Асанбаи асқаров үлы түраннын үлдары «НҮрлы әлем»
Саяділ сынды тарландар ерді. Олар халық ауыз әдебиетін жаңаша дамытты
жүктеу/скачать 27,11 Mb. Pdf көрінісі
|
ҰЛЫ ТҰРАННЫҢ ҰЛДАРЫ
| Саяділ сынды тарландар ерді. Олар халық ауыз әдебиетін жаңаша дамытты.
Олардың ішіндегі ең жарқын үлгісі - жасампазы Жамбыл болды. Сан ғасы- рға тамыр жайған халық ауыз әдебиетінің алыбы. Жамбыл ж үз жасады. Тарихтағы талай қым-қиғаш оқиғаларды бастан кешті. Екі ғасырдың куәсі болған ақын жас шакында феодализмді бастан кеш іп, есей е келе егеск е түскен аласапырандардан ам ан -есен өтіп, төңкерістің де теперішін көріп, социализмніц бейнетіне де төзіп-бақты . Қаншама заманалар зарын тартып, жоқшылық пен ашаршылық, соғыс ноу- батына кез болса да, ж ігері жасып, сағы сынып көрген жан ем ес. Ж үз Үлы Тұранның Үлдары 139 жасында ақыл-есі айқын, үлкен-кішіге жарасты әзіл мен қалжыңы да қал- маған Жамбыл атанды. Оны қайда жүрсе де киелі қызыл жолбарысы корғап жүрді. Жамбылдың әулиелігі де сол, қайтыс боларын сезіп, хатшысы ақын Әбділда Тәжібаевқа: — Әбділда, әй, мен айықпаспын. Сүраншы батыр тастап кеткен қызыл жолбарыс қанша шақырсам да маған бүрылмай кетіп қалды, — деген екен аян берген түсін жорып. Бұл жөнінде филология ғылымдарының докторы Мырзатай Жолдасбе- ков өз зерттеуінде еске алады. Міне, даңқты Жамбылдың да дүние салғанына жарты ғасыр өтіпті. Содан бергі үрпак оның ұлы есімін жадында сақтап, өлең-жырларын жаттап өсіп келеді. Жамбылдың ән-жыры әр қазақтың жүрегінде, өйткені ұлы ақын — өз халқының алып мәуелі бәйтерегінің бір бүтағы. ШӘКӘРІМ ҚҮДАЙБЕРДІҮЛЫ 1858-1930 ж.ж. Адам үшін еңбегім Өмірден барлық түйгенім, — деп жырлаған Ш әкәрім әрі ақын, әрі композитор, әрі аудармашы, әрі қазақтың ата тегінің шежіресі мен заң құқықтарын жинап зерттеуші талым болған дарынды тұлға. Ш әкәрім — Құнанбайдың немересі, ұлы Абайдың ін ісі. Оның жазған құнды шығармалары гуманистік, адамгершілік, демократтық, ағартушылык идеяларды уағыздайды. Жастайынан жетім қалған Ш әкәрімді қаһарлы Қүнанбай өз тәрбиесіне алады. Үлкен ұлы Қүдайбердінің аты өлмесін деп Ш ә кә р ім д і ә ке сін ің есімімен жаздырған деседі. Бала кезден өлең-жырға құмар болып өседі. Ол жөнінде “ Т үр ік, қырғыз һәм хандар шежіресінде” былай деп жазады: “ М енің бала кездегі өлеңдерім кұрдас-құрбыларыма арналды. Олар оны жақсы түсінді. Сол кезде салауатты өлең жазу үшін терең ойлау қажеттігін де ұқтым” Ш әкәрім әдебиетке әуестігін әрі қарай жалғастыра алмайды. Сол кездегі қоршаған айналасы, өмір өткеліндегі немкетті көзқарастар оған да эсер етті. Жиырма жасында сайлауға қатысып, болыс болады. Осы билік басында жүріп, халықтың қасірет-қайғысының түп-төркіні қайда жатқанын ұғады. Ру мен ағайын аласы, жер мен жесір дауынан өршіген өшпенділік пен кек отын өзінің өлең-жырына өзек етеді. Абайдың “ қалың елім, қазағым, қайран жұртым” деген пікіріне парасат- ты үн қосады. |