32. Самай , самайасты шұңқыры. Самай шұңқыры, fossa temporalis, ол бас сүйектің бүйір бетінде орналасқан екі жақтылық ойыстан тұрады. Бұлшұңқырлардыңозара межелік сызықшасы, жоғарыда самайлық жоғарғы сызықшамен, linea temporalis superior, төменде самай астылық қырқа, crista infratemporalis, аралығында орналасқан. Самай шұңқырының медиалдіқ, алдыңғы және латеральдық қабырғалары ажыратылады.
1. Медиальды қабырғасы: тебе сүйегінің сыртқы бетінің сыналық бұрышының маңынадғы төменгі белігінен, самай сүйектің қабықшалы бөлігінің сыртқы бетінен және сына сүйектің үлкен қанатының самай шұңқырына қараған бетінен құралған.
2. Алдыңғы қабырғасы: бетсүйек пен маңдай сүйектің бетсүйектік өсіндісінің самай шұңқырына қараған бетінен тұрады. Алдыңғы бетінде: коз шарасы самай шұңқыры мен озара жалғастырып тұрушы бетсүйектік-самай өзекшеніңтесігі, foramen zygomaticotemporale, айқын байқалады.
3. Латеральды нем есе бүйір қабырғасы: бет сүйектік доғадан тұрады.
Самайастылық шұңқыр, fossa infratemporalis, бұлшұңқырдың көлденең ені биіктігіне қарағанда көлемді болып келген, ол самай шұңқырының тікелей жалғасы болып саналады. Самай шұңқыры мен самайастылықшұңқырдың өзара межелік шекарасы самайастылық қырқа, crista infratemporalis, болып саналады. Бұлшұңқырдын, алдыңғы, медиалді, латеральды қабырғасы ажыратылады.
а) Алдыңғы қабырғасы: жоғарғы жақ сүйегінің самай астылық шұңқырына қараған бетіндегі жоғарғы жақтық бұдырынан, tuber maxillae,
ә) Медиальды қабырғасы: сына сүйектің латеральды қанаттәрізді өсіндісінен;
б) Латеральды қабырғасы: а,әлірек айтсақ жоқ, ол төменгі жақ сүйегінің бұтағы -ramus mandibulae, бұл шұңқырдың латеральды қабырғасын құрауға қатысады.
Самайастылық шұңқыр одан әрі бұл шұңқырдың ішкі қапталына қарай бағыт алып,қанат-тандай шұңқырына ұласады.
33. Бассүйек шұңқырлары,олардың шекаралары, құрамы. Бас сүйек негізі-basis cranii. Сына сүйектің қанат тәрізді өсіндісі. Өсіндісі табанының аралығында қайықша тәрізді ойыс-fossa scaphoidea, жырымдалған жыртық тесік-foramen lacerum, оның қапталында сопақша тесік-foramen ovale, төменгі жақ буынының ойысы-fossa mandibularis, буын беті алдында буын төмпешігі-tuberculum articulate, Ішкі ұйқы артериясы өзекшесі-canalis caroticus, сыртқы тесігі-foramen caroticum externum, артқы қапталында мойындырық ойысы-fossa jugularis, байқалады. Мойындырық тесік-Foramen jugularisбұл тесік арқ. ішкі мойындырық вена, 9жұп –тіл-жұтқыншақ ми нерві мен 11жұп қосымша ми нерві-n. accesorius өтеді. Біз-емізіктік тесік-foramen stilumastoideum, самай сүйектің терең қабатында орн. бет нерв өзекшесі тесігі. Бұл өзек арқ. 7жұп бет ми нерві өтедi. Шүйде сүйегінің улкен тесігі-foramen occipitalis magnum, Ми сауытының алдыңғы шұңқыры-fossa crani ant. ми сауытының ішіндегі таяздау келкен ойыс. Алдында соқыр тесік-foramen cacum. Ми сауытының ортаңғы шұңқыры-Fossa crania media. самай сүйектің тас қыры мен түрік ері арқасы арқ. шектелген. Ортаңғы ойысы-көз шарасы, сына сүйектің үлкен қанаты, кіші қанаты арасындағы жоғарғы саңылауы-fissura orbitalis superior арқылы жалғасады. Бұл саңылау арқ. 3жұп көз –қимыл ми нерві-n. oculomatorius, 4шығыр нерв-n. trichlearis, 6жұп –әкеткіш ми нервn. abducens-, 5жұп үшкіл нерв-n. ophtalmicus, көз шарасына қарай бағытталады. Ми сауытының артқы шұңқырының-fossa crania post. алдыңғы шекарсы, самай сұйектің жоғарғы қыры, түрік ерінің арқасымен шектелсе, артқы шекарасы шүйде сүйегінің көлденең қойнау саласымен sulcus sinus transverses , және шүйде сүйегінің ішкі шғыңқысы-protuberenyia occipitalis externaарқ. Шектеледі. ойыстың орталық бөлігінде шүйде сүйегінің үлкен тесігі- foramen magnum, алдында ылдилы- clivus , бүйір қапталынан мисауытынан сыртқа қарай бағытталған 9жұп тіл-жұтқыншақ ми нерві-n. glossopharingeus, 10жұп кезбе ми нерві- n. accesorius, ішкі мойындырық вена тамыры- v. jugularis interna, өтетін- foramen jugularisорналасқан