін орталық жоқ. Бұл топ формальды түрде бар, оның құрамына кіретіндердің барлығына қуаныш пен қанағат әкелмейді. Қып-қызыл желкен – жайбарақат емес, алға ұмтылудың, достық адалдықтың символы. Мұндай ұжымда олар «Біріміз бәріміз үшін, бәріміз біріміз үшін!» қағидасы бойынша өмір сүреді және әрекет етеді. Бір-бірінің және бүкіл ұжымның істеріне жолдастық пен шынайы қызығушылық принципті және өзара талапшылдықпен үйлеседі. «Желкенді қайықтың» командалық құрамы білімді және сенімді ұйымдастырушылар, адал жолдастар. Мұнда жолаушылар жоқ, барлығы экипаж мүшелері. Команданы тек өз ісі ғана емес, басқа ұжымдарда болып жатқан оқиғалар да қызықтырады. Дауылдар мен қолайсыз ауа-райы біраз уақытқа команда жұмысының ырғағын бұзады, бірақ мінез күресте қалыптасады. «Құм шоғыры» «Қызыл желкен» Жұмсақ саз – салыстырмалы түрде оңай жұмыс істейтін материал екені белгілі. Жақсы шебердің қолында бұл материал шебер өнімге айналады. Бірақ оған жеткілікті күш пен шеберлік қолданылмаса, ол қарапайым саз балшық болып қалуы мүмкін. Топтың әлі ұжымы болмаған кезде, тәжірибе жоқ, бәрі бірін-бірі түсінбейді, бәрі басқа біреуге көмекке келуге дайын емес, тәртіп жоқ, оған (топқа) жақсы көшбасшы керек. Дауылды теңізде маяк жаңа бастағанға да, тәжірибелі теңізшіге де бағыттың дұрыс таңдалғанына сенімділік береді. Тек абай болу және жарықтың жағылуын жоғалтпау маңызды. Маяктар үнемі жанбайды, бірақ: «Мен осындамын, мен көмектесуге дайынмын» дегендей, мезгіл-мезгіл жарық сәулелерін шығарады. Жаңадан келе жатқан командада да дұрыс бағытты қалай ұстау керектігін білетін, сенім артуға болатын адамдар: ұйымдастырушылар және активтер бар. Нағыз ұжым – бұл өз әл-ауқатына қанағаттанбайтын және өтінішті күтпей, басқаларға көмектесуге асығатын, адамдарға риясыз пайда әкелуге тырысатын ұжым. «Жанған алаудың» ыстық материалы – достық, өзара түсіністік, әркімнің өзі үшін ғана емес, бүкіл ұжым үшін жауапкершілігі. «Жұмсақ саз» «Жылтылдаған маяк» «Жанған алау» Назарларыңызға рахмет! жүктеу/скачать 7,86 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|