Жиырылу механизмі: 1. Тітіркендіру
2. ӘП туы.
3. Т жүйенің түтікшелерінің көмегімен қозудың талшықтар ішіне өтуі.
4.Саркоплазмалық ретикуланың мембранасының деполяризациясы.
5.Са иондарының шығуы, оның миофибриллаларға диффузиялануы.
6. Са тропонинмен әрекеттесу, АТФ энергиясының шығуы.
7. Актин және миозин талшықтарының активтенуі.
8. Бұлшықеттің жиырылуы.
Түсіндіретін болсақ, келген мипульстен әрекет потенциалы туып, сарколеммада теріс заряд пайда болады. Мембрана бойымен Т-өсіндісінің көмегімен ішкі түйіспеге жетеді. Сосын ретикулум цистернасының Са ионына деген өтімділігін жоғарылатады. Осының нәтижесінде кальций иондары цистернадан саркоплазмаға өтеді. Кальций иондары тропонин молекуласымен әрекеттеседі. Тропонин-тропомиозин кешенін құрайды. Осы кешен арқасында актин оралымдарының арасына тропомиозиннің терең кіреді. Осылайша актинге миозиннің өсінділері жабысатын жері босайды. АТФ қышқылы ыдырайды. АДФ пайда болады. Миозин қайық ескектері сиықты қимылдайды, актин миозиннің ортасына енгізеді. ӘП реполяризаициясы болады. Тропонин комплексі ыдырайды. Тропомиозин алғашқыдағы орнына келеді де, актиннің активті жерлерін жабады. Нәтижесінде кальций иондары азаяды.
13. Бұлшықет жиырылуының режимдері. Жеке жиырылу. Тетанустық жиырылу, оның түрлері. Бұлшықеттің жиырылу- сырттан келген тітіркендіргішке жауап.
Түрлері: -жеке
-тетанустық
Тітіркендіргіш жалғыз әсер ететін болса, оған ет бір рет жиырылады. Осыны жеке жиырылу деп атайды. Мысалы: көлбақаның балтыр етінің жеке жиырылуы 0,11-0,12 секунд.
2 кезеңнен тұрады: - бұлшық еттің ширығу даму кезеңі немесе қасықаруы
-босаңсу.
Негізінен тітіргендіргіш әсер еткеннен кейін бірден жиырылмайды. Яғни, тітіркендіргіш келді, содан кейін ол қысқарғанға дейін біраз уақыт өтеді. Организмде жүрек еті ғана жеке жиырылады. Өйткені, орталық жүйке шеттегі ағзалаға көп, әрі бірінен соң бірі тізбектелген серпіністер жібереді, сондықтан жеке серпіністер болмайды. Бұл жүрек етінің ерекшелігі және де жеке жиырылуы оның рефратерлік кезеңнің ұзақтығына байланысты екен.
Егер де, жиі-жиі тітіркендіре берсек, онда осы жиырылу бірігеді да, жинақаталып, ет сіресіп қалуына әкеледі. Міне, бұл жирылыуды тетанустық жиырылу деп атайды.
Ол өз кезегінде 2ге бөлінеді:
-тегіс;
-тісті.
Тітіркендіру жиілігі секундіне 20-дан асса тегіс тетанус, ал 15-20 аралығында болса тісті тетанус пайда болады. Егер де әрбір осы тітіркендіргіштер экзальтация кезеңіне сай келетін болса, бұлшықеттің жауабы күштірек болады.
