Арман пв баспасы

124
ара сын да ше ка ра мә се ле сі ту ын дап, қа зақ да ла-
сы на тала су дау-да майы бас тал ды. Қы тай-Цин 
пат ша лы ғы мен пат ша лық Ре сей өкі мет те рі нің 
өкіл де рі 1861 жыл дан бас тап, өз де рі нің ше ка ра-
ла рын қа лай бел гі леу туралы ке ліс сөз жүр гізе ді. 
1864 жы лы Шәуе шек қа ла сын да «Қы тай-Ре сей 
ба тыс сол түс тік ше ка ра ны бел гі леу ке лі сі мі не» 
қол қой ыла ды. Қа зақ тың же рі нің Қы тай ға ти ген 
бө лі гін де отыр ған қа зақ тар же рі мен бір ге Қы-
тай ға, Ре сей ге қара ған өңір де гі қа зақ тар же рі-
мен бір ге Ре сей дің бас қа ру ына қа ра ды.
«Тағ дыр» ро ма нын да ғы ұлт-азат тық кө-
те рі ліс ке бай ла ныс ты кел ті ріл ген де рек тер 
та ри хи нақ ты де рек тер мен сәй кес ке леді. Де-
ме жан – та ри хи кей іп кер. Ол Тар ба ға тай жә не 
Ал тай ай мақ та ры ның гу бер на то ры, Цин им пе-
рия сы ның жо ға ры дә ре же лі өкі лі Ши-ам бы ның 
қа ра ма ғын да тіл маш бо лып жұ мыс іс тей ді. Бұ-
дан кей ін төр туыл ру ы ның үкір дайы Ке рім бай 
қай тыс бол ған нан кей ін Де ме жан Тар ба ға тай 
ай ма ғын ме кен дей тін сол ру ға үкір дай бо ла ды. 
1880 жыл да ры екі ел дің ше ка ра бө лі сі тұ сын-
да ко мис сия ның құ ра мын да бо лып, ше ка ра 
сы зы ғы жү ре тін ме же ні нақ ты ай қын дау да, 
қыр ғын бо лып ке те тін талай қи ын-қыс тау сәт-
тер де шешімін тауып отыра ды. Не ден бол са да 
та йын бау ға дай ын тұр ған қа ру лы қа зақ тар ға 
іс тің мән-жай ын тү сін ді ріп, қан тө гіс тен сақ-
тап қал ады. Ал шека ра бойына жақын отыр ған 
қа зақ тар дың екі ел дің ішінен өздері таңдаған 
жағынан өріс-қо ныс бе рі лу мә се ле сі нің ше ші-
луі не де ық пал жа сай ды.
Ши-ам бы ның ор ны на кел ген Мә тен-ам бы ның 
сая са ты на Де ме жан бір ден қар сы шы ғып, жайы-
лым жер ді жөн сіз егін ші лік ке ай нал ды руға, сон-
дай-ақ егін ші лік жер лер мен су ды хал дай лар дың 
ие лі гі не бе ру ге ба тыл қар сы лық біл ді ре ді. То ған 
сал ды ру ға үкі мет та ра пы нан рұқ сат қа ға зы бар 
екен ді гін кө ре тұ ра, бұ ған жол бер гі сі кел ме ген 
хал дай лар дың жү ре гін қай та ру үшін кеу де соқ-
қан бел сен ді сі До хал дай дың тоқ пақ тай ай да рын 
тай кү зе ген дей дәл тү бі нен борт ет кі зіп ке сіп ала-
ды. Мә тен-ам бы ның па ра қор лы ғын әш ке ре лей ді. 
Мә тен-ам бы өз қыл мы сын қа лай да жа сы рып қа лу 
үшін қол дан кел ген қас ты ғын ая май, ең ал ды мен 
Қы зыл ба ла ның Ыс қа ғы мен келісіп, оны 
...Бір ел де ту ып­өсіп, 
есей ген ша ғын да екін ші 
бір ел ге ке ліп, сол ел ту­
ра лы көр кем шы ғар ма 
жа зу – екі нің бі рі нің қо­
лы нан ке лер же ңіл нәр­
се емес. Бі рақ Қаб деш 
бұл сын нан сү рін бей өт ті. 
Оған бұл жо лы да өзі нің 
та би ғи талан ты мен қо са 
өмір тә жі ри бе сі кө мек тес­
ке ні анық. Оның бас қа ла­
ры мыз дан бір ар тық шы­
лы ғы – өзі көр ген екі түр лі 
өмір ді, екі түр лі қо ғам дық 
фор ма ция ны са лыс ты ра 
зерт теу ге мүм кін ді гі бар. 
Осы қа сие ті Қаб деш ті жа­
зу шы ре тін де тез есейт ті. 
Біз дің кө зі міз үй ре ніп, еті­
міз өліп кет кен көп мә се­
ле ге ол тың көз бен, сұң­
ғы ла реа лис тің кө зі мен 
қа рай біл ді...
Әкім­Та­ра­зи

жүктеу/скачать 3,91 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: