Арғынбай бекбосын фәнилік драма (2500 рубаят)

Әйтсе де... бір жұмбақ жан жолығардай,

Әлі де әлдекімді іздеп келем...
131

"Дос барда жалғызсырап тоңбаймын да..."

Деуші едім... қайда олар?.. Сол - қайғым да.

Тәңір-ау, тәж-тақ достан айыратын

мен патша емеспін ғой! Болмаймын да!
132

• 
  Сен үшін мына ғалам сілкінді ме?..
  

Қайтесің қапа болып, сергі, серім,

Ертең-ақ сағынасың бұл күнді де!..
133

Барғанда бабалардың тұрағына,

Қосылып мінәжат пен құраныма,

Кеткендей бәрі сөйлеп дабырласып...

Кіл таныс үн келеді құлағыма.
134

Жиырма ғасыр шаттық, қасіретпен,

Таразда талай тарлан, асыл өткен!

Қосылып кеткен мына топыраққа,

Арулар һәйямдарды ғашық еткен...
135

Өткенге айтып қайтем бүгін өкпе,

Жаратқан бірбеткей ғып құдірет те...

Дарынсыз екенім де айдан анық:

өтірік күле алмаппын бір рет те!
136

Қыңқ етсең бітім емес, кекті іздеген,

Қаншалар тозақылық кетті ізбенен!

Ал сұмдар не болады ұлт-ұлыстың,

Өз қолын өз аузына жеткізбеген?
137

Қашанда қарсы алатын қары, селі

Өмірдің қайда дауа дәрісі, емі?

Итшілеп әлі келем, әлі келем...

Бар болса - бақыт неткен алыс еді...
138

Көшетін көз алдымнан бұрын әркім,

Сен болсаң, о тұнығым, тұрып алдың.

Не сыр бар?.. Сорым шығар, бір күндері,

Қайтейін, тағы тым кеш ұғынармын...
139

Арқаға артылған соң жүгі нардың,

Құлдары құм болған ба бүгін Ардың?..

Ал бұрын заман жүгін көтерместен,

Ешбірі өткен емес ұлылардың!
140

Жабылып жан-жүрекке уды құйған,

Кім екен кілең мына сұмды жиған?!

Амал не, көндім... мен де құрбандығы -

Қан-жоса шайқасының қулық, иман...
141

Бір тың ой тапсам деумен, әй, қалай біз

қатқанын бас байғұстың байқамаймыз?

Шымшықтай ғана шындық шаршатыпты:

"Ескірген ескіні тек қайталаймыз!"
142

• 
  Сан жүректен жыр менен сырды арбаған,
  

Кез боп зергер - махаббат, нұрың шашсаң,

Ең бақытты - сол нұрдан құр қалмаған!..
143

Көмескі көкжиектен Күн аунаған

шақта қар жауды жұмсақ қылаулаған.

Көктем де таласа тіл қатып жатыр,

Тырна боп бір қиырда тыраулаған...
144

Бұл түннің сұлу сұңқар - әні де бар,

Бұл түннің қанды қанжар - зәрі де бар,

Ләззаттің ыңырсуы... өшкен өмір...

Бұл түнде... ой, дүние-ай, бәрі де бар!..
145

Алдына келіп сирек мәлім іс бір,

Айыр тіл, арам пиғыл - бәрі де үшкір -

қадалса қиянатпен қос өкпеден,

Ең жақсы патшаның да халі мүшкіл!..
146

Бетіңді қарыса да ызғар ана,

Құрдымға құласаң да құздан ана –

Жалынба жалпаң қағып тірі жанға!..

Жалынсаң... жалын ару қызға ғана.
147

• 
  Күншілдік... арылды жұрт сол шеменнен!
  

• 
  О, онда түзелген ғой ой-таразы!
  

Дейтін кез кездессе де "ей, кім шыдар?!"

Шыдадым. Көрінген жоқ кейпім сынар.

Пірәдар бата қылса мен өлгенде:

"Тік жүріп, тік өлді ғой..." дейтін шығар...
149

- Пәкизатым, сағындым! Еркелеші!..

Екеумізді тек бірақ өртемеші?!

Өрт сезімнің мастығы - махаббат та,

Бүгін мас боп, кіретін ертең есі...
150

Тәңірім о бастан-ақ жақсылықты,

Оп-оңай таптырмайтын, тапшы ғыпты.

Тілеме оны ешқашан имансыздан,

Өйткенің - өшіргенің жақсы үмітті.
151

Күнә ма жақындассаң жақсыменен,

Жоқ болса біреулер қарғап-сілеген?

Екі оттың ортасында қақтайтұғын,

О, неткен азап еді екен нәпсі деген!..
152

• 
  Білмей тұрмын... мен не деп кеңес берем?.
  

Бар айтарым: қисық жол - дүниеде,

Түзу жүр де күн кешпе елеспенен!
153

Бармақтай бағым қайда?.. Көкте ме екен?.

Қаншама ғалам жатыр шетте бөтен...

Бір кезде іздеп кетсем?.. Тек ғұмырды

неліктен қып-қысқа ғып шектеді екен?..
154

Салмаса да жүрекке сапы-кездік,

Заман жанды жаныштап жатыр ез ғып...

Неге бедеу болады мейрімділік?

Неге егіз туады қатыгездік?..
155

Құдайдың . иірілген ұршығындай

Уақыт ұқтырады тылсымын қай?..

Тек қана ұқтырады ұмытпастан:

бір күні ұшады Жан бір шыбындай!
156

• 
  Жасасам да, жарығым, пендешілік,
  

Неге енбейсің түсіме?.. Қайда рухың?

Кетті ме ол да жерге не желге сіңіп?..
157

Көп қарадым, көз байлап бір күш бекем,

Һәм қысылдым: "Сұқтану - үрдіс бөтен!"

Кешір, жаным... Бірақ та өзің айтшы:

Қырмызыға қызығу - қылмыс па екен?..
158

Тағдыр айтты: "Бәрібір айырыласың,

Қара түнде қарс ұрып қайғырасың!..

Махаббатты мазалап нең бар еді,

Махаббатта әмәнда қайғы басым".
159

Жеткергені мына өмір азабының -

Былғанышпын! Ал бұған жазалы кім?.

Ештеңенің, о Тәңір, керегі жоқ,

Тек қайтаршы жас күннің тазалығын!
160

Лүпіл қақты жүректер үстін-үсті!

Жанарлардан жарқырап ұшқын ұшты!.

Жүзі түгіл ізіне іңкәр еткен

О Сұлулық - құдірет! Күшті! Күшті!..
161

Бас аман қалса да не дауылдардан,

Ақыры алау сөніп, ауырды арман...

Жаралы жанға пана енді сол ма –

Балалық шағым болып ауыл қалған?
162

Әкеп тұрып ну тірлік әлемге сен,

Жақсы болар еді ғой жан емдесең?..

Қимасымсың бәрібір, қалқам Көктем...

Енді өзіңмен мен қанша сәлемдесем?..
163

Күнің түскен күйкі бір жанды мақтап,

Ала жібін кетпегін ардың аттап.

Жалау қылса намысты бір асыл ер,

Бір итаршы өтеді сандырақтап.
164

Текті шығар біреулер... бетті шығар,

Бірақ бәрін темірдей тепкі сынар.

Тағдыр осса о бастан қамшысымен,

Табасың ба адамнан етті шыдар?..
165

Өз қызығын өз-өзі тәркілеген,

Рух берер қазаққа нәр тілеген

Ұстаз қайда?.. Болса оны жазу керек

Замананың ең басқы әрпіменен!
166

Саған сенсем: мен ылғи түсіңдемін,

Оңаша, ортақ ләззаттың ішіндемін...

Сөйте тұра бір назым неге өтпейді?

Түсінбедім... түкті де түсінбедім...
167

Сүюіңмен сен мені сүйікті еттің,

Қызғанудан кей кезде күйіп кеттім,

Бәрі болды... Сәулешім, кереметі -

Махаббатпен сен мені биіктеттің!
168

Кеудеңді оққа дос үшін тос тығылмай,

Кімге керек достығың бос тығындай?!

Керек кезде жететін жан ұшырып,

Қайда достық қос қолдың достығындай?!
169

Әкем кегі кетті деп бір адамда,

Қайтаруға ант беріп, Құран алма.

Марқұмда да пенделік болған шығар,

Не істерін ол сенен сұраған ба...
170

Асау шаттық, қайдасың?! Келсең етті!..

Енжарлықтан еңкейіп еңсе кетті.

Сен екенсің жалғайтын бұ жалғанға,

Басқа?.. Жо-жоқ, таппадым мен себепті.
171

Айырғысыз кімнің жөн, дұрыстығы

Қу өмір-ай... бұл да бір ұрыс түрі.

Қайта келсе-ау құдайым рахым ғып,

Жас үміт пен жүректің тыныштығы!..
172

Әрбір жұрттан ұшатын қауызды ықтап,

Жер-жаһанға шашылған жауыз мықты-ақ!

Шыңғыс, Темір қылышпен алмағанды

Арамдықпен алмақшы ауыздықтап.
173

Көмілгенде қайғыға қарабасы,

Оқылғанда көзінше жаназасы,

Демеу қайда сорлыға?!. Қайда?! Қайда

тым құрыса демеудің баламасы?!.
174

Күміс түнде аспаннан Ай қарайды,

Ай сәулесі тастарда тайғанайды...

Бір жас бейбақ жуынса көз жасына,

Бір жас сері серігін аймалайды...
175

Өтіп жатыр өзіңсіз қамығып күн,

Өтіп жатыр өзіңсіз жабығып түн...

Бәрін қайтіп айтармын... ең ақыры

жүрісіңнің дыбысын сағыныппын!..
176

Теңге ұрлап бейшара ғаріптерден,

Баласына ақ сарай салып берген...

Күнәһарлар көп қой... көп... бірақ бізді

Сақта, Құдай, саяси бәдіктерден!
177

Тырп ету жоқ... қойғандай қалбырға сап..

Өмір боп па шаттыққа ат шалдырмасақ?!

