Ары мектеп педагогикасы
²àçiðãi êåçäåãi æî¹àðû ìåêòåïòi» äàìóûíäà¹û ïðîáëåìàëàð
жүктеу/скачать 1,31 Mb.
|
Жоғары мектеп педагогикасы
| 2.2 ²àçiðãi êåçäåãi æî¹àðû ìåêòåïòi» äàìóûíäà¹û ïðîáëåìàëàð
Негізгі ұғымдар: Еуразиялық аймақ, инновация, инновациялық бағыттылық, педагогикалық инновация және оның критерийлері, т.б. ²àçàºñòàí Ðåñïóáëèêàñûíû» Åâðàçèÿëûº àéì຺à êiðói, XXI ¹àñûð¹à àÿº áàñóû åë Ïðåçèäåíòiíi» “²àçàºñòàí-2030” àòòû ñòðàòåãèÿëûº áà¹äàðëàìàñûíà ñ¸éêåñ æà»à òåõíèêà ìåí òåõíîëîãèÿ ¾ðäiñòåðiíi» äàìóû êåëåøåêòå æî¹àðû îºó îðûíäàðûíäà áiëiì áåðó ºàíäàé áà¹ûòòà ¼ðáói êåðåê äåãåí ¼çåêòi ì¸ñåëå òó¹ûçàäû. Äóíèåæ¾çiëiê òåæiðèáåäå ìåìëåêåòòi» ñàÿñè-¸ëåóìåòòiê, ýêîíîìèêàëûº äå»ãåéií áà¹äàðëàó ¾øií “àäàìíû» äàìó èíäåêñi” äåãåí ½¹ûì ïàéäàëàíûëàäû. Á½ë үғûì íåãiçiíåí үø º½ðàììåí ñèïàòòàëàäû: 1) ½çຠ¼ìið ñүðó; 2) áiëiìäiëiê; 3) ¼ìið ñүðó äå»ãåéi. Àë, áiðiíøi, åêiíøi º½ðàìäàð òiêåëåé áiëiìäiëiêêå ò¸óåëäi. Áiëiìíi» ºî¹àìäà¹û ðîëi òóðàëû 1988 æûëû Ïàðèæäå ¼òêåí Íîáåëü ëàóðåàòòàðûíû» “XXI ¹àñûðäû» òàáàëäûðû¹ûíäà” àòòû êîíôåðåíöèÿñûíäà áûëàé äåëiíãåí: “Áiëiì – áàñºàðóäû» áið ò¾ði ðåòiíäå æåêåëåãåí àäàìäàðìåí ºàòàð áàðëûº õàëûºêà áiðäåé òèiñòi áîëóû ºàæåò”. Á½äàí áiëiì áåðó ñàïàñûí àðòòûðó ì¸ñåëåëåðií øåøó, ìåìëåêåòòi» ¸ëåì äå»ãåéiíäå òèiñòi îðíûí òàáó¹à, àëäûí¹û ºàòàðëû äàìû¹àí åëäåðìåí ¹ûëûì, ýêîíîìèêà æ¸íå ñàÿñàò ñàëàëàðûíäà áåñåêåëåñòiêêå ò¾ñóãå ì¾ìêiíäiê áåðåòiíi àéºûí. Çàìàííû» æà»à äàìó ñàòûñûíäà áiòiì áåðó æ¾éåñi ºî¹àìíû» æà»à ýêîíîìèêàëûº ñàÿñàò, ¸ëåóìåòòiê æ¸íå èíòåëëåêòóàëäûº äå»ãåéiíå ñàé êåëói òèiñ. Îñû¹àí îðàé áiòiìíi» ìàºñàòû, ìàçì½íû æ¸íå îíû îºûòó ò¸ñiëäåði ºàéòà ºàðàëûï, îºó æ¾éåñií ðåòòåó, ½éûìäàñòûðó ì¸ñåëåëåði çåðòòåëiï, ¼ç øåøiìií òàáóäû ºàæåò åòåäi. Êå»åñ ¼êiìåòi ò½ñûíäà¹û îºó òåñòiñiíå ê¼ç æ¾ãiðòñåê, íåãiçiíäå ïñèõîëîãèÿëûº, ïåäàãîãèêàëûº æ¸íå ¸äiñòåìåëiê ì¸ñåëåëåðãå ê¼»ië àóäàðûëûï, ñûðòºû ñàÿñè, ýêîíîìèêà, äåìîãðàôèÿ æ¸íå ½ëòòûº æà¹äàéëàð¹à ì¸í áåðiëìåäi. Åêiíøiäåí, áiëiì áåðó æүéåñiíäå ¸ð àäàìíû» îðòàäà¹û àëàòûí îðíû, îéëàó ä¸ðåæåñi, ìîðàëüäûº, ýòèêàëûº äå»ãåéëåð åñåïêå àëûíáàé, îºó ¾ðäiñi àëäûí àëà æîñïàðëàí¹àí, îðòàëûºòàí òà¹àéûíäàë¹àí áà¹äàðëàìàìåí iñêå àñòû. Ñîíû» ñàëäàðûíàí ìàìàíäûºòàðäû» ñàíû ê¼áåéiï, æî¹àðû îºó îðíûíû» ºàáûð¹àñûíàí øûººàí ìàìàíäàðäû» “ñû»àðæàºòûëû¹ûíà” ¸êåëiï ñîºòû. XX ¹àñûðäà á½ðûííàí íåãiçi áið ¹ûëûìäàðäû» ¸ð ñàëà¹à æiêòåëói, îñû¹àí ñàé òàð àóºûìäû ìàìàíäàðäû» äàéûíäàëóû îëàðäû» áið-áiðií ò¾ñiíáåóøiëiêêå ì¸æá¾ð åòãi. Ñîë ñåáåïòåí ¹àëûìäàð ìåí ïåäàãîãòàðäû» àëäûíäà¹û êåëåëi ì¸ñåëå – iðãåëi ¹ûëûìäàðäû» ò½òàñòû¹ûí àéºûíäàï, îíû ¸ði ºàðàé æàðàòûëûñòàíó, ãóìàíèòàðëûº áiëiìäåðäi» ò½òàñòû¹ûìåí ½øòàñòûðûï, æàëïû êåëåøåêòå áiðò½òàñ – iðãåëi áiëiì áåðóäi» íåãiçií æàñàó. Á½äàí îºóëûºòàð¹à òàëäàó æàñàï, ñûí ê¼çáåí ºàðàï, îºó ñàïàñûí áèiê äå»ãåéãå ê¼òåðó ìàºñàòûíäà áiëiì áåðó æ¾éåñií ºàéòà ºàðàëàï, òåðå» ìàçì½íäû æà»à îºó º½ðàëäàðûí æàçó ì¸ñåëåëåði òóûíäàéäû. κó ¾ðäiñiíå æà»à áà¹ûò áåðiï, îíû» äàìó æîëäàðûí XXI ¹àñûðäû» òàëàáûíà ñ¸éêåñ àéºûíäàó ¾øií áiëiì áåðóäi» ¸ð ò¾ðëi ñàëàëàðûíà: áiëiì æ¸íå ¹ûëûì, áiëiì æ¸íå àäàì º½ºû, áiëiìíi» ºî¹àì äàìóûíäà¹û ¸ñåði, áiëiì áåðó áàðûñûíäà¹û æà»à òåõíîëîãèÿ ò.á. òàëäàó æàñàëûï, ºîðûòûíäûëàíó ºàæåò. Ýêîíîìèêàëûº ¹ûëûìíû» æà»à áà¹ûòòà ¼ðáói, áàñºàðó æ¾éåñiíäå æî¹àðû ä¸ðåæåëi, æàí-æàºòû õàëûºòàð àðàñûíäà áàéëàíûñ øàðàëàðûí ìåìëåêåòòiê ñàÿñàò, ýêîíîìèêà æ¸íå åë ì¾ääåñi ò½ð¹ûñûíàí øåøå àëàòûí æî¹àðû ä¸ðåæåëi ìàìàíäàðäû äàÿðëàóäû òàëàï åòåäi. Áiëiì áåðó ñàëàñûíäà¹û åòêåí içäåíiñòåð ìåí ò¸æiðèáåëåðãå ñ¾éåíå îòûðûï, êåëåøåêòå (XXI ¹.) îºó æ¾éåñií äàìûòóäû» ìûíàäàí êåéáið ¾ðäiñòåðií àòàï ¼òóãå áîëàäû: - îºó ñàëàñûí äåìîêðàòèÿëàíäûðó: - ãóìàíèçàöèÿëàó æ¸íå ãóìàíòàðëàíäûðó; - æî¹àðû áiëiì, ¹ûëûì æ¸íå ¼íäiðiñ ñàëàëàðûí æ½ìûëäûðó; - Õàëûºàðàëû içäåíiñ ïåí ò¸æiðèáåëåðäi åñåïêå àëó; - îºó ñàëàñûíà àéìàºòûº ê¼çºàðàñ; - ìåìëåêåòòi» ¸ëåóìåòòiê-ýêîíîìèêàëûº æ¸íå ½ëòòûº ïñèõîëîãèÿëûº åðåêøåëiêòåðií åñåïêå àëó; - æî¹àðû áiëiì îðûíäàðû ìåí êåëåøåê ìàìàíäàðäû» ¼ìiðãå ê¼çºàðàñû àðàëàðûíäà¹û áàéëàíûñºà çåð ñàëó, ò.á. Àòàëìûø ¾ðäiñòåðäi æ¾çåãå àñûðó ìàºñàòûíäà ÕÕI ¹àñûðäû» ì¾ääåñiíå ñ¸éêåñ îºó ñàïàñûí äàìûòóäà ¼êiìåò àëàòûí áiëiì áåðóäi» æà»à ¾ëãiñií êiðãiçó ºàæåò. Á½ðûí¹û îºó æ¾éåñi ºàëûïòàñºàí ¸äiñòåð ìåí åðåæåëåð àðºûëû òåê á½ðûííàí áåëãiëi ºî¹àì ñàëàñûíäà¹û ¼çãåðiñòåðìåí æ¸íå îðòàíû ºîðøà¹àí òàáè¹àò ¸ëåìiíäåãi ºàéòàëàíàòûí º½áûëûñòàðäû áàÿíäàóìåí øåêòåëäi. Àòàë¹àí êåìøiëiêòåðäi åñêå àëà îòûðûï, æà»à îºó æ¾éåñií åíãiçóäå àäàìíû» îéëàó ä¸ðåæåñií äàìûòó, ï¸íàðàëûº áàéëàíûñòàð¹à ê¼»ië á¼ëó, ýêîëîãèÿëûº áiëiìäi ä¾íèåæ¾çiëiê äå»ãåéãå äåéií ê¼òåðói ì¸ñåëåñiíå çåð ñàë¹àí æ¼í. Àäàìçàò òàðèõûíäà àäàìíû» íåãiçãi ìàºñàòû – ºîðøà¹àí îðòàíû çåðòòåó áàðûñûíäà òàáè¹àò º½áûëûñòàðûí ïàéûìäàï, îíû» ì¾ìêiíøiëiêòåðií, ºî¹àìíû» ¸ð äàìó ñàòûñûíà ñ¸éêåñ åë ì¾ääåñiíå ºîëäàíó. Á½äàí àäàìíû» ºî¹àìäà¹û æåòåêøi ð¼ëi, àëàòûí îðíû, içäåíiñ ïåí çåðòòåó í¸òèæåëåðiíäå àë¹àí áiëiìäi ºîðòûíäûëàó àðºûëû ºàæåòòi æà»àëûºòàðäû ¼ìiðãå ëàéûºòû ò¾ðäå åíãiçó øàðàëàðû æà»à îºó æ¾éåñií æàñàóäà, ÿ¹íè àäàìíû» èííîâàöèÿëûº ºàñèåòòåði êå» ò¾ðäå åñêåðiëiï, èííîâàöèÿëûº áiëiì áåðó ñàëàñûíäà íåãiçãi øàðòòàðäû» áiði áîëóû ºàæåò. Àë¹àø ðåò 1979 æûëû Ä.Áîòêèí, Ì.Ýëüìàíäæàðà, Ì.Ìàëèòöå “ÐèÌ êëóáûíà” àðíàéû äàéûíäà¹àí "¶éðåíóãå øåê æ äåãåí áàÿíäàìàñûíäà, áiëiìíi» ºî¹àì äàìóûíäà¹û ð¼ëiíå æ¸íå îíû» êåëåøåêòå àäàìçàò ïåí ºî¹àìíû» ì¸äåíè äàìó àðàñûíäà¹û ºàéøûëûºòû æå»óäåãi ìà»ûçûíà òîºòàëà êåëiï, îºó æ¾éåñiíäå ºàðàêåòòåð ìåí ¼ìiðäi» áàéëàíûñòàðûíà åðåêøå ê¼»ië á¼ëiï, “èííîâàöèÿëûº îºûòó” äåãåí ½¹ûì åíãiçäi. Èííîâàöèÿëûº áiëiì áåðó æ¾éåñií ò¼ìåíäåãiøå àíûºòàó¹à áîëàäû: “Àäàì – ºî¹àì – òàáè¹àò” àðàñынäà¹û ¾éëåñiìäiëiêòi æà»àøà ºàëûïòàñòûðàòûí ä¾íèåòàíó ¾ðäiñòåðiíå ê¼çºàðàñ ¼çãåðiï, ñóáúåêòiíi» îéëàó æ¾éåñií ì¸äåíèåòòi ò½ð¹ûäàí æåòiëäiðó; - áiëiì áåðóäi» ¸äiñi ìåí ìàçì½íûí îºóøûíû» iñêåðëiê, æiãåðëiëiê ºàáiëåòií æ¸íå æà»àøûëäûº ºàñèåòòåðií ºàëûïòàñòûðàòûí ìåòîäîëîãèÿëûº ¸äiñòåðãå áà¹ûòòàó; - ï¸íäåðäi îºûòó áàðûñûíäà àäàìíû» ðóõàíè áàéëû¹ûíà, ¼íåãåëiëiãiíå, iñòåãåí iñiíå ¸ëåóìåòòiê æàóàïêåðøiëiêïåí ºàðàóûíà ê¼»ië á¼ëó; - ñóáúåêòiíi» àë¹àí ¹ûëûìè áiòiìií, îíû» ¸ëåóìåòòiê ò½ðìûñûí iñêåðëiê ºàáiëåòiìåí ½øòàñòûðà ºàðàñòûðó ò.