мен бақылау 1917 жылға дейін үзілген жоқ. Институтты бітіргеннен кейін Әлихан Бөкейхан Омбыға оралды. Мүнда ол Ф. Л. Щ ербиннің экспедиция- сына қатысып, Оңтүстік-Батыс С ібірде зерттеу ж үргізеді. Бүл үк ім егпк саясатпен үііымдастырылған экспедицпяның мақсаты - Орталық Ресеіі ан- 144 А санбай А С К Д Р О В
Үлы Тұранның Ү лдары 145 мағындағы шаруаларды Сібірге көшіріп, орналастыру еді. Бұл 1822, 1824 ж.ж. патша өкіметінің құйтырқылығымен хандық басқару- дың болыстық билікке көшкен кезі еді. Осы мақсатпен кіші ж әне орта жүз қазақтарының жері, былайша айтқанда, Тұранның үлкен бөлігі жай импе- рияның қарамағына ене бастады. Енді Ресей империясы Тұранды түгел билеп-төстеуге тырысып бақты. Мұндағы алып өлкені мекендеген халық- тардың бәр ін де империяның иелерінен төмен сатыда тұрған ұлттар санатына қосты. Осыдан барып орыс емес басқа халықтардың көзі ашык ұлдары менменсіген империяның билеушілеріне қарсы бой көтере бастады. Ресейдің барлық аймағында халықтық қозғалыс басталды. Әлихан ғана ем ес, сол кездегі саяси сауатты, озық ойлы зиялылар қауымының өкілдерінің бәрі де Ресей империясының бұл шовинистік пасык пиғылы аз халықтардың тілі мен мәдениетін жоюға апарып соқтыратынын сезіп, түсіне бастады. XX ғасырдың басында Ресей үкіметі Сібір мен Түркістанға кең көлемді зор көші-қон саясатын жүргізді. Қысқа мерзім ішінде миллиондаған орыс шаруаларын ресейдің ішкі губернияларынан шұбыртып осы мекендерге көшіріп үлгерді. М әселен, 1905-1906 жылдарда бұл аудандарда жаппай көші-қон үйымда- ры құрылды. Олардың бәрі де Петербургтегі орталық басқару аппаратына бағынды.