Тұтас бақыт қимасаң, сараң Тағдыр,

Рахаттан да бізге аздап қалдыр масақ?..
178

Енді қанша, қарағым, жүрер дейсің,

Жүрегіме сондықтан бір енгейсің.

Беттен ала бермеші?.. Кінәм болса,

Мен кеткеннен кейін де түгендейсің...
179

-Ей, Өмір, датым - назар салшы маған:

жанда сау жер бар ма сен жаншымаған?!.

Мен неге өтем өстіп жолаушыдай,

Амалсыз ауру атын қамшылаған?..
180

Қайғының қара жартас арасында,

Жауыздың қысастық пен жаласында,

Қашанда қалқан болған, қайран үміт,

Сөндің-ау?!. Әлде әлсіреп барасың ба?..
181

Күнде ертемен боқтасып, ұғынысып,

Қу нәпсінің сиқырлы суын ішіп

бауырларым, о Тәңір, жүріп жатыр!..

Жанар жасып, беті мен буыны ісіп...
182

Көрерің тек тарихтан мың жылдаған -

Қабырғасы халықтың тыржыңдаған!

Қиямет қып өмірді қиянатпен,

Орнатқан ба о баста бір жынды адам?..
183

Айтқаныңа айтқандай тақ тұратын,

Сайтан болып кетсең де жақтыратын

бар ма біреу? Ол - өзің...Сондықтан да

сақта жанды сатқыннан тат қылатын.
184

Табыстық!.. Тағдыр басқа бұрды арнаға,

Қош айттық қос жүректен мұңдарға да.

Ілкі өмір - өмір емес, осы күнге

Жетуге өткел болған жылдар ғана!..
185

Кез салатын көңіл жоқ қыздарға да...

Жан-жағыңнан сезерің - ызғар ғана.

Жылынады байғұс жан енді қашан?

Тозақ оты шоқтанып қызғанда ма?..
186

Кей бикеш бүршік атпай ағаш құрлы,

Кей жігіт бақ пен сорды таластырды.

Қыздардың кіп-кішкентай іздері де

О, қанша тағдырларды адастырды!..

187

Терең сезім - толқынға пысқырды адам.

Қайда қазір қыз хаты - махаббаты,

Қаламұштың ұшынан ұшқындаған?!

188

Тілеп қайтем Тәңірден несіп бөтен,

Ал Ажал дейтіндері немене өзі?..

Басқа әлемге бастайтын есік пе екен?..
189

Ғаламға сан дананы алып келген,

Елді кім кемсітеді ғаріп деумен.

Ал елді қалай дейді даналары

аспаса өзін өзі дәріптеуден?..
190

Сен бар жерде пейіштің лебі ескендей...

Леп ескенді жүріппін мен ескермей.

Кешір, жаным!.. Көңілден көшер енді

кейбір бейне түстегі елестердей.
191

• 
  "Жер қылдым!" - деп сен оны күлесің бе?!.
  

Жақсыны жарға жыққан жауыздардың –

Халықтың қарғысы да үлесінде!
192

Қарап тұрып ойлайсың баз бір жанға:

«Бұл байғұсты қу заман аздырған ба?..»

Өзіңе де ой-жебе қадалады:

«Өміріңде өксітпес аз күн бар ма?»
193

• 
  Шын сүюдің қайғысын жұттың бұрын...
  
• 
  Бірақ мына шындықты ұққын, күнім:
  

Мың есе артық мәңгілік тұтқындығың!..

Жан еді ол - әрі жалын, әрі дарын,

Мерт қылдың, іштар неме, барып арың!

Лағнатты айтар-айтпас... Тек тілер ел

өз уың өз бойыңа дарығанын!
195

Қамалмысың алынбас тас бекіген?..

Құшағыңды, қалқашым, ашшы?.. Өтінем?!.

Кеудедегі жалғыз-ақ жүректі де

Сенің үшін бәрібір бәске тігем!..
196

Өміріме қарасам қарашада:

бейкүнәлік бейнесі шала-шала!..

Шалалыққа шақырған күлімкөздер,

Жараса етті-ау мақшарда арашаға!
197

Біресе от-жалынсың, біресе мұз...

Сезім-семсер сілтеніп, тіресеміз...

Мен жеңілдім! Қояйық!.. Бұ жалғанға

күнде кетіп онсыз да жүр есеміз...
198

Нақұрыстық - найзаны тасқа қадау...

Қара алдымен шыға ма бастан анау

бір асыл ой?.. Әйтпесе қу жақпенен

ат шығару - атыңды масқаралау!..
199

Қаншама рет жағадан алды сайтан,

Сайтандарға сан рет қарғыс айтам!

Жұлқысуға зұлыммен уақыт берген

Ұлы Тәңір - Аллама алғыс айтам!..
200

• 
  Тағдыр ма екен, әлде... әлде қу мінезің?.
  

Жарасқанын жалғыздық тек құдайға,

Миың болса білетін туды кезің!
201

Шындық шығар бұл, бәлкім, мың естілген:

Ұлты арқылы адамға ұлы ес кірген.

Қазақ қанша, ей, баурым, байқап көрші,

Бар мейірімін қазаққа үлестірген?..
202

Мәңгі сұрақ шығар бұл бір ескірген:

Кім Адал мен Арамды күрестірген?..

Кім төрелік айтады бұл күреске?..

Күрес көрмей өмірі кім ес білген?..
203

Күндіз, мейлі түнде де, таң атқанда,

Көріспеуге өзіңмен тағат бар ма?!

Бірақ шырын сезімдер көп сияқты,

Көріспеген екеуміз сағаттарда...
204

Мейірім жоқ - ол бізде түгесілген,

Байлық жоқ - қол жеткенге үлесілген.

Өз күніңді өзің көр. О, бауырым,

Өлмеу үшін шықпасын бұл есіңнен!
205

Түк те емес мына фәни безергені!

Түк те емес ерініңнің кезергені!

Мен білсем, ең сұмдығы - тіріңде ит боп,

Соңыңнан өлген соң да сөз ергені!..
206

Ақша - бүгін бәрі де: махаббат та,

Қасірет те, шаттық та, шапағат та!..

Әмірімен ақшаның қан да ағады,

Ақшаменен шығып тұр атақ-ат та...
207

Бұ жалғаннан біржола безер ме еді,

Қаңғырып әлде әлемді кезер ме еді!..

Арлы болған пендесі сорлы болды,

Алла мұны сезбесе сезер нені?!
208

Мейлі, ол болсын Тәңірдің сүйіктісі,

Ол да пенде. Пенденің күйікті іші.

Айырмасы - қандендер таласа да,

Биік болып қалады биік кісі!
209

Ажырамай бір елі шалықты ойдан,

Өз-өзіммен сырласам, қалып тойдан...

• 
  Ұлы Омар! Мәңгілік төрттағанмен
  

Бар жақсысын жатбауыр алып қойған,

Жақсылыққа, әй, бүгін халық тойған!

Надандарын нән қылып, мастандырып,

Зиялысын зарлатып, арытты ойдан!..
211

Бір ашылмай қойды ғой қайран көңіл,

Дауыл соғып сойқанды жайдан небір!..

"Қимайтын не қалды?!" деп ойлауым мұң –

Көз алдымда ұршықша айналды өмір.
212

Тып-типыл... бірі де жоқ таяныштың...

Мен сорлы адам емес - Аянышпын!

Тоналдым неге бұлай? Енді қайттім?

Үміт жоқ. Жоқ ондағы баяғы ұшқын...
213

Махаббат, сый-құрмет те, зиярат та –

Бәрі де Адам деген сияды атқа.

Бірақ та сол Адамның шын таланты –

Біріне бірі жасар қиянатта!
214

Адамның ішіндегі ең алтыны

өзің боп, тисе сыйдың ең артығы -

Емес ол оңған бақыт!.. нағыз бақыт –

Пақырдың қуанғаны сен арқылы!
215

Демеймін өз-өзімнен шіріп өлдім,

Жеңісі ол - сайқал заман, "ірілердің"!

Ендігі ем... махаббат па?.. Олай болса,

Мен мүмкін бірте-бірте тірілермін?..
216

• 
  Ұмытқам жоқ мен де, рас, ол күнді әлі.
  

Қайтарар ма қайта оны көздің жасы,

Бір көмген соң жылдардың толқындары?!
217

• 
  Салбырайды соншама басың неге?
  

Жамандыққа жалғыз сен жазықты ма ең?!

Үмітті оят! Кеп қалған ғасырды еле!..
218

Қас тұтпа біреуді, ол да өзгереді,

Дос та өзгерер болмаса өз дегені.

Кесіп айтпа ештеңе ешкім жайлы,

Түптің түбі өзіңе сөз келеді.
219

Керемет! Кілең құлқын іріктелді!

Ұмытқан елден қорқып-үріккенді.

Құйынға айналсам-ау бір алапат,

Апарып тастар шетке шіріктерді!
220

Ел: "Ғарыштық келіпті! Келіскен ер!..

Не мақсат бар, бірақ, бұл келісте?" дер.

Кім білсін... Жер тамұғын көру үшін,

Бәлкім, олар - кеп жүрген періштелер?..
221

• 
  Баста біреу біреуді демеді. Ұшты!..
  

Арлыны атқа қондыру - ақырет қой!..

Сұра, өтінем, қолымнан келер істі.
222

"Жүресің кейде жұрттың езіменен!

Досың жоқ!.." - Кезде осындай сөз іреген

үнсізбін, кеп тұрса да айқай салғым:

"Доспын мен мынау елдің өзіменен!"
223

Сынық сөз, сыңғыр күлкі және... мүсін!.

Жаным-ау, сен не деген әдемісің!

Күнәһар бұл жаһанға қайдан келдің?..

Сен бөтен періштесің әлем үшін!
224

• 
  О достарым, бірге өткен балалығың,
  

Арамызды аралап Ажал жүр ғой!

Әне алды!.. Ал ертең алары кім?..
225

Демеймін: бақ пен дәулет, шаруаңды бер.

