«Аннал» мектебінің арқасында тарихи антропология алғаш пайда болған жоқ, тек қайта түледі» деген пікірді айтқан ғалым

жүктеу/скачать 46,49 Kb. Дата 20.10.2022 өлшемі 46,49 Kb. #154198

«Жаңа тарих ғылымы» атты энциклопедиялық сөздігінде Андре Бюргье жазған тарихи антропологияның алғашқы бағдарламалық манифестерінің бірі болып табылатын очерктің жарияланған жылы: 1978 г.+ 1989 г. 1965 г. 1998 г. 2001 г. «Аннал» мектебінің арқасында тарихи антропология алғаш пайда болған жоқ, тек қайта түледі» деген пікірді айтқан ғалым: А.Бюргьер.+ Питер Берк. А.Л.Топорков. Натали Земон Дэвис. М.М. Кром. XVIII ғ. аяғында көптомдық «История частной жизни французов» атты зерттеуді іске асыруды ойластырған («Истории питания» атты үш томы жарық көрген) тарихшы: Легран д’Осси. Натали Земон Дэвис. Жюль Мишле. Ф. Корнфорд. Ле Руа Ладюри. А.Бюргьер өзінің тарихнамалық очеркінде тарихи антропологияның қалыптасуындағы алғашқы отан санатына жатқызған ел: Франция. Германия. Англия. Италия. АҚШ. Ағылшын тарихшысы Питер Берк өзінің бір мақаласында тарихи антропологияның негізін қалаушы ретінде атаған ғалымдар: Ф.Ницше, А. Варбург, Ф. Корнфорд, М. Блок. Ф.И.Буслаев, Жюль Мишле, К.Лампрехт. Легран д’Осси, Люсьен Февр, Марк Блок. А.А.Потебни, А.Н.Веселовский, Ф.Бродель. Натали Земон Дэвис, Л. Нэмир, Р.Тоуни. Беделді энциклопедиялық басылым беттерінде ерекше пән ретінде «тарихи антропология» атты мақаласы алғаш жарияланған ғалым: А.Бюргьер. Жак Ле Гофф. Э. Ле Руа Ладюри. Питер Берк. Натали Земон Дэвис. XIX ғ. аяғына қарай әлемдік тарихнамада үстемдік құрған әдіснамалық тұрғы: Позитивизм. Модернизм. Релятивизм. Антисцентизм. Диффузионизм. Әлемдік тарихнамада тарихиты жазудың басым қалпы ұлы оқиғалар мен ұлы адамдар туралы әңгіме болып келген кез: XIX ғ. аяғына дейін. XVIII ғ. аяғына дейін. XV ғ. ХХ ғ. 70-ші ж. дейін. ХХ 50-ші ж. дейін. XIX ғ. аяғына қарай әлемдік тарихнамада назардың ортасында болған сұрақтар: Мемлекет және оның билеушілері. Экономика және тұрмыс. Қоғамдық инститтар тарихы. Адам және оның өмірі. Шаруалардың күнделікті тірлігі тарихы. XX ғ. алғашқы онжылдығында К.Лампрехт Германияда, Л. Февр мен М.Блок Францияда, Л. Нэмир мен Р.Тоуни Англияда жақтаушыларымен күрес жүргізген тарихтың бір түрі: Оқиғалық тарих. Экономикалық тарих. Тұрмыстық тарих. Мифтік тарих. Институционалдық тарих. Әлемдік тарихнамада сандық, математикалық (клиометрия) әдістер кең тарай бастаған кез: ХХ ғ.50-ші ж. бастап. XIX ғ. 70-ші ж. бастап. XX ғ. 90-шы ж. бастап. XVIII ғ. аяғынан бастап. XIX ғ. ортасынан бастап. Тарих, «массаларды» зерттей отырып, өзінің назарынан шынайы, тірі адамды жоғалтып алып, анонимді және иесіз болып кетті» деген пікірлер әлемдік тарихнамада айтыла бастаған кез: ХХ ғ. 60-шы ж. XIX ғ. ортасы. ХХ ғ. басы. ХХ ғ. 30-шы ж. XIX ғ. аяғы. Ең ірі медиевист Ж.Дюбидің куәлігінше француз тарихшылары «экономикалық тарихтың мүмкіндіктеріне» артқан үміттерінен түңіліп, сұлбасы Л.Февр мен М.Блок еңбектерінде белгіленген діл (ментальность) тарихына көңіл аудара бастаған кез: ХХ ғ. 60-шы ж. ХХ ғ. 20-шы ж. ХХ ғ. 80-ші ж. ХХ ғ. 70-ші ж. ХХ ғ. 40-ші ж. К.