өзі сирек көретін Самарқандағы “көк сарай” қазына қоймасы болған
көрінеді. Қаладағы айналасы әсем бақтармен көмкерілген сарай Темірге
көбірек ұнайтын. Сондай сарайлардың бірі — Тахта-қорашы. Ол Самарқан-
дтан 7 фарсаг ж ерде орналасқан (әр фарсаг - 6 км). Сарай 1398 жылы
салынған. Темір кезеңінде Мауераннахрда ғана емес, сонымен қатар Мугаб
сахарасына да суландыру ж үйесі орнатылады. Самарқанды әлем дегі ең
әдемі қалаға айналдыру үшін ол бәрін жасады. Сөйтіп, айналасында Сұлта-
ни, Ш ираз, Бағдат, Д амаск, Мысыр сияқты көптеген қалашықтар бой
көтереді. Соның бірі - Темірдің бүйрығымен салынған Ахмет Иассаупдің
ірі сәулеттік ғимараты. Ол орта ғасырлар бойы мұсылмандардың Меккеден
кейінгі екінші қасиетті жері аталады.
Темір тек жауынгер, қолбасшы емес, сонымен бірге мемлекеттік саяси
қайраткер бола білді. Зерттеушілердің қорытындысына байыптап қарасақ,
Темір патшалық құрған өз заманында Орта Азиялық ірі империяны жасау-
шы елбасы ретінде сол аймақтың мәдениеті мен экономикасыныц дамуынл
мүмкіндік беріп, озық ойдың үлгісін көрсеггі. Біртұтас мемлскеттің негізін
Үлы Тұранның Ү лдары
69
салған Темірдің ісі ары қарай жалғасын тапқанда бүгінгі күнге де жетер еді.
Бүдан жасалатын байлам: тарихи тұлғалардың қызметіне баға берерде біз
шындықтан алшақ болмауымыз керек. Тарих жалғандықты кешпейді. Мен
Темір тұлғасын идеал ретінде көрсетуден аулақпын. Бірақ оның өз заманы-
ның ұлы адамы болғандығын мойындағанымыз жөн.
Ертеректе ешқашан еленбеген Мауераннахр Темір басқарған кезеңде
әлемдік мәнге ие болды. Делиден Дамаскіге, Арал теңізінен Парсы шығана-
ғына дейін созылып жатқан империяның астанасы Самарқан болған.
Достарыңызбен бөлісу: |