Демеймін: бал мен шекер, халуаңды бер.

Алысып арамдықпен әл кеткенде,

Сәл ғана демей гөрші, пәруардігер?!
226

Дей ме ел: "бұл фәниді алдап өтем",

Жалғандық болып алды жанға да тең...

Ойнатқан сан миллиард артистерді,

Кім ұлы режиссер?.. Алла ма екен?..
227

Қайырымды не зұлым айлалы, өктем,

Дүниеден, о, қаншама байлар өткен!

Жарлы Омардың рубайы мың жасаса,

Ал байлығы байлардың қайда кеткен?
228

Бір керемет жүрмесе бола қалып,

Біз байғұсты дермісің оңады анық.

Тұңғиыққа надандық сүйрелеп жүр,

Сегізаяқ секілді орап алып...
229

Неге ылай өмірдің бар ағысы?

Ризалықтан неге көп наразысы?

Неге өлшеп бермейді бұл тамұқты,

Ақыл менен Әділет таразысы?!
230

... Мына бұлт Колорадо тауларына,

Нөсерлеп сондағыдай жаумады ма?..

Неге жат Америка сағынтады?..

Сағыныш сыя ма Жер аумағына?..
231

Бармын ғой... тек бірақ жоқ бойда жалын.

Тыншытып енді қалай қоймақ арым?

Өзімнен өзім сұрап басым қатты:

Үміт пе, өкініш пе - ойлағаным?
232

• 
  Есің болса сен мына тоқта сырға:
  

Ал береке айналып бір соғады,

Тұнып тұрса татулық от басыңда.
233

Алмасы жоқ Адамның амал ғылып,

Амалменен қаусатар қамалды ұрып.

Бірақ нағыз Адамға бар тосқауыл –

Ұят атты киелі табалдырық!
234

Оны ойлаймын, жайына бәрі қалып.

Елестетем... ләззат ап әрі налып...

Тіл сезімнен осынша осал ма еді,

Болғанымен бір жырдың бары да анық!.
235

Асаулығым неге осы бастықпады?!

Жас күндегі қоштасқан мастық па әлі?..

Өзім далмын! Кешірші?! Өлсем етті

көз жасыңды көргенше жастықтағы!..
236

Ауызбен бәріміз де "ел, ел..." дейміз,

Ел жаққа ертелі-кеш елеңдейміз...

Ал енді Ар алдында - қане, кім бар?

-Қайсымыз "жарылқадық!" дегендейміз?!
237

• 
  Мен - құлымын ары - айдын, жаны байдың.
  

Елді жеп кеп етесің күлім-күлім,..

Жоғал әрі!.. сен итті танымаймын!..
238

• 
  Қасқырсың-ау сен адам тақылетті,
  

Азу тісті азайтып апсың мүлде...

Ең болмаса енді ойла ақыретті!..
239

Түсін көріп сап-сары жарқылдаған,

Әшекей ғып апты алғаш алтынды адам.

- Неге бүгін қайда да өлшенеді

әшекеймен, о Адам, парқың, бағаң?!
240

• 
  Отыз жеті! Туған жыл зобалаңмен!
  

Маған қонған Ағамның шыбын жаны,

Рухым да мәңгі бір ол Ағаммен!..
241

Базар толы дүние. «Ал, сатамын!

Асыл киім!.. Машина!.. Мал сатамын!..»

Көп қарадым - таппадым, әттең-әттең,

Кіп-кішкентай көк тасын фәлсафаның!..
242

"Кешір, жаным?!. Бір күнәм ұмытылсын...

Деп жалынып, махаббат құлы, тұрсың...

Кешірді ме ол сені? Кеше алды ма?..

Әйел - толық ашылмас ұлы тылсым!
243

Омар һәйям - Құдірет! Мың жұртын бой

бергізген бұл жаһанның бір жыртынды ой!.

Өзім болып барады қалайша ол?

Арамызда, құдай-ау, мың жыл тұр ғой!..
244

Қасіретке айналып бір түн түсі,

Оянғанда ойланар мүмкін кісі:

"Сорлы басым сонда... қап!" Жаңғырар ма

ұмыт болған бір қыздың бір күлкісі...
245

Бір мінезі қазақтың жалықтырды!..

Не алыбын алысып алып тынды.

Біздей байғұс ел бар ма жер-жаһанда,

Өзі өзінен қызғанған жарық Күнді?!
246

Кіл жемқор тойда отыр, жайнап бәрі,

Айтары: "Біз - осы елдің қаймақтары!.."

• 
  О сорлы ел! Бетке ұстарың мынау болса,
  

Қайтесің, қу тағдырға көнесің де...

Өмірім оңбады деп өлесің бе...

Өлме! Тек ойды, бойды тазарт удан,

Қалмасын тіпті тырнақ көбесінде.
248

Көзіңде жас - ол қазір туатын ән!

Сөзің де рас - шындықтың суатынан!

Жуас жүрек боп кетті асау тұлпар!..

Сезіміңнің айналдым қуатынан!
249

Жаратса да жасықты қолда бар ғып,

Жүрсе де асыл жоқтықтан жолда қаңғып-

Теңгерме еш екеуін! Өйтсең оның -

Адамзаттың намысын қорлағандық!
250

• 
  Тышқанын да жалмайтын көрсең іннен,
  

Бірақ сенің ең басты жауыздығың –

Өлшейтінің бәрін өз өлшеміңмен!
251

Ойхой, би көп! Қол биі, өкше биі,

Көз қаритын қарын-би, бөксе биі!..

Жас тояттың табар-ау бір амалын,

Не болады бейшара кексе күйі?!
252

Қырқыстырған қашаннан үмбетті не?

Жерден бір сәт шыңғырған үн кетті ме?

Адамзаттың адамзат болуы үшін,

Миллиард жыл әлі де міндетті ме?..
253

• 
  Ішіс... мадақ... мағынасыз былжырақ түн.
  

Ертеңіне, ей, Намыс, ұят - отпен

өртеп, іштей өкіртіп бір жылаттың!..
254

Ту көтердік жұлдызды шақта! Бұлай

ету қалсын, о, қайдан жатқа да ұнай?!

Мәңгі-бақи өзіңнің құлыңбыз біз,

Құл болудан басқаға сақта, Құдай?!
255

Безсем де ар-намыссыз, өлі еттіден,

Әңгімем жараспады-ау көп "ептімен".

Ортаға өзім жүрген судай сіңу

орнына ой келеді өрекпіген!
256

Алланың добы десем жеке басым,

Сол допты ап, Тағдыр, қайда беталасың?..

Жол қылып енді қанша жүрер екем,

Арқа мен Алатаудың екі арасын?..
257

Аста-төк азық-ауқат, асыл киім,

Көп ақша, қызық-думан, басыңда үйің...

Бар мұрат осы-ақ па еді?.. Онда, байғұс,

Желге ұшқан жылдар екен жасың дүйім!.
258

• 
  Қалғанша біздің ғұмыр гүлі семіп,
  

"Бабалар бірін бірі білген" десін,

Біріне болар ұрпақ бірі серік...
259

Деп қалып ем бақыттың таңы атқан ба,

Қиыпты оны қып-қысқа сағаттарға!..

Тәтті елес боп тағы да қаласың-ау,

Қайттім?! Тағы тапсырдым Жаратқанға...

260

• 
  Сені ұқпаса налисың көпке неге?
  

Көп ішінде көк иттің жүрері анық,.

Құйрығынан ұста да теп төбеге!..
261

Біреудің болса ізі ылай, сыз, қан...

Демегін маңдайына бұлай сызған.

Бастауы бар бәленің - құдайсыздық.

Қорықсаң қорық нағыз құдайсыздан!
262

Кейпіңмен мені ешқашан сүймегендей,

Жеткіздің, білесің бе, күйге нендей?

Тамұққа тастап мені секілдендің,

Көкке ұшып періштемен билегендей!..
263

Жаратқанда сені Алла өлшеп тегі,

Сенімен шын көрікті көрсеткені!

Жаһандағы бар қыздың бар ажары –

Сұлулықтың сендегі бөлшектері!
264

Бақидың қақпасы алдан ашылғанда,

Өлі тәнді топырақ жасырғанда,

Қайтіп қиям мен сені, сәулетайым?!

Жоқ! Жырыммен ап қашам ғасырларға!.
265

• 
  Демі жұпар, жүзі гүл, жаным, нұрлым,
  

Тізе бүгіп тіріге көрмеп едім,

Сағындырдың!.. Сен мені бағындырдың!
266

Алатаудан алапат қуатты алған,

Басын қосып бұлақтар су ақтарған

жаратыпты, о Талас, сені еркем!..

Ал сен маған дарыттың шуақты арман!..
267

Азайса азап кей-кейде желігерсің,

Желіктен де желөкпе жерінерсің.

Бәрі өткінші екен ғой, о дүние!..

- Шақыршы анау аруды, бері келсін...
268

Түбінде бейопа өмір түңілдірер,

Ертең-ақ аласарып бүгіндік өр.

Қанша арман аямастан алдап соқты.

Болды енді!.. Бірдеме етіп күніңді көр.
269

Көгорайын көтеріп Көктем келді,

Жер түледі. Құдайым көктен берді...

Мұңаямын оңаша жылап жоқтап,

Түлей алмай дүниеден өткендерді...
270

Таразда ертеден ел мекендеген

Аңыз көп. Аңызды оймен бекемдеген.

Бірінде: "Айшаны Омар армандаумен

Ақынның дүрі болған екен..." деген...
271

• 
  Ей, пірәдар, иманың, дінің барда,
  

Бірақ өзің сот құрып, жауап алшы:

беттің арын бес төккен күнің бар ма?.
272

Жұлатын мойыныңды бұрап тұрып -

Зұлымдық! Міне, қуат, тұрақтылық!

Миллиард тағдырлардан ұн тартса да,

Алмапты бір тісін де уаттырып!..
273

Жан-сарайға жол тартты бір ән тыңнан.

Жарқ етті әне көңілің тұман тұнған!

