Ары мектеп педагогикасы
Қазақстан Республикасындағы жоғары кәсіби білімнің ролі, маңыздылығы, мәні
жүктеу/скачать 1,31 Mb.
|
Жоғары мектеп педагогикасы
| 2.4 Қазақстан Республикасындағы жоғары кәсіби білімнің ролі, маңыздылығы, мәні.
ЮНЕСКО (хабарлаған) жариялаған ХХІ ғ. үшін жоғары білім туралы Бүкіләлемдік декларацияға сәйкес жоғары білім қоғамдағы прогреске (өсу) және өзінің өмірдегі мүмкіндіктерін нақты көрсеткен көп ғасырлар бойы есептейтін тарихы бар. Білімді жаңарту көлемі және ырғағы сондай ұлттар мен қағмадық, адамның мәдени, әлеуметтік-экономикалық, экологиялық қатерсіз даму маңызды компонент болып ғылыми зерттеулер және жоғары білімдерге қоғам сүйенетін болған. Осыған байланысты, біздің еліміз және қоғамымыз қазір басынан кешіп өтіп жатқан рухани және адамгершіліктің терең аспектілерін қабылдау және экономикалық қиындықтардан шыға алатындай адами құндылықтарды сақтай алатындай, жаңашылдық пен білімді жаңартуға жоғары білім алдында көп міндеттер тұр. Ресей Федерациясының мемлекеттік құжаттар арасындағы бар анықтамаларға сүйенсек, жоғары кәсіби білім – бұл жоғары кәсіби білім туралы негізгі кәсіби бағдарламалары бойынша жоғары оқу орнындағы жүзеге асатын, орта немесе жалпы кәсіби білім, орта білім базасында берілетін білім және бітірушіге берілетін қорытынды аттестация және құжат. Бұл түсініктер халықаралық деңгейдегі анықтамалармен де беріледі. Мысалы, ЮНЕСКО-ның құжаттарында жоғары білім мамандарды даярлау және қайта даярлау оқу курстарының жиынтығы болып қарастырылады. Аталған курстар мемлекеттік мекемелер ретінде танылған оқу орнындарында, университет және институттарда ұйымдастырылады. Бұл анықтама (Е) ЮНЕСКО-ның бас конференциясының 27 сессиясында 1993 ж. қараша айында бекітіліп және жоғары білім туралы куәлік және оқу курстарын мойындау туралы ұсыныстар бекітілген. Бұл білімді жүзеге асыратын рқу орындары міндетті түрде жоғары білім жүйесінің негізінің жиынтығын құрайтын жоғарғы болып аталатын болды. Ресей Федерациясында мемлекеттік білім стандартарты және білім бағдарламалары; жоғары білімнің дамуын және қызметтерін қамтамасыз ететін алдыңғы ғылыми зерттеулер, мәдени және жобалау, ғылыми мекемелер; жоғары білім басқарма ұйымдар. Қазіргі әлемде жоғары білім ролі өсіп жатыр. Бір жағынан бұл сандық өсуде көрінеді (М: 1960 ж – 1995 ж. дейін дүниежүзінде студенттер саны 6 есе көбейген: 13 млн-нан 82 млн-ға өсті). Ал басқа жағынан – жоғары білімнің беделі өсумен қатар оның міндеттері мен қызметтері де кемиді. ЮНЕСКО – ның айтылып кеткен декларациясы жоғары білім міндеттерін былай анықтайды: 1) Жоғары деңгейдегі әдет пен білімді біріктіретін біліктілікті алу мүмкіндігі бар адамның іс-әрекетіндегі барлық салалардағы әлеуметтік және өзінің жеке мұқтаждықтарын қанағаттандыра алатын жауапкершілікті азаматтар мен жоғары білікті мамандар даярлығын қамсыздандыру, осындай даярлықтар үшін қоғамның қазіргі және болашақ мұқтаждықтарына ылғи бейімделетін оқу бағдарламалары мен курстар; 2) Бүкіл өмір бойында жоғары білім және одан кейінгі білім алу мүмкіндігін туғызу; жүйе көлеміндегі оқушыларға жоағры білім алуды тоқтатуға бір көрініс беріп және таңдаудың оңталы мүмкіндігін қамтамасыз ету; 3) Өнер саласында шығармашылық әректтерді дамытумен қатар, гуманитарлы және әлеуметтік ғылымдарды, технологияларды, жаратылыстану ғылымдар саласындағы зерттеулерді дамыта отырып, оларды қолдау, экономикалық, әлеуметтік, мәдениеттік дамуда керекті білімдермен қоғамды қамтамасыз ету, қоғамға берілетін бірден бір мүмкіндіктерді пайдалану ретінде зерттеу әрекеттер жолымен білімдерді тарату және дамыту; 4) Мәдениет саласында көпжақтылық пен плюрализмді шарттарындағы аудандық, ұлттық, халықаралық және тарихи мәдениетті таратуда, дамытуда, кеңейтуде, сақтауда интрепретация (толкование) талдау, түсінуде көмек көрсету; 5) Гуманизмді дамытудағы стратегиялық перспектива мен бағыттарын талдай отырып, демократиялық қоғамның негізін құрайтын құндылықтарға жастарды тәрбиелеп, қоғамдықтағы құндылықтарды бекіту мен қорғау; 6) Оқытушыларды дайындап, білімнің