á. Ñîíûìåí èííîâàöèÿëûº áiëiì áåðóäi» íåãiçãi ìàºñàòû – àäàìíû» øû¹àðìàøûëûº ïîòåíöèàëûí ñàºòàó æ¸íå äàìûòó, ¼ç iñ-¸ðåêåòií ºî¹àìäà¹û ¼çãåðiñòåðãå ñàé áåéiìäåó, ¸ði iñ-¸ðåêåòêå æàóàïêåðøiëiêïåí ºàðàó, ï¸íàðàëûº áàéëàíûñòû äàìûòó æ¸íå ä¾íèå òàíóäà¹û ñóáúåêòiíi» æàí-æàºòû ½¹ûì æ¾éåñií ºàëûïòàñòûðó ò.á. ß¹íè, ºîðøà¹àí îðòàíû» ºî¹àìíû» äàìó ñàòûñûíà ¸ñåðií çåðòòåó, òàáè¹àò º½áûëûñòàðû çà»äûëûºòàðûí ¹ûëûìè ò½ð¹ûäàí ºîðûòûíäûëàó, ¼ìiðäi» ºàæåòòiëiãiíå æàðàòó; íåãiçiíåí àë¹àíäà áiëiìíi» ìàçì½íû ìåí º½ðàìûíà æà»àøûëäûº ê¼çºàðàñòû òàëàï åòåäi. Педагогикалық қызметтің инновациялық бағыттылығы – білім берудегі оқытушылардың кәсіби қызметінің көрсеткіші іспеттес. Жаңа енгізілген немесе инновация адамның кәсіптік қызметінің бәріне де тән болғандықтан, ол табиғи түрде зерттеудің, талдаудың және тәжірибеге енгізудің нысанына айналды. Инновация өздігінен пайда болмайды. Ол ғылыми ізденістердің, жекеленген мұғалімдер мен тұтас ұжымның озық педагогикалық тәжірибесі. Бұл процесс стихиялы дамымайтындықтан ол басқаруды қажет етеді. Тұтас педагогикалық процестің инновациялық стратегиясында жаңашылдық процестерді тікелей алға апарушылар ретінде мектеп директоры, мұғалімдер мен тәрбиешілердің ролі арта түсуде. Оқыту процесінің көптүрлілігіне қарамастан – дидактикалық, компьютерлік, проблемалық, модульдік және басқа – жетекші педагогикалық қызметті іске асрыу мұғалімнің еншісінде қалып отыр. Оқу-тәрбие процесіне қазіргі заманғы технологиялардың енгізілуіне байланысты мұғалім мен тәрбиеші кеңесшінің, ақылшының және тәрбиешінің қызметін одан әрі игереді. Мұғалімнің кәсіпктік қызметі арнаулы, пәндік білімдермен ғана шектелмей, педагогика мен психологияның, оқыту мен тәрбие технологиясы салаларының қазіргі заманғы білімдерін де қамтитын болғандықтан мұғалімнен