Сорғалауын көрдің бе сансыз нұрдың,

Соғылғандай дүние кіл алтыннан!..
274

Неткен тәтті, ләззатты мына жас түн!

Құрсауынан құтқарған ұнамастың!

Ұлпа әсерді өмірі үкілермін,

Ол тұрғанда мен енді бұла жаспын!
275

Азан-қазан, мәз-мәйрам іңір шуы...

Тал жібек ән... арудың ыңырсуы...

Үзік-үзік, дүние-ай!.. Үздіктірген

әрбір сәтің - жүректің бір ыршуы!..
276

Қонбас еді соқыр бақ оңбағанға,

Көнбес еді әділдік зорлағанға,

Өмір өңі өзгеше болары хақ,

Шындық шіркін жәйбасар болмағанда!.
277

Мән берме пұлыңның жоқ, мал азына.

Құрсыншы!.. Болма ешкімге наразы да.

Әй бірақ... азаптайды-ау күнде түсіп,

Намыс пен жоқшылығың таразыға!
278

Бақыт тапқан жүректі асыл достан,

Айырылысу айналып жасынға осқан,

Тағдыр деген осы ма, о Тәңірі,

Қасірет пен бақыттың басын қосқан?!
279

Ғұмырдың құлап түсіп мұнарасы,

Бақиға жол тартты елдің ұлы ағасы...

Топан су басса да енді қайғырмайды...

Қайғыру - тек тірінің сыбағасы!
280

Шындық - От: шыжғырады, күйдіреді,

Шындық - Күн: баршаға бас идіреді...

Күйейік! Иейік!.. Тек сонда, мүмкін,

Бетінен мына жалған сүйдіреді?..
281

Тіршілікті о баста жаратарда,

Көп болған-ау ағынан қара таңба.

Қара таңба - түйінді шешерінде

Адамзатқа бер дәйім тағат, Алла?
282

Адамдарды айырар бір айырма:

мұңды жанға қараңғы Күн, Айың да!…

Аяр болсаң, о Алла, Әйелді ая,

Әйел заты әлсіздеу уайымға!
283

Ғашық болып қалады демде кейде...

/Жайдың оты - ол сезім өрлегей де!/

Сезімталдық туғызып ғашықтықты,

Сезімталдық оны ерте жерлемей ме?..
284

• 
  Кешір, Алла, кешегі қалдықтанбыз,
  

Сенбей жүрсек Өзіңе және кешір:

Сенімсіздік дертіне шалдыққанбыз!..
285

Біреу жайлы сырды ашпа бар аңдаған!

Шынды айтам деп аңқаулар арандаған.

Бір қуың мен бір сұмың жаласса ауыз,

Сен жексұрын боласың "жамандаған".
286

Мұз көңілді жылтуға жарамай Күн,

Өнбойымды бір өксік аралайды үн...

Мың жыл өтіп кетсе де мұң шақырар,

Отырардың орыны - даладаймын...
287

Күркіре, Күн!.. Жай ойнат, күркірей түс,

Буаз бұлттар босансын, сілкілей түс!

Айналып ап Аспанға ақын жүрек,

Жарқыратсын жаһанды жыр - түлей күш!.
288

Еске салып асықтың есіл кейпін,

Ыстық жаспен алатын "өшін" кей түн...

Ал мына түн самалы-ай! - Аймалашы,

Сенен басқа ешкім жоқ есіркейтін!..
289

Десек те "жеп қоймайды адамды адам",

Улы сөз қай жүрекке қадалмаған?!

Мерт болса сол жебеден - жендеті кім?

Іздеу жоқ. Іздесе де таба алмаған...
290

Қап-қара Аспан өріп ап оттан қамшы,

Тілді жерді, қадалды сотқар тамшы!..

Неткен ғажап ғаламның қаһарлы үні!..

- Ей, балалар, шуламай тоқтаңдаршы...
291

Дүниеге болса да жарымаған,

Асыл Ердің аты озған, арымаған!

Бір қылығы мың түрлі бәле туар,

Тәңір атсын дейтінді "бәрі - маған!"
292

"Әлі тойым бар шығар тойламаған",

Деп үмітпен күндерін жойған адам.

Жалпы мына тірлікте не мағына бар?..

Басқа осындай кездерден ой қамаған?..
293

Бұдан өзге өтейін тілемей түк:

Ұрпақ берсең - бер, Құдай, бірегей ғып!

Жүрегіне отын бер найзағайдың!

Отсыз өмір өмір ме?! Плебейлік!..
294

- Сен бекер мына Өмірден шайлығасың...

Содан да сөзіңде ылғи қайғы басым.

- Қайғырсам - қайғы қайта келмеуі үшін.

Ал өзің неге одан қаймығасың?..
295

Ел "тілім" деп тіріле бастағанда,

Кәрі сайқал Сатқындық басты амалға:

өзге тілде сөйлетіп өз баласын,

Қазақ тілін үйретпек басқа адамға!
296

"Жүрегіңнің, біліп қой, иесі мен!" -

Деген сен - шын махаббат киесі ме ең?..

Онда болшы, ләззатқа шомылдыршы?!

Құтылайын күйкілік күйесінен!..
297

• 
  Неге ашпадық ол түні ол жұмақты?!
  

Жұбанбадым. Ал сен ше?.. Мен бейбақты

өкіндіріп өмірдің он жылы ақты...
298

Мінез де - дерт. Қайтеміз ем қонбаса?

Оңбады ғой оның бір енді оңбаса!..

Бізді еншілес ететін не қалды өзі,

Күнде басып жүретін жер болмаса?!
299

Бұлаң басып бөксесін ойнаттырып,

Бикеш кетті-ау тентек ой ойлаттырып:

"Тілін емес бөксесін сөйлеткенде,

Дегені ме "Ер болсаң - ойнап, тынық!.."
300

Айырма жоқ еш жерде елдегіден:

тосады алдан аярлық сен жеріген!..

Бәлкім, тауып қаларсың шын инабат,

Шығып көрші мына Күн шеңберінен?
301

• 
  Не қызық бар өмірде басқа мына!
  

Бірте-бірте биіктеп кетейікші,

Түпсіз, отты ләззаттың аспанына...
302

• 
  Келмесе бәрінен де суынғысы,
  

Тізеңді құштым, міне! Рахым ғыл,

Тәңірдің, о, ғажайып туындысы!..
303

Кімдер... кімдер жүрмеді мына бақта,

Бақыт құшқан бар шығар жылап ап та...

Ал мен енді қашанғы?.. Әлде Тәңір

өмір бойы өксітіп сынамақ па?
304

Кешегі бір бәдікті - сілімтікті,

Рухани ұстаз ғып бүгін тіпті

алуға осы, жәмиғат, айтыңдаршы -

Мен бе, сен бе?.. Құдай-ау, кім ынтықты?!
305

Өтіп кеткен жылдарым жырдан жырақ,

Елестетіп жетімді тұрған жылап -

Мұңаямын... үрлеймін сезім отын...

Ал от берер жүрегім жүр қалжырап...
306

Шорқақпын ғой о бастан мен есепке...

Шорқақ ойын жәмиғат демесе өкпе -

бұл өмірім көңіліме қонар емес,

Көшіп кету мүмкін бе Келешекке?..
307

Жырдан, жаным, жанымның біл дерегін:

Сеніменен жүрегім бірге менің!..

Тілмен сөзін жүректің қайтіп айтам?..

Сондықтан да әдейі үндемедім...
308

Жарық қылмас жаһанның күндіз шамы,

Туғанында көңілдің бір күз шағы

тақтың, сәулем, жүрекке мына кеште,

Көзіңдегі ғажайып жұлдызшаны!..
309

Көріп жүріп жүздерді кіл қабарған,

Күн шуақты аңсауың - құрғақ арман.

Заман.. қоғам... қайсысы?.. әлде екеуі,

Бір жерлерін, әйтеуір, былғап алған!
310

Жаралған-ау қайырсыз, тапшы күні,

Таңдайына тамбапты бақ шырыны!..

Бастан құдай имеген бейшараға,

Не береді жорыған жақсы ырымы?
311

Кейде айналып беймәлім бір елеске,

Өмір бойы ән неге жүреді есте?

Көңіл күйге қосыла құбылатын,

Бұл не өзі?.. Шыбын жан үні емес пе?
312

Қаншама рет "Кел!" дедің, қолқаладың?..

Тартқан жоқ па әлі де оң қабағың?..

Аяқ-қолды байлаған арқан-тағдыр,

Тағы ойша қуыртты-ау жол танабын!..
313

Бұздырмастан құлыптаулы құрсауыңды,

Өтіп жатыр бір өмір... бір сарынды.

Қарап жүріп кейисің өз өзіңе,

Білмеген соң кімдерге ұрсарыңды...
314

Еркелеуі - көңліңді күйттеуге тең,

Құлығында қылық жоқ титтей бөтен,

Жақсы иттер адамға неге жақын?..

Әлде оны да өзіндей ит дей ме екен?
315

Кем-кетігін тұратын тасаланып,

Кім болса да түбінде ашары анық.

Сонда ойлайсың: "Неге өліп-өштім бұған,

Өз санамда жақсы адам жасап алып?!"
316

Көзім шуақ көзіңнен іздеп еді,

Тапты атылар сұп-суық мұз жебені!..

Сәл ілтипат қимады-ау мына жалған,

Ал құдайым бұйыртар бізге нені?
317

Неге болсын демедің болатынды?

Қорықтың сен!.. Өйткені ол ақылды!..

Ақылы азап болды да ақырында,

Жасыды әне... күйреп біржола тынды...
318

Көрдік деп аз жыл азап, аз күн қайғы,

Қалайша иманымыз азғындайды?!

Қайырлы заманға да мезгіл керек,

Суық деп Алла қысты жаз қылмайды.
319

Нағыз азап сақтауың асқақ арды!

Тағдыр қанша сол үшін жасқап алды.

Мына жалған Айға үқсас бірдеме ме,

Бір беті нұр, бір беті тас қараңғы!
320

Мұңын айттым айтсам мен өң пақырдың,

Сен кіжіндің, амалсыз мен де ақырдым.