барлықдеңгейлерін жаңашылдандыру және дамыту. Жоғары кәсіби білімнің мемлекеттік мекемелері тура типтік қаулысында алдында аталып кеткен тізімге ұқсас тізім былай көрсетіледі: 1) жоғары оқу орнынан кейінгі кәсіби білімді немесе білімді алу арқылы адамгершілік, мәдени, ақыл-ойды дамытудағы тұлғаның мұқтаждықтарын қанағаттандыру; 2) білім беру үрдісіндегі алынған нәтижелерді пайдалану, ғылыми-педагогикалық қызметкерлер мен шығармашылық әрекеті мен ғылыми зерттеулер арқылы өнер мен ғылымды дамыту; 3) жоғары білікті ғылыми-педагогикалық жоғары білім мен қызметкерлердің біліктілігін жоғарлату және қайта даярлау, даярлауда көмек көрсету; 4) жариялық пен қазіргі өркениет шарттарындағы өмір мен еңбекке қабілетті, азаматтық көзқарасты оқушыларда қалыптастыру; 5) қоғамның ғылыми-адамгершілік мәдениет құндылықтарын көбейту және сақтау; 6) ауыл арасында білімнің мәдени және білім беру деңгейлерін жоғарлату және тарату. Жоғары оқу орны – ең алдымен, жоғары білікті қызметкерлерді даярлаумен байланысты, әр түрлі қызметтерді көрсете алатын білім беру мекемесі. Оқу мекемесінің әлеуметтік беделі әлеуметтік жүйедегі заңды адам ретінде анықталуы мүмкін. Бедел – жоғары оқу орнының беделіне әсер тигізеді. Жоғары оқу орындарының 3 негңзгң түрлері бар: университеттер, академиялар және институттар. Бұл мекемелердің бәрі бірінші кезекте ғылыми зерттеулерді орындаумен қоса білім беру бағдарламаларын жүзеге асырады. Университет академияға және институттарға қарағанда студенттерді даярлау бағыттары мен ғылымның кең тарағанкөріністерде мамандандырылуымен қамтамасыздандырады. Ал, институт академия мен университетке қарағанда айырмашылығы өз әрекет саласындағы алғы ғылыми және әдістемелік орталық болып табылмауға да болады. Инстиуттар өзіндік мекеме болумен қатар басқа жоғары оқу орындарының құрылымдық бөлімдері болуы мүмкін. Жоғары оқу орындарының мемлекеттік аккредитациясы қоғамдық, яғни, қоғамдық ғылыми және өндірістік, кәсіби білім беру ұйымдарымен өткізіледі. Жоғары оқу орны 5 жыл мерзімге аккредитацияланады. Жоғары оқу орнын білім беру әрекетіндегі аталған типтік қаулы мемлекеттік стандарттардағы барлық білім бағдарламаларына міндетті сәйкестілікті негіздеу керек. Жоғары оқу орыныдағы білім басқармасы мекемесі бекіткен бағдарламалар мен оқу жоспарлары, білім беру бағдарламалары мемлекеттік стандартқа негізделген жоғары оқу орындарымен бекітіліп және құрастырылып, оқытудың әр түрі үшін сабақ кестелері және дайындалу бағыты бойынша жұмыс оқу жоспарымен реттеледі. Сонымен қатар, оқу жоспарлары мен бағдарламаларын ұсынуға болады Ал, жоғары оқу орнының ғылыми әрекетіне жоғары оқу орнының негізгі міндеті болып табылатын ғылыми-педагогикалық даярлаудағы жұмысшылардың жоғарғы біліктілігін, студенттер мен ғылыми педагогикалық қызметкерлердің және ғылыми зерттеу әрекеттері арқылы мәдениет және ғылым дамуын қарастыратын құжаттар да қарастырылады. Жоғары оқу орнын жалпы басқалардан таңдау мекемесі оқу кеңесі іске асырады. Оның оқу кеңесінің құрамына: төраға – ректор; ректор орынбасарлары және оқу кеңесі бойынша факультеттер декандары. Оқу кеңесінің басқа мүшелері жалпы жиналыста сайланады. Жоғары оқу орнының білім ортасының негізгі субъектілері - оқытушылар мен студенттер. Олардың өзара әрекетінің міндеттері мен құқықтары жоғары оқу орнындағы білім үрдісіндегі көрінісін анықтайды. 1997 ж. ЮНЕСКО-дағы басты конференциясы қабылдаған жоғары оқу орнының оқытушы мамандар беделі туралы сұрақтар бойынша ұсыныстарға сәйкес студенттер мен қызметкерлерді: талаптылық пен ақыл-ойды және ғылыми әдепті сақтай отырып, өз әрекеттерінің негізгі қызметтерін кеңейту және сақтау керек; қоғамға қажетті талдауда, түсіндіруде және мәдени, әдеп мәселелерінде жауапкершіліктен тәуелсіз мүмкіндіктерге ие болу керек; ЮНЕСКО шығарған қаулыдағы келісімділік және теңдік, еркіндік, әділеттілік, әлемді қоса, құндылықтарды мойындауда жан-жақты белсенді кеңейту және қорғау үшін өзіндік моралды беделін және ақыл-ой мүмкіндіктерін пайдалану. жүктеу/скачать 1,31 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|