Леви-Строс еңбектерінің арқасында кең танымалдылыққа ие болған және тарихшыларға сын-тегеурінді шақыру тастаған әлеуметтік антропологияның жетістіктеріне француз тарихшылары қызығып, ден қоя бастаған кез: ХХ ғ. 60-шы ж. ХХ ғ. 90-шы ж. ХХ ғ. 30-шы ж. ХХ ғ. 80-ші ж. ХХ ғ. 40-шы ж. Кейінде «әлеуметтік-мәдени» немесе «жаңа мәдени» тарих деп аталған бағыттың қалыптасуына және дәстүрлі «халықтық мәдениетке» деген қызығушылықтың тууына ықпалы тиген Англиядағы зерттеу бағыты: Әлеуметтік антропология. Экономикалық тарих. Демография. Этнопсихология. Саяси тарих. Кейінде «әлеуметтік-мәдени» немесе «жаңа мәдени» тарих деп аталған дәстүрлі «халықтық мәдениетке» деген қызығушылық аясында шығармашылығы дамыған АҚШ ғалымы: Натали Земон Дэвис. К.Гинзбург. Питер Берк. Э.Томпсон. Э. Ле Руа Ладюри. Ғылымдағы басымдылықтың алмасуы тарихшылардың зерттеуіне «оқиғаны және саяси тарихты қайтару керек» деген пікірлердің айтыла бастауына алып келген кез: ХХ ғ. 70-ші ж. басы. ХХ ғ. 20-шы ж. аяғы. ХХ ғ. 50-ші ж. ортасы. ХХ ғ. 80-ші ж. аяғы. ХХ ғ. 90-шы ж. басы. Тарихтағы бірегейлік пен индивидуалдық зерттеушілердің қызығушылығын қайтадан тудырып, ғылыми биография жанры қайта «сәнге» айнала бастаған кез: ХХ ғ. 80-шы ж. аяғы. ХХ ғ. 70-ші ж. басы. ХХ ғ. 30-шы ж. аяғы. ХХ ғ. 60-шы ж. ортасы. ХХ ғ. 90-шы ж. аяғы. ХХ ғ. бірінші жартысында тарихшылар үлгілерін кең қолданып, ең алдымен тәжірибесімен рухтанған ғылымдар: География, социология, экономика, психология. Антропология, демография және лингвистика. Экономика, география, антропология, лингвистика. Философия, антропология, политология және демография. Философия, антропология, экономикя және лингвистика. Тарих ғылымында пәнаралық байланыстағы басымдылық антропология, демография және лингвистикаға көптеп беріле бастаған кез: XX ғ. 60-80-ші ж. XIX ғ. 70-80-ші ж. XIX ғ. 60-70-ші ж. XX ғ. 30-40-шы ж. XX ғ. 80-90-шы ж. 1991 ж. сұхбаттында діл (ментальность) тарихын идеология, қиял, құндылықтар тарихымен «толықтыру» керек деп ұсыныс жасаған ғалым: Жак Ле Гофф. Филипп Арьес. Алан Буро. Питер Берк. Карло Гинзбург. Тарихшыларға, оқығанда, түсіндірудің жаңа моделін, деректерге түсініктеме берудің жаңа мүмкіндіктерін беретін әдебиеттердің ғылыми саласы: Этнология. Әлеуметтану. Психология. Экономика. Лингвистика. Европацентризмнен, ағартушылардың кезінен келе жатқан адамзаттың прогресс жолымен дамуы әмбебап және бір бағытты болады деген түсініктен арылуға тарихшылардың қай ғылыммен кездесуі мен диалогы себеп болды: Этнология. Лингвистика. Психология. Әлеуметтану. Экономика. Тарихнама эволюциясының белгілі бір кезеңінде тарихи антропологияға бетбұру тарихшылардың діл (ментальность) тарихын зерттеу арқылы іске асқан ел: Франция. АҚШ. Германия. Исталия. Англия. «Аннал» мектебінің бірнеше ұрпақ тарихшылары адал ұстанған, «Аннал» журналының негізін қалаушы Л. Февр мен М. Блокты рухтандырған идея: «Тотальді», бәрін қамтитын (кешенді) тарих. «Микро», жеке тарих. «Жанды», өмірлік тарих. «Рухани», мәдени тарих. «Субъективті», адамдық тарих. Діл (ментальность) тарихы аясын шектей бастаған тенденция байқала бастаған кез: 90-шы ж. басы. 60-шы ж. аяғы. 70-ші ж. ортасы. 80-ші ж. басы. 90-шы ж. аяғы. Соңғы онжылдық бойында тарихшылар еңбегіне жиі сілтеме жасаған антрополог (этнолог): Клиффорд Гирц. Леви Строс. Эванс Притчард. Бронислав Малиновский. Марсель Мосс. Психологияда кейін қолданыстан шығып қалған, ал тарих пен антропологияда оны ұзақ әрі жарқын болашақ күтіп тұрған термин: «Ментальность». «Этос» . «Архетип». «Либидо». «Жан». М.М.