Кекшіл емен! Бірақ та бір келтірем,

Иттігіңді алдыңа сен кәпірдің!..
321

Қызықпай іздеп, қынжылмай тастап көп қызды,

Жігіттік шағын күнәні кешіп өткізді...

Боздайды бүгін өз қызы түсіп тәлкекке:

"Баяғы күнәм соқты ма қайтып кеп бізді?!"
322

Жұптастырып жаратса жанды құдай,

Екі сыңар кез болып, алды ма ұнай?

Ұнаса - ол махаббат! Ұнамаса –

Ләззат, бақыт дей бергін қалды былай...
323

Жан кейіп дейміз: "Мына азғын байды,

Неге ешкім ең болмаса жазғырмайды?!"

Асықпа! Жазасы алдан шығар бір күн,

Аз болса ол мақшарда да мәз қылмайды!..
324

Тараздың шайханасын кей күн жүріп,

Таппадым... жоқтайды оны, ей, кім біліп...

Бүгінде жоқ та шығар онда отырар,

Баяғы шапанды шал - мейрімділік...
325

- Ата Тараз, тарихың - мұңды ертегі,

Бірде өшсе, өрлеген бірде өркені.

Сенің көшің қазіргі қауымыңнан,

Кімді тастап, ертеңге кімді ертеді?..
326

Таразды әулиелер мекендеген,

Мекендеп киелі оны етем деген...

Киелі жерді бассаң ойланып бас:

"Таразға немен келдім, кетем немен?.."
327

Таразда өзгеше гүл гүлдесі де!

Гүлгүлмен салады ескі мұңды есіме:

Мынау үй алды райхан, болып еді-ау

алғашқы махаббатым мүрдесі де...
328

Кешке жауса кететін күндіз қары

Таразымның аспаны, жұлдыздары...

Бәрі ыстық!.. Ақкөңіл азаматы,

Мәңгі қалған жүректе гүл - қыздары...
329

- Ата Тараз, Құдайдан үмітің бар,

Киелісін Иеміз түбі тыңдар.

Мен тілесем: аз болып алаяғың,

Қыз қырмызы болсыншы, жігітің - нар!..
330

Ұмыттым... қай жылы, айдың нешесінде...

Көк терек... Көшенейдің көшесінде...

Қара мең ақ жүздегі... ып-ыстық дем...

Дәурен-ай!.. Қалыпты тек осы есімде...
331

Жер бетінде жүрген соң көп қырды астым,

Елге жиі... кім білсін... кеп тұрмаспын...

Бірақ бақи кетсем де аңсарым хақ,

Самалын бір жұтсам деп Тектұрмастың!
332

Жаралауға жүректі сына қағып,

Қандай шебер боп алған мына халық!

Әне кетті біреуі былапыттап...

Боқтаймын ба, қайтемін, тұра қалып?
333

Құрысыншы кәугөрік тарпаң желік!

Тілерім тек: жүрсем-ау арқам кеңіп...

Құдалыққа келіп пе ем мына өмірге,

Неге ылғи тұрады арқан керіп?..
334

Сеніп едің - соқты алдап, оңдырмады.

Сүйіп едің - ол да бақ қондырмады.

Енді өзіңмен өзің боп көрші, мүмкін

өміріңнің түзелер сонда ырғағы?..
335

Күткенім күз еді ғой қыраулатқан,

Ақырған ақ боран не?.. Мынау ма ақпан?.

Амал не, жұмамын да мұңлық көзді,

Жас емес, мұзға айналып сұрау қатқан...
336

Тегінде, Өмір, сен мені көп сабадың:

азаптадың, алдадың, бопсаладың...

Арсызбын ба?.. Әйтеуір, сенде мін жоқ,

"Кінәлі өзім бәріне!" - деп санадым...
337

Кім сүрінсе - ол біз ғой... Көп сүріндік.

Сүрінгендік тұрғандай деп сырымды ұқ:

Қоян болып жүрген соң Шындығымыз,

Қасқыр болмай қайтеді Жексұрындық!

335

• 
  О, Талас, толқындан да жосыл, атыл,
  

Жолыңа құрбандық қып жауды шалған,

Жетінші атам менің - Қосы батыр!
339

Ешқашан жықпауы үшін Туды қасы,

Шағылған күнге семсер, дулығасы

Бабамда бақытты күн болды ма екен?..

Сақалын не күн туып, жуды жасы?..
340

Қандай суық аулыңның қысқы лебі,

Аязы да аяусыз үскіреді!

Бірақ, сәулем, өртеніп күйіп барам,

Неге осынша жұлдызың ыстық еді!..
341

• 
  Үстіңдегі көйлектен үлбіреген,
  

Базар бопты-ау, о қайран, махаббат та,

Шақыруды білетін кімді немен!..
342

Түсімде сен жұмақта жүр екенсің...

Хор қызының сондағы бірі екенсің...

Сілікпемді шығарған бұл фәниден,

Бара алам ба мен саған тілесем шын?
343

Жаһандағы жандыны есептесек,

Кенелесің қызыққа кесек-кесек:

о, қанша есек жүр адам бейнесінде!

Және, әрине, аз қалған есек те - есек.
344

Рахат, ләззат, қызық төсектегі,

Махаббат отын жатар көсеп тегі...

Ал онсыз ию-қию бұл өмірдің,

Нәрі жоқ. Құр күйбеңмен бос өткені.
345

Жан-сезімің толқымай түнып тұру,

Керек сөзде келеңсіз, кіл ұттыру -

Бұл өлім ғой! Ал өлмеу үшін керек,

Ой-сезімді өлгенше шынықтыру!
346

- Сүюдің, не екенін сен білесің бе?..

Білмесең болсын дәйім бұл есіңде:

Сүю - сұлу сезімді асқақтату,

Лақтырмау оны ешқашан күресінге!
347

Сүйреген ел рухын ілгеріге

өтті Ол!.. Зармыз енді бір деміне.

Жалғыз-ақ медеу - кім кеп, кім кетпеген

Фәниге Ол кеп, өмір сүргені де...
348

Мерейтойда қосылып шарапқа өлең,

Алысады саусақ күйшанақпенен...

Бәрі жақсы! Бірақ та неге Аярлық

Инабатты қинайды мадақпенен?..
349

- О жүрек! Досым дедім, сендім әрі,

Қалды ма сол достықтың енді мәні?!

Сезімге сен ердің де кеттік батып,

Ғашықтық ұйығына... Сен - кінәлі!
350

• 
  Біздегі махаббаттың бірдемесі
  

Салайық бәрін сырдың сандығына...

Мен сөндім... сөнген отты үрлемеші?..
351

Не өзі мына Өмірдің негіздері?

Неге жұп болады ылғи емізгені?..

Қашанда қатар жүрер қос перзенті

Ізгілік пен Зұлымдық егіз бе еді?..
352

Тыныштық жоқ!.. Секілді түкті кілем

ой қаптайды. Сезімге жүкті кілең!..

Өлеңсіз-ақ бұл өмір өтер деуші ем,

Алматыдан бір "пәле" жұқты білем...
353

Биіктедің биікке түрлі "іс" қылып,

Ол "ісіңнің" бастысы - жылбысқылық.

Ақылгөйсу, көлгірсу, жағымпаздық...

Ал бұлардың жалғасы - қылмыстылық!
354

• 
  Сені берді қай құдай танысым ғып?!
  

өсекшісің, күншілсің, жемқор... және

ең сұмдығы - осының бәрі шындық!
355

Ілбіп келем... әйтеуір жүрмін әлі.

Сүйресе үміт, тартады бір күн әрі.

Қаламсаптан сия емес, у шығады...

Бұл неліктен? Білмеймін... кім кінәлі?
356

- Өзімшілсіз! Өзгені елемейсіз...

"Неге олай ойлайсың, неге?" - дейсіз.

"Негесі" сол: кішіні кішіртпеңіз!

Қайта ертеңнің егесін демегейсіз...
357

• 
  Сіз бастықсыз, әдемі қызбаласыз.
  

- Жігіт емес, "мәмбеттер" оның бәрі!..

- Ал ертең-ақ...жә, қойдық, сіз - данасыз!
358

Мына жалған қарасаң - тас қабырға!

Тыныс кеңір жер бар ма басқа мұнда?.

Сонда да жұрт құмырсқа илеуіндей

құжынайды... бәрі де бас қамында...
359

Құдірет - Өлең деген. Өнер демен.

Онсыз еш жан шын нұрға бөленбеген.

Тағдырдың тоқсан түрлі тозағынан,

Өте алсам өтермін тек өлеңменен!..
360

"Бағайын, - деп, - әліптің артын әлі",

Батыл істен тоғышар тартынады.

Ал абырой бөлісу күні туса,

Кіл солардың көкпары тартылады!
361

Көп сандалдым... бір таныс қауышпады,

Естілген жоқ бір таныс дауыс тағы.

Тар көшесі Тараздың танымады...

Осы ма еді ұрпақтар ауысқаны?
362

Кәне, айтшы: не істедің қауым үшін,

Соққанда дәуірлердің дауылы шын?

Сенде бет болып па еді?.. Болмайды да!

Себебі сен - бишікеш тауығысың!
363

Түсте көрдім... Бұл аян бергенің бе?..

Елесіңмен "сағындым, кел" дедің бе?..

Сен де көрші түсіңде мені жүрген

Сағыныштың сахара шөлдерінде...
364

Кей күн жылау, кей күні күлкі басым...

Шұбар жалған тыншытпай ұмтыласың.

Тауға шық не сайға түс, мәрең анық:

ит талаған иттей боп бір тынасың!
365

Секілденсе сенімді сәл жүріп кеп,

Жар салыппыз "Мынаумыз мәңгілік!" деп.

Кісі өлшемін неғылсын Ұлы Уақыт!

О Адамзат, осынша әңгүдік пе ек?!
366

Еркінсісе боп алған тәйтікке тең

Зұлымдықты қай қоғам қайтіпті екен?

