Қарағанды қаласының «№15 жалпы білім беретін мектебі» коммуналық мемлекеттік мекемесі Тақырыбы: «Орталық Қазақстандағы орта ғасырлық қалалар»
жүктеу/скачать 1,45 Mb.
|
Құрал Гүлайым
срсп 11
- Бұл бет үшін навигация:
- Басқамыр қалашығы
| Шотқара қалашығы - Кеңгір өзенінің сол жағалауында Жезқазғаннан солтүстікке қарай 40 км және Жошы хан кесенесінен оңтүстік-батысқа қарай 7 км жерде орналасқан. Қалашық шағын өзенге құятын биік жерде орналасқан. Бұл білікпен және шұңқырмен құрылған тікбұрышты құрылым, оның бұрыштарында мұнаралар бекітілген және бұрыштарға бағытталған. Ішкі бөлігі үйінділерден қалашықтың ортасына қарай біртіндеп төмендейді. Қалашықтың жақтары біліктердің ұшымен мынадай өлшемдерге ие: солтүстік-шығыс – 28 м, оңтүстік-шығыс – 32 м, оңтүстік-батыс – 28 м, солтүстік-батыс – 32 м. Қалашықтың жыралары үш жағынан сақталған, ені 2,5 - тен 6,5 м – ге дейін, тереңдігі 0,5 м-ге дейін. Археологиялық зерттеу барысында алынған деректер негізінде XIII-XIV ғғ. даталанады.
Басқамыр қалашығы. Жезді өзенінің сол жағалауында Жезқазған қаласынан солтүстік-батысқа қарай 83 км жерде орналасқан. Талдысай өзенінің Жездіге құятын тұсында төбелермен қоршалған шағын жазықта. Төртбұрышты, орлары бар. Қалашық бұрыштарымен әлемнің төрт жағына бағытталған. Қалашықтың солтүстік – шығыс жағы – 79 м, оңтүстік-шығыс жағы – 80 м, оңтүстік-батыс жағы – 78,5 м, солтүстік-батыс жағы-80 м.әрбір жағының бұрыштары мен ортасында қайта жаңғыртылған, сыртқа шығып тұрған төбешіктер орналасқан. Қалашықтың айналасында және оның алаңында екі мазардан және кейінгі орта ғасырлардағы жерлеу орындарынан тұратын бейіт орналасқан. Қалашықтың пайда болу уақытына қарауыл мұнарасы, суару жүйесінің қалдықтары және үңгір-шахта жатады. Қарауыл мұнарасы төбеден шығысқа қарай 2 км жерде орналасқан. Мұнара жоспарда төртбұрышты, сазды ерітіндідегі тас плиталардан тұрады және өлшемі 3х3 м. сақталған биіктігі-3,5 м. Суару жүйесі бірқатар арықтармен ұсынылған, ең жақсы бекітілген Сарыбұлақ бұлағынан бастау алады, қалашықтан шығысқа қарай 800 м және оның солтүстік бұрышына жақындайды. Қалашықтан батысқа қарай 1,3 км жерде жартас жотасында тереңдігі 20 м-ге дейінгі үңгір-шахта бар. Қамалдың орталық алаңында көлемді цитадель орналасқан, оның әрбір бұрышына мұнара орнатылған. Қалашықтың оңтүстік –шығыс жағынан керуен жолы жүріп Сарысудың төменгі ағысы арқылы Сырдария жане Ұлытау аудандарын байланыстырып тұрған. Қалашықтан аздаған керамиканың фрагменттері табылған. Олар орта ғасырда Жезді өзені бойындағы жергілікті жерде дайындалғанын байқауға болады. Керамика өндірісінің орталығы Милықұдық болған, яғни ол жерде жоғары температуралы күйдіргіш пештердің орны тіркелген. Сонымен қатар қалашықтың солтүстік қабырғаларынан үй жануарларының сүйектері және асханалық керамикалық сынықтары табылған 3]. жүктеу/скачать 1,45 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|