Кромның пікірінше қазіргі жаңарған тарих «қандай» тарих бола алады: «Этнологиялық». «Экономикалық». «Психологиялық». «Субъективті». «Әлеуметтік». Автордың тірі кезінде кұнына сай бағаланбай келген король-әулие (чудотворец) туралы кітабы зерттеушілердің арасында кең танымалдылыққа ие болған кез: ХХ 70-80-ші ж. ХХ ғ. 30-40-шы ж. ХХ ғ. 90-шы ж. ХХ ғ. 40-50-ші ж. ХХ ғ. 60-шы ж. «Магистраттар мен сиқыршылар» атты ортағасырлар туралы зерттеу (автор, мәселе, елі): А.Макферлейн. Л.Февр. Мыстандарды ел деңгейінде қудалау. Мыстандықтың табиғаты. Франция. Эссекстегі мыстандарды қудалау үдерістерінің 500-ден астам хаттамалары негізінде мыстандарды деревня деңгейінде аулау мәселесін зерттеген ғалымды қызықтырғаны: кім айыптаушы, кім – сыйқыршылықпен айыптаудың құрбаны болғаны еді (автор, кітаптың атауы, елі): Алан Макфарлейн. Макс Глакман. М.Фортес. «Менталдық тарихы». Германия. Мыстандарды қудалау үдерістері туыстар немесе (көпшілік жағдайда) көршілердің арасындағы қақтығыстардардан туындап жатты; «мыстандардың» ішінде қартамыс әйелдер саны көп болды, ал олардың қастығынан жәбір көрді-мыс дегендері, әдетте, олардан жас болды: яғни бұл жерде ұрпақ аралық қақтығыс та болды - деп қорытынды жасаған ғалым, зерттеуі және оның елі: Алан Макфарлейн. Макс Глакман. М.Фортес. АҚШ. 60-70-ші ж. менталдық тарихы пәнін психилиогиялық тұрғыдан түсіндіру ықпал еткен үш француз тарихшылары: Ж. Делюмо. Легран д’Осси. А.Н.Веселовский. А. Варбург. Р. Мандру. Фрайбургтегі тарихшылар конгресінде әлеуметтік тарихты тарихи антропологияға қарай ұластырудың бағдарламасын ұсынған (ғалым, елі, жылы): 1967 ж. 1969 ж. Ханс Медик. ГДР. АҚШ. «Тарихи антропологияның» пәні тұлға мен оның уақытын өзінде біріктіретін антропологиялық құрылымдар, нақты кеңістік пен нақты кезеңдегі динамикадағы тұлға мен қоғамның өзара қатынасы – деген: (ғалым, жылы, елі): Томас Ниппердей. Август Ничке. Ханс Медик. 1961. ГДР. Saeculum деген жалпы тарих журналының төңірегіне топтасқан Германиядағы тарихи антропология өкілдері ХХ ғ. 70-80-ші жж. оның беттерінде өздерінің мақалалары мен шолуларын жариялап отырды. Олардың зерттеулерінің орталық тақырыбы – мінез-құлықтың элементарлы қалыптары болды: В.Лепениес. Э.Хобсбоум. А. Макфарлейн. М. Глакман. А.Бернье. Немістердің алғашқы тарихи антропология институты құрылған (жыл, қала, негізін қалаушы): 1975 ж. Франкфурт на Майне. Бонн. О. Келлер. Т. Браге. Фрайбургтегі тарихи антропология институты (құрылған жылы, негізін қалаушы, басты мақсты): 1975 ж. «Тотальді тарихты» жасау. Экономиканы тану. О. Келлер. Т. Браге. Қазіргі заманғы тарихи антропологияның және онымен туыстас бағыт – микротарихтың қалыптасуына өткенді зерттеудің жаңа тұрғысы ретінде еңбектері (хрестоматиялық) үлгі болған ғалымдар: Н.З.Дэвис. М. Фортес. Эдвард Томпсон. Люсьен Февр. Иохан Хейзинг. Англияның Эссекс графтығындағы XVI – XVII ғғ. мыстандықты (ведовство) аймақтық тұрғыдан зерттеген ғалым: Алан Макфарлейн. Макс Глакман. Кейт Томас. М. Фортес. Э. Хобсбоум. XVI – XVII ғғ. британдықтардың халықтық сенімдері: магия, сәуегейлік, рух пен фея, астрологияға және т.б. сенім іргелі монографиясының зерттеу тақырыбына арқау болған ғалым: Кейт Томас. Э. Хобсбоум. Алан Макфарлейн. Макс Глакман. М. Фортес. «Магистраттар мен сиқыршылар» атты Р.Мандру зерттеуінің қарастырған мәселесі: Судьяның сиқыршылар деп айыпталғандарға көзқарасының өзгеруі. Деревня деңгейінде мыстандарды аулау. Сиқыршылықтың кім айыптаушысы, кім – құрбаны болғандығы. Ел деңгейінде мыстандарды аулау. Мыстандықтың табиғаты. Тарихи антропологияның мәселелерін этнологиядан алшақ, аттап өтіп, дәстүрлі европацентризм ұстанымдарымен түсіндіретін германия тарихшылары: М. Миттерауэр. Э. Томпсон. Л.Февр. Б.Малиновский. М.Блок. «Монтайю, окситанская деревня с 1294 по 1324 г.» атты атақты тарихи-антропологиялық зерттеудің авторы (фамилия, елі, жылы): Эмманюэль Ле Руа Ладюри. Карло Гинзбург. Натали Земон Дэвис. Англия. 1969 ж. Тарихи-антропологиялық зерттеулердің аясында шыққан кітап тек маман тарихшылардың ғана емес, сонымен бірге кең оқырман аудиториясының көңілінен шығып, нағыз сенсацияға айналды. Осы кітапты рецензенттер «этнографиялық тарихтың жауһары» деп атады (атауы, авторы, жылы): «Монтайю, окситанская деревня с 1294 по 1324 г.». «Сыр и черви. Космология мельника XVI в.». «Общество и культура во Франции начала нового времени». Н.З. Дэвис. 1969 ж. Бір зерттеудің аясында XIII ғ. аяғы мен XIV ғ. басындағы Аквитаниядағы бір деревнядағы бір ұрпақтың өмірлік әлемін қайта жаңғыртуды алдына мақсат етіп қойған (кітап атауы, автор, елі): «Монтайю, окситанская деревня с 1294 по 1324 г.». «Сыр и черви. Космология мельника XVI в.». «Историческая антропология Италии начала нового времени». Марк Блок. К. Гинзбург. «Таптық күрес», сөз болып тұрған, бір таулық мекен деңгейіндегі ақсүйектер мен шаруалар арасындағы қарама-қарсылық, шындығында, орын алмаған; оның орнына туысқандар тобы, немесе әулеттер арасындағы бәсекелестік деревнядағы әлеуметтік қатынастарға шешуші ықпал еткенін көрсететін зерттеу: (авторы, кітап атауы, жылы): «Монтайю, окситанская деревня с 1294 по 1324 г.». «Сыр и черви. Космология мельника XVI в.» . «Историческая антропология Италии начала нового времени». 1970 ж. 1899 ж. Бұл зерттеуде бір деревня тұрғындарының туғаннан о дүниеге аттанғанға дейінгі, соның ішінде, жыныстық қатынастары, махаббат пен неке, жұмыс пен демалыс, денсаулық қамы, шіркеудегі және кешкі ауладағы отырыстардағы қарым-қатынас, сұхбаттасу оқырман алдынан өтеді (кітап атауы, автор, елі): «Монтайю, окситанская деревня с 1294 по 1324 г.». «Сыр и черви. Космология мельника XVI в.». «Историческая антропология Италии начала нового времени». Марк Блок. К. Гинзбург. Бір деревня тұрғындарының әртүрлі өмір жасын қабылдауын, олардың діни сенімдерін, фольклорын, уақыт пен кеңістік туралы түсініктерін, табиғат пен тағдыр, ұят, мінез-құлық нормалары және оларды бұзу туралы түсініктерін қайта жаңғыртқан (зерттеудің атауы, авторы, жылы): «Монтайю, окситанская деревня с 1294 по 1324 г.». «Сыр и черви. Космология мельника XVI в.». «Историческая антропология Италии начала нового времени». Марк Блок. К. Гинзбург. Дін, мәдениет және әлеуметтік үдерістер қарапайым адамдардың, француздық қалалықтар мен ауылдықтардың өмірінде қалайша қиюласып, өзара әрекеттесіп жату мәселесін қарастырған әлеуметтік-мәдени зерттеулер бағытындағы «Жаңа заман басындағы Франциядағы қоғам мен мәдениет» атты зерттеу (авторы, жылы, елі): Натали Земон Дэвис. Эмманюэль Ле Руа Ладюри. 