Асанбаи асқаров үлы түраннын үлдары «НҮрлы әлем»



Pdf көрінісі
бет7/299
Дата19.08.2023
өлшемі27,11 Mb.
#179883
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   299
Байланысты:
ҰЛЫ ТҰРАННЫҢ ҰЛДАРЫ

айқын жазылған.
Осы турлар мен арилер к езең ін де Қазақстан мен Орта Азиядағы
көшпелі мал шаруашылығы қалыптасып бітті. VI ғасырда тарих төрінен
орын алған ежелгі түріктердің Орта Азияға саяси ықпалы кең тарала баста-
ды. “Т урлар” ұғымы “түр к і” деген мағынаны біл дірсе, ал, Тұран мен
Түркістан екеуі бірдей бір ұғымға түтасып, түркі елі атанды. Ирандық Саса-
нидтер әулеті билеген (226-65 Іж .ж .) кезеңдерде Тұран (түркі елі) тікелей
солтүстік Әмудария (Окса) ж ерінен өз тұрағын бастаған-ды . С оны мен
қатар мына бір жайтқа ерекше көңіл бөлген жөн. Қазіргі кезде Түран мен
тұрандықтар деген сө з кең көлемді мағынада айтылады. Өйткені осы
терминнің аясына Оңтүстік орыс даласынан Қытайға дейін бүкіл Орталык
Азия әлемі сиып кеткен. Тіпті XVII ғасырда Оңтүстік Сібір мен Тұран са-
лыстырмалы үғым ретінде жіті аңғарылатын. Иә, оған көрнекті тарихшы
Әбілғазы Көшім ханның “Сібір хандығының әміршісі Түранда билік етті”
деген деректері айқын айғақ бола алады.
Даланың ауа-райы қашанда қүбылмалы. Өткен заманаларда аспаннан
нұр төгілген жауын-шашынды жылдар да, жер танабын тандырдай


I
Үлы Тұранның Ү лдары
11
кептірген құрғақшылық кезендер де алма- кезек ауысты. Ондай құбылыстар
кейде ғасырлар бойына созылып, халықтың тұрмыс-тіршілігіне зор ықпа-
лын тигізіп, далалықтардың санының бірде көбейіп, енді бірде азайып кетіп
отыруына эсер етті.
Үлы даланың орталық бөлігінде орналасқан Тұранның атқарған міндеті
аса зор еді, ол көш пенділердің ж аз—жайлауы, қыс—қыстауы болуымен
катар, тетелес тайпалардың арасындағы өзара қырғиқабақ шайқастардың
алаңына айналды, оның үстіне далаға қызғанышпен көз тігіп, жан-жақтан


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   299




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет