Қандай дa болсын қозғыш тіндердің негізгi қасиетi тiтіркенгіштік немесе cыртқы ортаның әсеріне, өзінің физикалық және химиялық жағдайын өзгертіп, белсенді жауап беруге дайындық қабілеті
Қозғыш тіндердің физиологиялық қасиеттері
жүктеу/скачать 61,72 Kb.
|
физио рк2
- Бұл бет үшін навигация:
- 3. Мембраналық потенциал, әрекет потенциалы, оларды тіркеу әдістері, пайда болу механизмі.
- Жергілікті жауап
- Деполяризация
- Реполяризация
| 2. Қозғыш тіндердің физиологиялық қасиеттері.
Тірі организмде тіндер 2-ге бөлінеді:қозатын және қозбайтын болып. Қозғыш тіндерге жүйке,бұлшықет,сөл бөлетін бездер,ал қозбайтын тіндерге дәнекер тін,шеміршек,терінің тіндік эпителийлері жатады. Тіндердің жалпы физиологиялық қасиеттеріне мыналар жатады: Қозғыштық - тіндердің бірқатар қасиеттерін өзгерту арқылы тітіркенуге жауап беру қабілеті. Қозғыштық индексі - тітіркенудің шегі. Бұл тіндердің көрінетін реакциясын тудыруы мүмкін минималды тітіркену. Өткізгіштік - ұлпаның қозғышты бүкіл ұзындығы бойымен жүргізу мүмкіндігі. Өткізгіштік индексі - қозу жылдамдығы. Өткізгіштік тіннің қозғыштығына тікелей байланысты: қозу қабілеті неғұрлым жоғары болса, соғұрлым өткізгіштігі соғұрлым жоғары болады, өйткені іргелес тіндердің торабы тез қозғалады. Рефакторлық - бұл тіндердің қозу кезінде қозу қабілеттерін жоғалту немесе төмендету қабілеті. Бұл жағдайда реакция кезінде тіндер ынталандыруды қабылдауды тоқтатады. Рефакторлық абсолютті (кез-келген ынталандыруға жауап жоқ) және салыстырмалы (қозғыштық қалпына келеді, ал ұлпа субресталды немесе супер-шекті ынталандыруға жауап береді). Рефрактерлік индекс (сыну кезеңі) - ұлпаның қозғыштығы төмендейтін уақыт. Сыну кезеңі неғұрлым қысқа болса, ұлпаның қозғыштығы соғұрлым жоғары болады Лабильділік - қозғыш тіннің белгілі бір мөлшерде тітіркенуге жауап беру қабілеті. Лабильділік өзгеру құбылыстарынсыз қолданылған ынталандыру ырғағына сәйкес дәл уақыт аралығында (1 сек) ұлпада болатын қозу толқындарының максималды санымен сипатталады. Лабильділік сыну кезеңінің ұзақтығымен анықталады (сыну кезеңі неғұрлым қысқа болса, соғұрлым икемділік көп болады). Бұлшықет тініне сонымен қатар контрактілік сипатталады. Контрактілік - бұлшықеттің тітіркенуге қарсы қысылу арқылы жауап беру қабілеті. 3. Мембраналық потенциал, әрекет потенциалы, оларды тіркеу әдістері, пайда болу механизмі. Мембраналық потенциал-жасуша мембранасының сыртқы және ішкі жақтарныдағы потенциал айырмашылықтарының тыныштық потенциалы.Жасуша мембранасының ішкі жағы теріс зарядталған.Бұл кезде сыртқы жағын 0-ге теңеп,тыныштық мембраналық потенциалын « минус» деп белгілеп алады.Тыныштық потенциалдың шамасы 9-дан 100 мв-қа дейін өзгеріп отырады.Орташа көлемі 50-80 мв болғанда «минус» белгісі қойылады. Бұл негiзiнен калий иондарына байланысты қозғыш ұлпалардың клеткаларында 150 ммоль/л, ортасында 4,5 ммоль/л-ге дейiн жетедi. Сондықтан калий концентрация градиентiне қарай жасушадан шыға алады.Бұл тыныштық жағдайында жартылай ашылатын калий каналдары арқылы жүзеге асады. Соңында мембрана жасуша аниондарына жабық болады да,жасушаның iшiнде терiс мәндi бөлшектер артады. Мембраналық — иондық теория. Мембраналық теорияны 1902 жылы Бернштеин ашты. Бҧл теорияның мәнi тыныштық потенциялымен әрекет потонциялы өзгеруiн табиғатына қарай мембраналық потонциал болып табылады. Бҧның негiзiнде жасуша мембранасының жартылай өткiзгiштiк қасиеті және жасуша мен орта арасында иондардың бiркелкi орналасуы жатыр.Бұл теорияның көз қарасы бойынша цитоплазма негiзiн терiс зарядпен тұғырланған торлы қҧрылымды полиэлектролиттi гель құрайды. Бұл құрылымның калийдi ион тҥрiнде ірiктеп жинақтайтын қабілетi бар. Қозу жағдайында полиэлектролиттi құрылымдар калий иондарын iрiктеп жинақтау қабілетін уақытша жоғалтады. Бұл жағдай басында натрий иондарының жасуша iшiне диффузиясын, калий иондарының жасуша сыртына диффузиясын арттырады. Иондар диффузиясы жасуша деполяризациясының пайда болуы мен жоғалуының себепкер болып отырады. Мембраналық потенциал әрекет потенциалына ауысады.Әркет потенциалы-тітіркендірген кезде қозу үрдісінде пайда болатын потенциалдар. Бұл мембраналық потенциалдың жылдам ауытқуларымен сипатталатын әрекет потенциалы. Әрекет потонциялы тұрақты көлемде және белгiлi бiр жылдамдықта тiтiркену орнынан бастап екi жаққа талшықтың соңына дейiн таралады. Әрекет потенциялының негiзiнде мембрананың ион өткiзгiштiгiнiң өзгерулерi жатыр. ӘП фазалары: 1.Жергілікті жауап-тітіркендіру күші қозу табалдырығынан төмен болғанда тін қозбайды,мембраналық потенциал мөлшері төмендейді. NA+ иондары өткізгіштігі жоғарылайды да жасуша ішіне кіреді.Ос кезеңді айтамыз. 2.Деполяризация-локалды жауап беруі,Егерде дполяризация потенциал табалдырығынан мәні үлкен болса,онда әрекет потенциалы пайда болады.Ал егерде деполяризация потенциал табалдырығынан кіші болса,әрекет потенциалы туындамайды. 3.Реполяризация-мембрананық потенциялық бұрынғы қалпына келуi. Бұл жерде жылдам және баяу реполизация фазаларын ажыратуга болады.Әрекет потенциалының максимал мәні 30-40мв тең болады. жүктеу/скачать 61,72 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|