1966 ж. 1980 ж. КСРО. «Сase studies», яғни, біріккен жалпы тұрғы аясында жеке оқиғаларды зерттеу сериясына жатқызылатын, әлеуметтік-мәдени деп атауға келетін зерттеу (авторы, кітап атауы, елі): «Историческая антропология Франции начала нового времени». «Монтайю, окситанская деревня с 1294 по 1324 г.». «Сыр и черви. Космология мельника XVI в.». Англия. Германия. М.М.Кромның пікірінше төменде аталған үш антропологтың еңбектерінің ерекшеліктері: өздерінің зерттеулерінде қандайда бір дайын теориялық бағдарламаға сүйеніп емес, керісінше олардың шығарған кітаптарының жетістіктері басқа ғалымдарға кең әдіснамалық қорытындылар жасауға азық болды: Н.З. Дэвис. М. Фортес. Эдвард Томпсон. Люсьен Февр. Иохан Хейзинг. К.Гинзбургтің, жарық көргеннен кейін, әлемдік танымалдыққа ие болуына себеп болған кітап (атауы, жылы, елі): «Сыр и черви. Космология мельника XVI в.». «Историческая антропология Италии начала нового времени». «Возвращение Мартена Гера». Англия. Германия. Ерекше диірменшінің, ол туған 1532 жылдан инквизацияның соңғы рет соттап, өлімге бұйырған 1600 жылға дейінгі биографиясының фактілерін ыждаһаттылықпен қайта жаңғыртқан, өз кейіпкерінің оқу ауқымын анықтап және Меноккионың оқығанын, оның келген ортодоксалды емес қорытындысымен салыстырған тарихи-антропологиялық зерттеулердің өкілі (автор, кітап атауы, шыққан жылы): Карло Гинзбург. Натали Земон Дэвис. Эмманюэль Ле Руа Ладюри . «Монтайю, окситанская деревня с 1294 по 1324 г.». «Основания беспорядка». Зерттеп отырған диірменшінің оқыған кітаптарының ешқайсысымен ұқсаспайтын: «алдымен әлем ірімшік сияқты болған, кейін онда құрт-періштелер пайда болды» - деген өзіндік көзқарасын анықтаған (тарихшы, кітабының атауы, елі). Карло Гинзбург. Эмманюэль Ле Руа Ладюри. Натали Земон Дэвис. «Монтайю, окситанская деревня с 1294 по 1324 г.». «Основания беспорядка». Натали Земон Дэвистің үш зерттеуі: «Общество и культура во Франции начала нового времени». «Историческая антропология Италии начала нового времени». «Сказки по телефону». «Брук-на-Лейте». «Монтайю». Француз мұрағаттарынан тауып алынған XVI ғ. королдық хаттардың көшірмесінде өлімге бұйырылған қылмыскерлердің кешірілуі туралы жазылған; зерттеушінің анықтағанындай ол мәтінде көркем қиялдың үлесі – айыпталушы мен оның адвокатының біріккен шығармашылығының жемісі арқылы орын алған (зерттеу авторы, кітап атауы, елі): Н.З.Дэвис. Эдвардом Томпсоном. К.Гинзбургом. «Сыр и черви. Космология мельника XVI в.». Польша. Ренесанстық портрет тек өнер туындысы ғана емес, сонымен бірге суретшінің өзі туралы, өзінің қоғамдағы орны туралы түсінікті бейнелейтін құжат ретінде қарастырылуы мүмкіндігін сенімді түрде дәлелдеген тарихи-антропологиялық зерттеулердің өкілі (автор, елі, кітаптың атауы): Питер Берк. Филипп Арьес. Карло Гинзбург. Аквитания. Франция. Дін, мәдениет және әлеуметтік үдерістер қарапайым адамдардың, француздық қалалықтар мен ауылдықтардың өмірінде қалайша қиюласып, өзара әрекеттесіп жату мәселесін қарастырған әлеуметтік-мәдени зерттеулер бағытындағы «Жаңа заман басындағы Франциядағы қоғам мен мәдениет» атты зерттеу (авторы, жылы, елі): Натали Земон Дэвис. Эмманюэль Ле Руа Ладюри. 1966 ж. 1980 ж. КСРО. М.М.Кром өткенді зерттеудің жаңа тұрғысы ретінде атаған тарихшылар: Э. Ле Руа Ладюри, К.Гинзбург, Н.З.Дэвис келесі үш ұлттық мектептердің өкілдері: Француздық. Ресейлік. Швейцариялық. Қытайлық. Ирландтық. Тарихи антропологияның халықаралық сипаты төменде аталған үш ұлттық (француздық, италиялық, американдық) мектеп өкілдері еңбектерінің 70 – 80-ші ж. кең танымалдылыққа ие болуымен жақсы түсіндіріледі: Н.