Тұғырыл немесе Ван-хан Есугемен өте жақын, достық рәуіште болғанын ол өлген кездегі оған жасаған құрметінен де байқауға болады. Есуге қайтыс болған соң жетімсіреп қалған Шыңғысты әкесіндей аялап, өз бауырына тартады. Бала демей төріне отырғызып, тіпті өзі қолымен аяқтандырып, үйлену тойының бәрін өзі атқарады. Бірақ ел жаулау үшін жер қайыстырып қол жинауға әскер керек болған- да Ш ыңғыс оның әкелік кайырымын ұмыткан ұлы болды да шықты. Акырында бауырына басқан әкені тасжүрек бала басқа тепті. Елін, жерін тас-талқан етті. Тұғырыл өлген соң хандық та быт-шыт болды. Халқы ұлан- байтақ кең далаға шілдей шашылып тарап, бірқатары түркі тілдес халықтарға сіңісіп кетті. Байжігіт күйші сол жаңа жерге қоныс тепкен керейлердің шаңырағында дүниеге келген. К ерейдің батыры Қүдайберді Жаукашар атақты Ойраттың сүлу қызы Еңкеге үйленгенде он жасар Байжігіт той салтанатының әр сәтін өз күйінің сазына келтіріп тартады. Тіпті, той таркағанша көпшілік алдында қатары- нан 300 күй орындайды. Содан Байжігіттің күйш ілік өнері Шығыс Қазакстан, Алтаіі асып, Семейге де жетіп, даңқы шыгады. Оның “ Қайын сауған”, “Қосбасқан”, “Көкбүлақ’\ “Қоңырказ”, “ЖетімторьГ ж әне басқа да көптеген күйлері бүгіндері аскаи сезіммен орындалып жүр. 100 Асанбай АСҢАРОВ
Үлы Тұранның Ү лдары 101 Байжігіттің өмірі мен шығармашылығын зерттеумен айналысқан жа- зуш ы -этнограф Тарақты А қселеудің көптеген беймәлім жәйттерді іздеп тауып, терең мағлұмат беруі қуантады. Ол күйдің көш бастаушысы Байжігіт деп санайды. Басқа да біраз жазушылар Байжігіт мұраларын жинап, ол тура- лы өз пікірлерін білдірген. Бір сөзбен айтқанда, Байжігіттің мұрасы біздің