Құдырет жоқ қолымда, әттең!.. Бірақ,

айтарымды мен әлі айтып кетем!
367

Құр сүлдемін... қалғанда жәй қалдым ба,

Артымда - мұң, қараңғы қайғы - алдымда.

Жерден ұшқан ақ жаның аспан барып,

Бір жұлдызға, жарығым, айналдың ба?..
368

Енді жоқ!.. Ол жанымның ардағы еді!..

Қаусаған күйде күтем алда нені?

Безбүйрек, безерген бет бұ жалғанда,

Мүсіркер бір тірі жан бар ма мені?!
369

Сағындым сені... Мен мүмкін саған елеспін.

Әрине, қазір сондағы жігіт емеспін.

Өтті ғой дәурен! Өртеді өрт боп өкініш...

Қайтеді келсең?.. Келеді қайта кеңескім...
370

Ажалды қойшы!.. Келсін тек бірақ асықпай.

Көңілді көтер, жігерді босқа жасытпай!

Кім болсаң о бол, жаның бір жайнап қалмай ма,

Сұлуды сүйсең, о шіркін, алтын асықтай!..
371

Адам да, аң да сұмдықты небір көреді,

Бұлқынар, бәлкім. Бәрібір түбі көнеді!

Айырма жалғыз - адамның тапқан өнері –

Ойланбай туып, ойланып барып өледі.
372

Сұмпайыны сұлулап сұлтан қылған,

Ұнамдыны уқалап ұлтан қылған

Тағдыр ма, не?.. Ал Алла пендесінің

бас-басына таратар бір тағдырдан...
373

Келсе егер меймандыққа жерге кісі,

Не керек онда күрес, сенделісі?..

Ал жаны, рухы қайда кеткендердің?

Мүмкін ол мына ауаның тербелісі?
374

Кырсыққандай өнбесе бір ісің де -

Қиқарланба, өнсе егер - ірісінбе.

Ойлан, ойлан... Өйткені барлық түйін

ақыл-ойдың мидағы жүрісінде!
375

Жетпейтіндей Күннің де нұр-жарығы

Бос налу ма деп "Қане, кім жарыды?!"

Онда неге көзге ұрып тұрады ылғи

жамандықта тағдырдың мырзалығы?
376

Сен "Кел!" десең - жұмақты да киып тастап келер ем,

Келе салып, келген түнді Мың бір түнге теңер ем!

Амал бар ма?!. Аманатын қайтып беріп Аллаға,

Құшағыңды қимасам да... көрге қайта енер ем...
377

Терезе де ағарды, әне... Белгісі ол таң атқан!

Айырылып қалам, түсін, таң атарда тағаттан.

Болшы, жаным... Мені Тәңір саған ғашық болсын деп

жаратқанда һәм шыдамсыз етіп те өзі жаратқан!
378

• 
  Ей, төрдегі! Есіңді жи, көркөкірек болма тым.
  

Келер күнге керекті жан - жайып салып өр жанын,

Сөзін айтар әпенденің не дананың сорлы ақын!
379

Қыз да керек, ұл да керек! Өмір де жоқ бұларсыз.

Қайттік егер болып кетсе қыз ұятсыз, ұл арсыз?

Жас өскінді азғындықтың аспандаған өрті алса,

Келешекті бір құдайдан қалай ғана сұрарсыз?!
380

Әмір Темір тірлігінде бетіне ешкім келмеген,

депті былай баса алмастан бірде ашуын кернеген:

"Мына сұмды бір өлтіру - әділетке қиянат,

Мың өлтіру үшін неге мың өмірді бермеген?!"
381

Әмір Темір тірлігінде бетіне ешкім келмеген,

депті былай өксіп тұрып шақта ұлын жерлеген:

"Сенің қазаң - менің жазам емес пе екен, қарағым?..

Ақыретке ақсай басып барсам, барам мен немен?.."
382

Жолығайық оңаша түнде мейлі,

Көрісейік көпсінбей күнде мейлі -

Сүйісеміз... Ол неге өртемейді?

Неге жүрек бүгінде үндемейді?..
353

Тек Құдайым жүрмесе салып қайғы,

Өршіл жүрек, о шіркін, шарықтайды!

Ал құлына айналса міскіндіктің,

Ол жүрек боп ешқашан жарытпайды!
384

Қу күйкілік күйдіріп тұр!.. Керек қандай серпіліс?

Шарап ішу...әйел құшу...тағы басқа желпініс?..

Бәрі алдамшы!.. Тұншықтым ғой!.. О Жаратқан, таңдағы

Ғарыш лебін ағындатып, құлыңа аздап бер тыныс?..
385

Ләйлі болып, Мәжнүн болып Ай астында мың ғашық,

Тұрған шығар ақ сәулені жамылып ап сырласып.

Ал мен тұрмын көлеңкеде ұйыған қан секілді,

Сүю де жоқ, күю де жоқ... қорғасындай мұң басып...
386

• 
  Қойшы осы, туысқан, қылжағыңды,
  

Ой, мынауың өсек қой!.. Құрсын, тоқтат!

Онсыз да өсек менің жеп жүр жанымды!
387

Шыңғыс бір сыр ашыпты ұрпағына:

"Жарты жаһан айналды ұлтаныма...

Жарты әлемді алудан қиын екен

Сұрақ: "Ие болады кім тағыма?"
388

- Аярлықпен алдап жүрген, арбап жүрген әлі елді,

Қаскүнем көп!.. Дос бар ма өзі? Дәлелдеші, кәне, енді!

Қандай дәлел? Дәлел бұрын тумақ емес достықтан,

Шын жүректен туса достық - сол ең мықты дәлел-ді!
389

• 
  Сенің айлаң аярлықта, айтары жоқ, терең-ді...
  

Бір жексұрын жетпей тұрған мынау өмір-сахнада,

Роліңді, ойхой, шіркін!.. Кәне, ойнап бер енді!..
390

"Отыз жеті" дейтін қарғыс атқыр жылда мен келгем.

Құдай куә, бейнет кештім, бір күнім жоқ сенделген!

Ақ ниетпен ақ тандарды, армандарды күтуші ем...

- Қайдасың сен, сенім - серік?! Неге болам сергелдең?

391

Сонымен... хош... саған жемқор, бір жас пысық ұнапты...

Өсіріпсің. Өскен одан мың момын жан жылапты...

Көр болса етті өзге көзден ағызғандар бұлақты?!

Нақұрыстық - арамзаны құл боп тыңдар құлақтан,

Көкаттыны көсем көрер "Көз" дейтүғын шырақтан!

Көз-құлақтан айрылсаң да тек Құдайға құлдық ет,

Адамға емес!.. Адам боп өт - қалсын тіпті бір аптаң!..
393

• 
  Жеткенше өлшеулі өмір мәресіне,
  

Беттен от шығарғандай жерім болса,

Кештағы оны-шын дос кәдесі, де.
394

Түзесем деп талқан болған тағдырымның безбенін,

Сен кеткелі қарс ұрумен қанша әлемді кезбедім!

Әурешілік екен бәрі!.. Тыншыр емес бұл жүрек!..

Жүректің де болатынын сен арқылы сезгемін...
395

Семіп сенім, сөніп сезім, алмас арман кетілді,

Бітті бәрі!.. Енді қайтып көрсетпесін бетіңді!

Аспан құлап, Ай, Күн жылап, болсын тамұқ нетүрлі,

Сенсіз көрсем - сол тамұқтың өзі жұмақ секілді!..
396

• 
  "Қой!" деп ем, қоймай тағы қозғадың ба...
  

ағайын ардақтамас. Ал, таныса,

Асылын таниды әбден тозғанында!
397

Әлмисақтан адамзат қауымында,

Туады адам қала не ауылында.

Тек ақынға қатыссыз бұл қағида:

Ақын туар сезімдер дауылында!

398

Неге осынша қастығыңды үдеттің?!"-

десем, Тағдыр, кешір! Өзім кінәлі:

түсінбеппін тілін өзге жүректің!..

"Ғашық едім... қайтейін, ол ұқпады!.."

деуші ем... келем енді ұшып жолыққалы!..

Неге жүрек тулайды? Қуаныш па?

Әлде алдағы бақыттан қорыққаны?..
400

Теліп қойып өзіңді текті алыпқа,

Жүрсің "білгін, мен кіммін!" деп қалып та.

Атың шықпас бар сөзді өртесең де,

Ат шығару құқығы - тек халықта!
401

О, Тәңір, ол... ол мені... танымады!

Тек сол деп жүр емес пе ем жарым әлі!..

Жалғанда жалғандықтан басқа не бар...

Жо... жо... жоқ... жанардан жас жамырады!..
402

Қарттықтың жүзі жүдеу, көңлі сынық,

Алдында Ақырет тұр көрді ұсынып...

Саулайды сар жапырақ - ұшқан күндер,

Соғады Уақыт дейтін жел де ұшынып...
403

Жетпей тағлым, ол жетсе - қолым қысқа,

Тағдырда да бола алмай болымды ұста –

Былғаныппын! О Тәңір, неге өйткіздің?!

Тазарайын тазару жолын нұсқа!
404

Құлпыратын құбылып түрлі ұғымда,

Махаббат не? Сезім бе?.. Бұл ғылым ба?..

Ол Алланың, меніңше, құпиясы,

Мүмкін емес дәл білу бір қырын да!
405

Тазармастай боп әбден ылайланған,

Ұят, аят дейтіндер былай қалған

қоғамға да көндік біз! Ал арман ше?..

Бұл тозаққа өртенбей шыдай ма арман?!
406

Мына жайға қалам кейде қарап таң:

Неге адамды саз балшықтан жаратқан?

Неге бізді жаратпаған жарықтан,

Кішкене Күн болар ма ек нұр таратқан?
407

Өлді Сұңқар отанында болмай құны бір шілдік,

Өлтіргендер - Нақұрыстық, Күйкілік пен Күншілдік.