З.Дэвис. М. Фортес . Эдвард Томпсон. Люсьен Февр. Иохан Хейзинг. «Монтайю, окситанская деревня с 1294 по 1324 г.» атты атақты тарихи-антропологиялық зерттеудің авторы (фамилия, елі, жылы): Эмманюэль Ле Руа Ладюри. Карло Гинзбург. Натали Земон Дэвис. Англия. 1969 ж. Тарихи-антропологиялық зерттеулердің аясында шыққан кітап тек маман тарихшылардың ғана емес, сонымен бірге кең оқырман аудиториясының көңілінен шығып, нағыз сенсацияға айналды. Осы кітапты рецензенттер «этнографиялық тарихтың жауһары» деп атады (атауы, авторы, жылы): «Монтайю, окситанская деревня с 1294 по 1324 г.». «Сыр и черви. Космология мельника XVI в.». «Общество и культура во Франции начала нового времени». Н.З. Дэвис. 1969 ж. Бір зерттеудің аясында XIII ғ. аяғы мен XIV ғ. басындағы Аквитаниядағы бір деревнядағы бір ұрпақтың өмірлік әлемін қайта жаңғыртуды алдына мақсат етіп қойған (кітап атауы, автор, елі): «Монтайю, окситанская деревня с 1294 по 1324 г.». «Сыр и черви. Космология мельника XVI в.». «Историческая антропология Италии начала нового времени». Марк Блок. К. Гинзбург. А.Бюргьер адамды жаңа тұрғы аясында зерттеуге мүмкіндік беретін тарихтың үш саласын атап өтеді: Тағам тарихы. Империялар тарихы. Партия тарихы. Саясат тарихы. Еңбек тарихы. Францияның антрополог (этнолог) ғалымдары: Жака Ле Гофф. А.Л.Топорков. М.М. Кром. А.Я. Гуревич. К.Леви-Стросс. XIX ғ. ортасы – ХХ ғ. басы тұсында әлемдік тарихнамада үстем болған әдіснамалық тұрғылар: Позитивизм. Модернизм. Релятивизм. Антисцентизм. Диффузионизм. 1978 ж. тарихи антропологияның алғашқы бағдарламалық манифестерінің бірі (авторы, атауы): «Новая историческая наука». Ж.Деррида. Ж.Фуко. «Новая мир-система». «Новый Органон». Көптомдық «История частной жизни французов» атты зерттеуді іске асыруды ойластырған («Истории питания» атты үш томы жарық көрген) тарихшы және уақыты: Легран д’Осси. Натали Земон Дэвис. Жюль Мишле. XIX ғ. XX ғ. $$$ 71 1960-шы ж. әлемдік тарихнамада орын алған пікір: «тарих, «массаларды» зерттей отырып, өзінің назарынан шынайы, тірі адамды жоғалтып: Анонимді болып кетті. Гуманистік бағытқа бет бұрды. Тұлғаға бағытталды. Реалистік болып кетті. Маңызынан айырылып қалды. Экономикалық тарихтың мүмкіндіктеріне артқан үміттерінен түңіліп, діл (ментальность) тарихына алғаш көңіл аудара бастаған француз тарихшылары: Л.Февр. А.Панайотов. С.Папазогло. Ф.Бродель. М.Байер. К.Леви-Строс еңбектерінің арқасында кең танымалдылыққа ие болған және тарихшыларға сын-тегеурінді шақыру тастаған әлеуметтік антропологияның жетістіктеріне француз тарихшылары қызығып, ден қоя бастаған кез (жылы, ғасыры): 60-шы ж. 90-шы ж. 30-шы ж. ХIХ ғ. XXI ғ. Француз этнологтары далалық зерттеулерінде қолданатын өздерінің әдістерін дәстүрлі, шаруалық мәдениетке қолдана бастауына себеп болған оқиға (осының нәтижесінде «Франция этнологиясы» пайда болып, француз тарихшыларының жаңа буынының зерттеу тақырыптары мен тұрғыларына едәуір ықпалы тиді) және уақыты: Отарсыздандырудан кейін. Шығыс европадағы барқытты революциялардан кейін. ХХ ғ. 20-шы ж. дағдарыстан кейін. Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейін. Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін. Зерттеушілердің қызығушылығы бұқаралық сана мен мінез-құлыққа аууына ерекше ықпал еткен “Past and Present” журналының төңірегіне топтасқан британдық тарихшы-марксисттер: Э.Томпсон. П. Берк. К.Лампрехт. М.Блок. Ж.Дюби. Англиядағы әлеуметтік антропологияның ықпалымен қалыптасқан бағыт, кейінде: «Әлеуметтік-мәдени тарих» деп аталды. «Демография» деп аталды. «Этнопсихология» деп аталды. «Рухани» деп аталды. «Саяси тарих» деп аталды. Ғылымдағы басымдылықтың алмасуы тарихшылардың зерттеуіне «оқиғаны және саяси тарихты қайтару керек» деген пікірлердің айтыла бастауына алып келген кез (жылдары, ғасыры): ХХ ғ. 20-шы ж. соңы. 50-ші ж. ортасы. 80-ші ж. соңы. ХVIII ғ. Тарихтағы бірегейлік пен индивидуалдық зерттеушілердің қызығушылығын қайтадан тудырып, ғылыми биография жанры қайта «сәнге» айнала бастаған кез(жылдары, ғасыры): 80-ші ж. соңы. 70-ші ж. басы. 30-шы ж. соңы. 60-шы ж. ортасы. ХIХ ғ. «Жүз жыл бұрынғы канондарға толығымен қайта оралу туралы айтуға болмас: биография да, саяси да, оқиғалық та тарих ғылымға жаңарып оралды – оның ішінде, тарихи антропологияның ықпалы арқасында» - деген пікірді айтқан ғалым және оның елі: М.М. Кром. Л. Февр. М. Блок. Н.З. Дэвис. Англия. Оның пікірінше: «антропологизация» фазасы тарихнамалық «маятник» «қозғалмайтын» құрылымдарды талдаудан адамдардың мінез-құлық мотивтері мен стратегиясын зерттеуге орала бастаған кезде келді» (ғалым, елі): Ресей. Л.Ладюри. М.Блок. Н.З.Дэвис. Англия. «Тарихи антропология жайлаған өріс – ол мінез-құлық пен әдет тарихы. Әдет тарихы – оқиғалық тарихтан өзгеше, яғни, қайталатын (ым, ғұрып, ой) тарихы». Мінез-құлық тарихы – институциялар тарихы мен шешімдер қабылдау тарихынан өзгеше» - деген пікірді айтқан ғалым және оның елі: А. Бюргьер. М. Блок. Н.З. Дэвис. М.М. Кром. Англия. Антропологиялық бағыттағы тарихтың белгілерін: пәнаралық, тұлғааралық және топаралық әрекеттестікке басты назар аудару, үдерістерге оқиғаға қатысушы тұрғысынан көзқарас деп белгілеген ғалым және оның елі: М.М.Кром. А.Бюргьер. Н.З.Дэвис. Англия. Франция. ХХ ғ. 70-ші ж. басынан кең тарай бастаған «тарихи антропология» атауының өзі «әлеуметтік антропология» және америкалық «мәдени антропология» үлгілері бойынша жасалды – деген пікірді айтқан ғалым және оның елі: М.М.Кром. А.Бюргьер. Н.З.Дэвис. Англия. Франция. Полипәндік тұрғыны тек жеке дара тарихшы-энтузиастар ғана қолданып келген меже және осы тұрғы салмақты тарихи зерттеулер үшін нормаға (парадигмаға) айналып, кең тарай бастаған кез: XX ғ. ортасына дейін. XIX ғ. аяғына дейін. XIX ғ. ортасына дейін. XVIII ғ. аяғына дейін. Екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі кез. Тарих ғылымында пәнаралық байланыстағы басымдылық антропология, демография және лингвистикаға көптеп беріле бастаған кез: 60-80-ші ж. 50-70-ші ж. 30-40-шы ж. XIX ғ. XXI ғ. Олардың диалогы тарихшылар зерттеулерінің мәселелері аясын кеңейтуге көмегін тигізіп, оған өткендегі адамдардың өмір мен өлімге, ауыруға, ғұмыр кезеңдеріне қатынасы, халықтық діни сенім, ритуалдар, церемониялар және т.