АөК құрамында үш негізгі буын бар
Тритикале сортының экономикалық өнімділігі
жүктеу/скачать 59,96 Kb.
|
Тритикале
| Тритикале сортының экономикалық өнімділігі
Төменгі Еділ бойының құрғақ жағдайын зерттеу барысында күздік тритикале сорттары, себу нормалары, тыңайтқыштардың мөлшерлері зерттелді. Қысқы тритикаледің ең өнімді сорттар анықталды. Сорт таңдауына байланысты күздік тритикале өсіру нұсқаларының экономикалық тиімділігі айтылады. себу нормалары мен минералды тыңайтқыштардың дозалары. Үстінде зерттелетін технологияны пайдаланудың экономикалық тиімділігінің есептеулеріне негізделген элементтерді зерттегенде, 1 гектардан ең жоғары табысты 2,5 млн дана себу жылдамдығымен Tribun күздік тритикале сорты беретіні анықталды. Ұқсас минералды пайдаланудың ауылшаруашылық фонымен тұқым/га тыңайтқыш N60P30, ал ауыл шаруашылығы дақылдарын өсірудің рентабельділігі 165,0% құрайды. Қысқы тритикаленің өнімділігін талдай отырып, Валентин 60 сортының тұқым себу кезінде ең жоғары өнімділігі 4,0 ц/га болғанын көруге болады. N60P30 тыңайтқыштарын қолданғанда 4,5 млн дана, рентабельділік 140,2% құрады. Трибуна сортын себу, ең жоғары өнім 4,1 ц/га алынды N80P30 ауылшаруашылық фонында 2,5 млн в/га себу жылдамдығымен, рентабельділік 152,1% құрады. Caprice сортында Ең жоғары өнім 4,0 т/га N80P30 ауыл шаруашылығы фонында алынды, тұқым себу нормасы 3,5 млн. дана, рентабельділік 136,8% құрады. Түйін сөздер: күздік тритикале, өнімділік, сорт, себу нормасы, минералды тыңайтқыш, қолдану нормалары, экономикалық тиімділік. Тритикале – тұқымаралық бидай-қара бидай гибридті [1, 56 б.]. Эволюциялық процестермен салыстырғанда қысқа уақыт ішінде барлық мәдени өсімдіктерді басып өткен, селекция ғылымы халық шаруашылығында кең қолданыс тапқан жаңа экономикалық маңызды дақыл алуға мүмкіндік берді [3, б.106, 4, б. 64]. Тритикале кейбір жағынан бидай мен қара бидайдан асып түседі. Бұл дақыл анағұрлым өнімді, топырақ-климаттық жағдайларға аз талап етеді және ауруға бейім емес және зиянкестерге төзімді. [2, б.95]. Құрғақшылық оқиғаларының және басқа да климаттық ауытқулардың жиілігінің артуына байланысты, тритикалеге қызығушылық туындап жатыр. Қазіргі уақытта Ресей Федерациясының селекциялық жетістіктердің мемлекеттік тізіліміне тритикаленің 2-4 жаңа сорттары енгізілген. Дүние жүзінде тритикале егіс көлемі шамамен 5 млн га. сәйкес тритикаленің негізгі өндірушілері. ФАО деректері бойынша Польша – 1,5 млн га, Беларусь – 501 мың га [5, 56 б.], Германия – 380,6 мың га, Австралия – 360 мың га, Франция – 330 мың га, Қытай – 300 мың га, Венгрия – 129 мың га. 2008 жылы, сәйкес А.И. Grabovec, тритикале астындағы аймақтар Ресей Федерациясының шамамен 500 мың гектарды құрады [6]. 2016 жылы тритикале дәнін өндіретін елдердегі жалпы өнім, млн тонна: Польша – 5,1, Германия – 2,4, Беларусь – 1,6, Франция – 1,4, Ресей – 0,6, Венгрия – 0,5, Қытай – 0,4. Зерттеу кезеңінде тритикаленің орташа бағасы шамамен 8700 рубльді құрады. Оның ең ірі аудандары Белгород, Воронеж, Волгоград, Ростов қалаларында шоғырланған аймақтарда, сондай-ақ Краснодар және Ставрополь өлкелерінде. 2009 жылы осы күздік егін бастап Волгоград облысының 12 ауданында егілді 33 4192 гектар алқапқа, ал жалпы астық түсімі 3,88 мың тоннаны құрады. 2017 жылы облыстың 26 ауданында 26200 гектар алқапқа тритикале егілді. 56,10 мың тонна астық алды. Бүгінгі күні пайдалануға бекітілген Селекциялық жетістіктердің мемлекеттік тізіліміне 76 күздік сорт енгізілген. Мақалада қарастырылған өнімділігі 3,6-6,43 ц/га сорттар пайдалану мақсатында астық өсіру наубайхана (бидай ұнын қосқанда), кондитерлік және ашыту өнеркәсіптерінде, үшін мал азығын дайындау және крахмал өнімдерін өндіру. Сорттары жоғары төзімділік және топырақ құнарлылығына сұраныстың төмендеуі арқылы сипатталады. жүктеу/скачать 59,96 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|