арнайы психологиялық-педагогикалық даярлықты талап етеді. Осы негізде педагогикалық инновацияны қабылдау, бағалау және іске асыруға дайындық қалыптасады. Инновация – жаңалық, жаңашылдық, өзгеріс деген ұғымды білдіреді. Инновация құрал және процесс ретінде әлдебір жаңалықты ендіру деген сөз. Педагогикалық процесте инновация оқыту мен тәрбиенің тәсілдері, түрлері мақсаты мен мазмұнына, мұғалім мен оқушының бірлескен қызметін ұйымдастыруға жаңалық енгізуді білдіреді. Білім берудегі инновациялық процестердің мәнін педагогиканың маңызды екі проблемасы құрайды. Олар – озық педагогикалық тәжірибені зерттеу, жинақтау және тарату проблемасы және педагогикалық-психологиялық ғылымдардың жетістігін практикаға енгізу проблемасы. Соған сәйкес инноватика пәні, инновациялық процесстердің мазмұны мен механизмі осы кезге дейін бір-бірінен оқшау қарастырылып келген өзара тығыз байланысты екі процестің тұтастығы тұрғысынан қарастырылуы тиіс, яғни, инновациялық процестердің мазмұны мен механизмі осы кезге дейін бір-бірінен оқшау қарастырылып келген өзара тығыз байланысты екі процестің тұтастығы тұрғысынан қарастырылуы тиіс, яғни, инновациялық процестің нәтижесі теория мен практиканың тоғысуында пайда болатын теориялық және практикалық жаңалықтарды қолдану болуға тиіс. Бұның барлығы педагогикалық жаңалықты жасау, игеру және пайдалануда басқару қызметінің маңыздылығына көз жеткізе түседі. Өйткені, мұғалім жаңа педагогикалық технологияның, теория мен насихатшысы қызметін атқарады. Осы процесті басқару мұғалімнің өз қызметінде әріптестерінің тәжірибесі немесе ғылымдағы жаңа идеялар, әдістемелерді дұрыс таңдап, бағалау және қолдауын қамтамасыз етеді. Ал, педагогикалық қызметте инновациялық бағыттылықты қазіргі заманғы білім беру, қоғамдық және мәдени даму жағдайында педагогикалық қызметтің инновациялық бағыттылықтың қажеттілігі бірқатар жағдайлармен айқындалады. жүктеу/скачать 1,31 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|