б. тақырыптарды қосты: Этнологтар. Психологтар. Социологтар. Лингвистер. Тарихшылар. Европацентризмнен, ағартушылардың кезінен келе жатқан адамзаттың прогресс жолымен дамуы әмбебап және бір бағытты болады деген түсініктен арылуға қай ғылымдардың кездесуі мен диалогы себеп болды: Тарих. Лингвистика. Психология. Социология. Экономика. «Аннал» мектебінің енгізген ең масштабты тарихи-антропологиялық ілімнің атаулары: Бәрін қамтитын (кешенді) тарих. Өмірлік тарих. «Рухани» тарих. «Тотальді» тарих. «Субъективті» тарих. «Діл (ментальность) термині психологиядан қолданыстан шығып, оның орнына ұзақ және жарқын болашақ оны басқа екі ғылымда күтіп тұрды: Тарих. Философия. «Экономика. «Социология. «Лингвистика. Діл (ментальность) терминіне таңылатын, кейінде жойылып кеткен кемсіту реңкі сақталып келген кез (жылы, ғасыры): 30-шы ж. дейін. 60-шы ж. дейін. 50-ші ж. дейін. ХIХ ғ. ХХI ғ. Автордың тірі кезінде кұнына сай бағаланбай келген король-әулие (чудотворец) туралы кітабы зерттеушілердің арасында кең танымалдылыққа ие болған кез: 70-80-ші ж. 30-40-шы ж. 90-шы ж. 40-50-ші ж. ХIХ ғ. Жак Ле Гоффтың пікірінше М. Блокты заңды түрде тарихи антропологияның негізін қалаушы деуге негіз болған еңбегі (атауы, елі): «Короли чудотворцы». «Феодальное общества». «Бои за историю». КСРО. «Проблема неверия в XVI в. Религия рабле». Соғыстан кейінгі алғашқы онжылдықта экономикалық тарих Францияда шексіз үстемдік құрды, бірақ кейбір тарихшы-аграршылар діл (ментальность) тарихынан өздерінің зерттеу пәндерін ізгілендіру жолын тапты. Олар: Э. Ле Руа Ладюри. Ж. Делюмо. А.Н.Веселовский. Н. Дэвис . А. Варбург. «Тарихи антропология» - жаңа бағыт деген ұран тікелей жариялана қоймаған кез (жаңа тұрғылар бұл кезде негізінен шарықтап тұрған діл (ментальность) тарихымен байланыстырылатын) - жылы, ғасыры: 70-ші ж. 30-40-шы ж. 90-шы ж. 40-50-ші ж. ХIХ ғ. Арьес бойынша адамның өлімге қатынасы эволюциясы – орта ғасырлардағы табиғи болмай қомайтыннан (ал шаруалар ортасында – едәуір кейін) мына екі нүктені өтті: Қолға үйретілген өлім. Қызыл өлім маскасы. Түрдің өлімі. Автордың өлімі. Менталдық өлім. ХХ ғ. 50-60-шы ж. дін мен мәдениет тарихы аумағында діл (ментальность) мәселесін зерттеуді қайта жаңғыртқан екі ғалым: Робер Мандру. Пьер Губер. Эрнест Лабрусс. Жан Делюмо. Э. Ле Руа Ладюри. Қоғамның әлеуметтік дифференциациясын есепке алатын француз ғалымы. Ол халықтық сенімнім өзгеруін саналы түрде ысырып қойып, өзінің назарын көзі ашық оқығандардың психологиясына аударады (автор және оның ұстазы): Робер Мандру. Пьер Губер. Жан Делюмо. Марк Ферро. Эммануэль Ле Руа Ладюри. «Ең ақылды деген Жан Боденнің өзі жын-перілерді қудалауға беріліп кетіп, сиқыршылардан келетін қауіпке сенген» парадокске көңіл аударған Р.Мандру бұл ойға мына мақаланың әсерімен келген еді (авторы, атауы): Люсьен Февр. Марк Блок. Марк Ферро. «Чувствительность и история». «Панмонголизм и эротизм». Р.Мандрудың “Магистраты и колдуны во Франции в XVII в. Анализ исторической психологии” атты еңбегіндегі қорытындылары толығымен дәлелді болғанымен, автор жиі қолданған “менталдық структура” деген термин бұл жерде: «Артық болып тұр. «Өзіне шектен тыс көңіл аударып тұрған сияқты. «Автордың абстрактілі пайымдауларында сапырылысып кететін сияқты. «Керісіншені дәлелдейтін сияқты. «Толық ашылмаған сияқты. Р.Мандрудың ортағасырлық европалықтардың ділі (ментальность) туралы еңбегі және ондағы көтерілген мәселе: «Магистраты и колдуны во Франции в XVII в. Анализ ист. психологии». «Вампиры в Суссексе». «69 оттенков серых кардиналов». Тәжірибелік магия. Мыстандарды аулау. жүктеу/скачать 46,49 Kb. Достарыңызбен бөлісу: