Жалаиридің шежіресі — ертедегі қазақ тілінде жазылған тұңғыш тарихи шығарма Шежіре қазақ тілінде алғаш 1989, одан соң 1991, 1997 жылдары жарық көрді. Сөйтіп,
Қадырғали Жалаири шығармасы шым
-
шырғасы шықпай оқырман қолына тиді.
Жазбаның бас жағы Борис Годунов патшаға мадақ, орта тұсы Рашид
-
ад
-
Дин шежіресінің
ықшам баяны, аяғы Орыс хан мен Оразмұхаммед аралығындағы оқиғаларды қамтыған
Шыңғыс ұрпақтарының тарихы. Жалаири шежіресі Рашид
-
ад
-
Дин жазбасының көшірмесі
емес. Көлемі шағын, бірақ тың тараулары бар жеке тарихи жазба
2.
Мырза Мұхаммед Хайдар Дулати
—
ХVІ ғасырда ғұмыр кешкен көрнекті мемлекет
қайраткері, əскери қолбасшы, атақты тарихшы, əдебиет майталманы. Ол өмірін Орта
Азия,
Шығыс Түркістан, Тибет, Үндістан елдерінде өткізген. М.Х. Дулати тарихшы жəне қаламгер
ретінде екі шығармасымен зерттеуші
-
ғалымдар арасында кеңінен танымал тұлға атанды.
Бірі –
бұл кісінің сəулетті даңқын дүние жүзіне əлпештеп таратқан, оның парсы тілінде
жазылған «Тарих
-
и Рашиди» деген кітабы. Осы энциклопедиялық шығармада ұлттық
тарихқа, мəдениетке қатысты түйінді ой
-
пікірлер, терең толғамдар, парасатты пайымдаулар
мол. Мұхаммед Хайдар өз еңбегінде тек тарихты ғана жазып қоймаған. Сонымен қатар
адамзат құндылықтары, өмірдің мəні мен мағынасы туралы пəлсапалық ойларын
түйіндеген.
М.Х.
Дулатидің
«Тарих
-
и
Рашиди»
атты
классикалық
тарихы
шығармасы
мен
«Жаһаннаме» дастаны дүниежүзілік əдеби мұраға енді.