Ал оларды есімі етіп алған надан мыңдардың,

Шылауында шынжырланып шыңғырумен жүр Шындық.
408

Бағзы тарих көрсем бір теріп кенін:

Адамдары секілді... серіктерім!

Неге бұлай?.. Әлде мен бұған дейін

талай рет дүниеге келіп пе едім?..
409

Патша еді... Жүтты да өлім лебін,

Кете барды тастай сап көгін, жерін...

Әттең, өзі көрмеді-ау кім жымыңдап,

Қабырғасы кімдердің сөгілгенін...
410

Қайғы-мұңды басына қуыс үй ғып,

Жаты түгіл жүрегін туысы и ғып,

Сергелдеңді серік қып жүрген жанға

Шындық - шипа әрі ең ұлы сыйлық!
411

Ол ән салып, мен тыңдап түніменен...

О Тәңір-ай, теңермін мұны немен?!

Түсім екен... тек бұлбұл анау бақта,

Бибігүлдің сайрапты үніменен...
412

Көрдің бе, өзін өзі он - сан адам,

Құдайдан еш кемі жоқ зор санаған.

Зор артық қордан рас... Ал, не болдық,

Тіпті, оның оннан бірі болса надан?
413

• 
  О азапты, ләззатты ескі Арманым,
  

Сен де бас и шындыққа: Бақытымнан

тіпті тумай тұрып-ак кеш қалғамын!..

414
Мойынға ажал тұзағы ілінер күн -

Шын бағасы Өмірдің білінер күн!

Ал Өлімнің бағасы қанша екенін,

Бір де бірі білмейді тірілердің!
415

Қанша өртендік оттан біз надан жаққан,

Десек те, бұл тіпті емес жалам жапқан:

жағынғанын көргенде мықтысына,

Жиіркеніп кетерсің адамзаттан!
416

Өте шықты-ау бақытты бастан аз күн!..

Керегі жоқ көктемнің, басқа жаздың...

Бар келгені қолымнан - бір есімді

көз жасыммен күйдіріп тасқа жаздым...
417

Тоғышарлар дауыл-өмір толқынында жүзбеген,

Жаужүректің әлсіз жерін әлсін-әлсін іздеген..

Әне күйе жағып, күйкі, күлкі етті де ақыры,

Маймаңдады майтабандар тоғышарлық ізбенен..
418

Күн кешсем "шықпа, жаным, шықпа" деумен,

"Алдияр, итерсең де жықпа" деумен -

Тамұқта жүрерім хақ тірлігімде-ақ!

Өйткені үйренбеген ыққа кеудем.
419

Егделікті бесін де, күз де, мейлі,

Шөп басатын ертең-ақ із де, мейлі...

Оның есіл-дерті тек ескі доста,

Жаңа досты ...қайтсін-әй... іздемейді...
420

«Бақыт деген, - депті бір тосын кісі, -

Талант пенен мінездің қосындысы...»

Екеуінен мақұрым пақыр қайтпек,

Бақыт іздеп кеп тұрса жосылғысы?
421

Бір іс түсіп қайысқан шақта белі,

Ұмыт болған ағаға шапқан еді.

Деді ол: "Керек кезінде зат та сыйлы,

Айналдырма, бауырым, затқа мені!"
422

Жүрек мынау... жүдеген, жырым-жырым,

Жемі болған жалғанның - жырындының.

Өзім де иттік жасаппын, ит талапты...

Кімге обал?.. Тыңдайды сырымды кім?..
423

Түстегенде түкті бет тіршілікті,

Үлпа жүрек дірілдеп түршігіпті.

Ізгіліктен із қалсын деп жандәрмен,

Тіршілікке шаншыпты бір шыбықты...
424

Бәрі де: қызық, тозақ... ұмытылып,

Әз жүрек төрелер-ау түбі тынып.

Жан қалай пайыз табар өзі тұрған,

Ет еріп, сүйек жатса үгітіліп?..
425

• 
  Бәрін білу қолыңнан келмесіне,
  

Алла әлемді шексіз ғып жаратқанмен,

Шексіз ақыл бермеген пендесіне!
426

Ойсыз сөз - жеңіл сөз ақ қалайыдан,

Ауыздың ақтарылар талайынан.

Оны емес, естісек қой есті сөзді,

Жарқылдап шыққан Сана сарайынан!
427

- Оны тастап, сен маған несіне ердің?

Обалына қалдың ғой есіл ердің!..

Тұрақсызды кешпеуші ем, сені... амал не,

Сұлулығың үшін-ақ кешірермін!
428

Бақ құсы қонса - абайла, үндемегін,

Білсең де ертелі-кеш бір келерін.

Шошытпа шошаңдаумен киеліні...

Қолымнан ұшқан, әттең, бірде менің!..
429

Жарқын даңқ пен масқаралық болмаса да біртұтас,

Екеуі де - тек санада орнатылар құлпытас.

Сәулетшісі, мүсіншісі - өмірбақи өзіңсің,

Орнатушы - ел зердесі жалғандыққа ғұрпы қас!
430

Есіргенде есектер елде кілең,

Сотты қойшы жем жеген жеңдерімен!

Тәңір өзі-ақ соттасын шыққандарды,

Адамдықтың ең шеткі шеңберінен!
431

О ғажап! Қайда жанға батқан қайғым?!

Түн ғайып! Таңға айналып атқандаймын!

Сағыныш, ләззат оты... кешір, жаным,

Жарайды, арғы жағын ақтармаймын...
432

• 
  Уақтымның жоқ басқа бір данасы,
  

Қимасқа да қиюға қиналасың...

Неткен қысқа жеке өмір жылнамасы!
433

Ойлайтынның тек өз басын қарақан,

Деме бетін жәмиғатқа қаратам.

Бар әлемнің бар тауығы басса да,

Шықпайды тас жұмыртқадан балапан!
434

Болған шығар дегені Алланың да:

өтті өмір тағдырдың қармағында.

Жалықтырды, оллаһи, мына жалған!..

Мен мұнда осы көп тұрып қалмадым ба?
435

Түзуге түкіріп ап "бәлем!" демек,

Біз байғұс қисық айна - әлемде ме ек?

Өтірік өрлеп жатсын -үндемейміз,

Ал шындық үшін ылғи дәлел керек!
436

Үрлеуменен шылымның түтін-демін,

Ей, пірәдар, бүгін түк бітірмедің.

Күнді осылай өткізіп келеді ә,

Тыржалаңаш тірлікті бүтіндегің?!
437

Маған берген Тәңірдің батса Күні

не істеймін?.. Естілер мақшар үні...

"Екеумізге елші бол" десе қайтем,

Фәни менен Бақидың патшалығы?..
438

Жапа шексек жазықсыз бір шіріктен,

Бәрін көріп жатамыз тіршіліктен.

Тіршіліктің тегінде тіні дұрыс.

Ал шірікті тегі ме... кім шіріткен?
439

Ажалды ойлап апшыңды қуырмағын:

жақсы емес пе жалғаннан қуылғаның?!

Несі жаман боп жатса шілдеханаң:

мұнда өлгенің - бақида туылғаның!
440

Махаббат - сезім емес бір өткелек,

Жүрме оны жүгенсіздеу тілек пе деп.

Ол - сүю! Ал сүюдің қорқынышын

жеңуге тағы да сол жүрек керек!
441

Атағынан тұрса да құлақ тұнып,

Адамдығын айқындар бір-ақ қылық:

опалы ма немесе опасыз ба?..

Кісіліктің шын аты - Тұрақтылық!
442

• 
  Неге ол байғұс, ей, әкім, ұнамады?
  

Тәкаппарлық - тағыңа тіреу де емес,

Тәкаппарлық - қорлаудың бір амалы!
443

Жүзіп жүр жүзі әбден қажалған Ай,

Жер мүлгіп күнә менен тажалға бай...

Жан шіркін бір жұбаныш таппай қойды-ау!.

Осы ма бар қызығың, о жалған-ай?!
444

Қап-қара, салт ат мінген қола мүсін,

Қарап-ақ қабағына тоңады ішің...

Шығарған көрден төрге көрді ме ойлап,

Бақида үкім қандай боладысын?
445

Мейлі ұнасын, ұнамасын бұ тірлік,

Пендесі еткен Жаратқанға шүкірлік.

Алла алғысты алар-алмас... Ал бірақ,

Рахымды бағаламау - күпірлік!
446

Ел азып, кеміп кетсе келеден ес,

Жалғандық шындығыңа бере ме дес?..

Шындық деп шырылдар тек бейшаралар,

Күштіге шындық мүлде керек емес!
447

Бір сәуле шашу үшін адамдарға,

Ойшылдың жаны жұмбақ ғаламдарда

сан сыннан өткен бе?.. Әлде ол керемет

Ай, Күнмен әріптес боп жаралған ба?..
448

- Сұрап көрші сен де өз пайымыңнан:

неге осы жүрдаймыз қайырымнан?..

- Себебі оның: тәңірлік жандарымыз

Ақыл-ойдан тәңірлік айырылған!
449

Жел есіп айдарынан, тұрды иықта

десек те қанша ел кеткен тұңғиыққа...

Ел емес, ғаламға ұл боп қалғандарда

не сыр бар? Кіндіктерін Күн қиып па?..
450

Бітіріп Залымдықтың тастағаны:

Пәктіктен қан аралас жас тамады!..

Залымды дарға аспайды-ау мақшарда да!…

Өйткені онда... өзге Өмір басталады...
451

Қу нәпсінің тыя біл бәрі-бәрін,

Болу үшін кіршіксіз жаның, арың.

Бұл - біреуге қайырар қарыз емес,

Бұл - Адамдық қалпыңды танығаның!
452

Замандар қатал, қатқан мұртына мұз,

Қазақтың жасап кеткен жұртын абыз.

"Мың өліп, мың тірілдік!" Ол - өткен күн,

Енді біз Мәңгілікке ұмтыламыз!
453

Неге осы жан жаралап, жыртыламыз?..

Жырт-жыртпа сен де, мен де бір тынамыз.

Қазіргі күйіп-пісіп күйзелгенің

болады кейде кейін күлкілі аңыз...
454

Жасықпын мен! Махаббат, кінәлімін!

Сондықтан да жөнделмей жүр әдібің.

Айта алмай келемін асығыма,

Қайырмасын жүректің бір әнінің...
455

Нысапсыз бен ұятсыз сыбайласқан

бұ жалғаннан пенде көп жылай қашқан.

Жеті қабат күнәдан қайысса да

Жер шыдап тұр! Ал қанша шыдайды Аспан?.
456

Бұйыртпапты Тәңірім дұрыс тағдыр!..

Жан жаралы, қалғандай ұрыстан бір.

Соңғы үмітім - сен ғана, о періштем,

Ләззатпенен, өтінем, тыныштандыр?!
457

Білдірмес жақсылық не арам ісін,

Күдікшіл көз жасырған жан ағысын,

Кең маңдай, сылбыр қимыл, жұп-жуас үн…

- Сен кімсің: Залымбысың?.. Данамысың?..
458

Жастық көркі... махаббат гүлдеуі ме?..

Арманның алыстарға үндеуі ме?..

Әлде ала жөнелген тұлпар жанның

ештеңенің өлшемін білмеуі ме?..
459

"Өзгереді тіршілік әлі" десті...

Тапқан екен алдайтын жарыместі!

Адам құлқы ешқашан өзгермеген,

Күн астында тұрғанның бәрі де ескі!
460

Тарихтың әр беті - шаш жайған Қайғы...

Қарт Қасірет деймісің жайдан жай-ды?

Қайталанбау тетігі сенде, Адамзат,

Ал Жер Күнді басқаша айналмайды!
461

Шексіз билік етем десе қайбір елдің ұлығы -

Өзіне өзі ор қазғаны, дей бер оны құрыды!

Патша да аттап өте алмайтын Шындық мынау бір ұлы:

Құлдық құлық өзегінде жатар жаулық ұрығы!
462

Түсімде, жатқанда ұйқы жөргегінде

біреу тұр: "Арман жоқ, - деп, - сенде мүлде!..»

О сұмдық! Неге арман жоқ?! Арман... арман...

О онда... онда менің өлгенім де...
463

Дөп тисе титтей ғана, тұтам қайғы,

Санадан ажар тайып, жұтаңдайды.

О шіркін, осындайда Ақымақтық

міз бақпас!.. Жалпы, ол еш мұқалмайды!..
464

Найзағай қара аспанды өртегенде -

Шошыма. Ол - ризық ертең елге.

Ал әзиз жүректе жай жарқылдаса,

Бір асыл сезім өлер өртенер де...
465

• 
  Ей, ұлық! Тыңдасаң - бар айтар сырым:
  

Мысал бұл. Ал өмірде айыра біл,

Пікірін халық пенен итаршының!
466

Жердегі жауыздықты ұйымдасқан,

Білмейді тым болмаса тыюды Аспан!..

Рухтың асқары мен қу нәпсінің

құрдымы қалай-қалай қиюласқан?!
467

Миллиард жыл... одан да бұрын, әрі...

Жанға ие болсақ та ұғымы әлі

айқындалған жоқ оның... Мен білсем, ол

толқын-толқын сезімнен құрылады!
468

• 
  Бетіңе тура айтты деп сөкпе, жаным:
  

Өкпеден өкпелессек от шығады,

Сен де ескер менде де аздап... өкпе барын.
469

Деп жүріп тек тұрмысты сәнді етемін,

Білдің бе өмірден бар мән кетерін.

Есте ұста есің болса: игіліктің -

өткінші, ал ізгілік - мәңгі екенін!
470

Басқа елді қырған, қуған мүлде жерден,

Ел ме екен десе де ол "іргелі ел - мен!"

Ал тажал тағылыққа түптің түбі –

Не екенін Атамекен білмегеннен!
471

Әмір Темір тірлігінде бетіне ешкім келмеген,

депті былай жұлдызшыға кезінде оған сенбеген:

• 
  Жұлдыздардың ең жарығы тұрса мына басымда,
  

"Ертең не?.. бәлкім, ғүмыр қиылады?.."-

Сауал бұл әрі қатал, қиын әрі.

Жауапсыз да ғып қойған әдейі Алла...

Өйтпесе - өмір бірден тиылады!
473

Ақкөзденіп алысқа бастарда арман,

Бас қамшыны - асасың асқарлардан!

Ергежейлі боп қалу - артыңды ойлап,

Өткелінен өмірдің жасқанғаннан...
474

Не жетсін болғанға әр жылың құтты,

болғанға қызың гүлгүл, ұлың мықты!..

Тек, Тәңір, сақта бізді пендем десең,

Ұрпақ қып қалдырудан зұлымдықты?!
475

Арамдығын жасырып, тез жұмырлап,

Боратты ма тағы да сөзді құрғақ?!

Құрсын, енді қарама бет-жүзіне!

Жанмен қоса аларсың көзді былғап...
476

Шатастырып ақыл мен ептілікті,

Біреуге "сен - данасың!" депті тіпті.

Дана болу?! О-һо-һо!.. Ол пақырға

Даналықты тану да жеткілікті...
477

Мейлі оңаша, мейлі ашық жалпы сыр ғып,

Өмір бойғы айтқаның - жарты шындық!..

Жарты шындық жайласа мына әлемді?..

Ақырзаман... ал оның арты - Сұмдық!
478

Талқысымен шын асыл кіл ездердің,

Дей алар ма "жеңілдім, міне, өзгердім..."

Дей алмайды! Өйткені ол - өршіл мінез.

Мәңгі шайқас - шайқасы мінездердің!
479

Қиянаттан көрмеген жоқ азабым!

Бар ма араша?.. Анау ма?.. О да залым...

Залымдарды, о Тәңір, тисаң етті,

Тым болмаса айында Оразаның?!
480

Тағдырға тап болғам жоқ қалауменен,

Сондықтан деп сұрама "анау неден?"

Қайтесің мен бейбақтың мазасын ап,

Көңілін жүрген күнде жамауменен...
481

Мейлі арбасын алаулап жүз ұлы арман,

Мейлі күтсін сиқырлап қызық алдан,-

Сағынасың өткенді! Өйткені онда

сүю, күю... бәрінің ізі қалған!
482

- Қайран, көңіл! Сен бұрын құздан да өр ең,

Қарушы едің отпен не ызғарменен!

Су сепкен кім? Басылдың... қызық та жоқ...

Кетті ме ол да қыр асқан қыздарменен?
483

Ойлансаң ойыстырар ойдан мұңға,

Егделік - еркелікті қойған жыл ма?

Жас күнде мөлдірейтін Уақыт та,

Айналып кетіпті бір қоймалжыңға...
484

• 
  Ренжіме, мен бір жан назға сараң,
  

Жалпы, адамды алдамшы етер көп сөз,

Ал сезімтал болғаннан азбас адам!

485

Махаббат та суалып, құрып тынған.

Жүректерде періште ғайып болып,

Бір сұлуды бір сұлу ұмыттырған...

• 
  Еркелетсем - боп шығам олақ кілең...
  

"Махаббаттың мәңгүрті" десең де еркің,

Сүйем сені... Әйтеуір соны-ақ білем!
487

Танымаппын, оллаһи, әлі оңымды!

Ұқыпсызбын, білемін әрі онымды.

Тым болмаса бір гүлдің теңі етпеппін...

Кешір, жаным! Өкпеңнің бәрі орынды.
488

Қаптаган мына жұртта кім киелі?..

Жағып ап көрге кірер кім күйені?..

Ал өзің ғайбаттама ешкімді де,

Ар жағын Алла білер - кімге иеді.
489

• 
  Сен жосылсаң, жылдарым жорға жылмаң,
  

Кеше жас ем, шапшаң-ақ шал еткендей,

Қай жау қуды соншама соңдарыңнан?
490

Жұрт байғұстың демесең аман басы,

Өзіне емес, бұйырды-ау арамға асы!

Бір жалмауыз жемін ап тайып еді,

Қайта шапты жебірлер "командасы"!
491

• 
  Мүттәйімді қосшы бір қалталыға,
  

Құймасы оның не болды?.. - Ойбай, мынау

Зұлымдықтың оқ өтпес қалқаны ма?!..
492

Тойдым мына фәниге!.. ең білерім -

Мендегі енді жетпейтін кемдік - өлім.

Қиналам тек: сұм жалған "түзелді" деп,

Өлгендерді қалайша сендіремін?..
493

Қанша іңкәрлік соғылып, жылап қашқан,

Сендік жүрек жаралған шын-ақ тастан!

Махаббатты мақтауың маңайлатпай –

Күнді ұнату сәулесін ұнатпастан!
494

Жас та келді талайға болар аға,

Соңғы дауыл аздан соң соғар ана...

Кешегімнің кемісін қайтсем екен?..

Тұра тұру керек пе өліарада?..
495

Ақ жазықтар жасырып тұрса іреңін,

Алатауды сағынып күрсінемін...

Арқа жаққа арқалар Толағай жоқ,

Қияр еді-ау Ата тау бір сілемін...
496

• 
  Тағың кетті бір күнде-ақ келмесіне,
  

Табам емес титтей де, құттықтаймын:

сен де айналдың Алланың пендесіне!
497

• 
  Бар ма осы мансапта бір мағына?
  

- Мансап - бақыт демеймін... тек

шүкірлік мансапқордан биіктеу тұрғаныма...
498

Бос қойып па ең, о Алла, албастыңды?!

Құртты ол бәрін болғанның алғаш құнды!..

Бекзат жанды құл тәнге жығып беріп,

Махаббатты секспен алмастырды!..
499

Болса әлемде Жақсылық қалған-құтқан,

Шындық үшін жан берер жан барлықтан.

Ал Жамандық ол да адам кейпіндегі

Алтын, күміс жалатқан Жалғандықтан!
500

Қиырларға жетсе де қиялдаған,

Жауыздығын өзінің тыя алмаған

неткен жұмбақ Адамзат!.. Жалпы, өзінің

ақылына ақыры сыяр ма Адам?..