2. Сейсмикалық әдіс: жарылыс – тербеліс - әр түрлі шөгінділер толқындарының жылдамдығы
Жердің ішкі құрылысын зерттеу
Жердің ішкі құрылысы
Жер қыртысы
немесе литосфера
Мантия (2900км)
Ядро
(3500км)
Жер қыртысының қалыңдығы
мұхит
(5-10км)
жазық
(30-40км)
тау
(70-80км)
Базальт
Шөгінді
Гранит
Жер қыртысының қалыңдығы
мұхит
(5-10км)
жазық
(30-40км)
тау
(70-80км)
Базальт
Шөгінді
Гранит
Жер қыртысының қалыңдығы
мұхит
(5-10км)
жазық
(30-40км)
тау
(70-80км)
Базальт
Шөгінді
Гранит
Жер қыртысының қалыңдығы
мұхит
(5-10км)
жазық
(30-40км)
тау
(70-80км)
Базальт
Шөгінді
Гранит
Жер қыртысының температурасы
100 метрге тереңдеген сайын
+3ºС көтеріледі.
Жер қыртысы
Материктік
Мұхиттық
Жер қыртысы
Материктік
Мұхиттық
44%
56%
Жер қыртысы
5-80 км
Материктік
Мұхиттық
44%
56%
Жер қыртысы
Мохо қабаты
5-80 км
Материктік
Мұхиттық
44%
56%
Жер қыртысы
Мохо қабаты
Астеносфера
5-80 км
350 км
Материктік
Мұхиттық
44%
56%
Жер қыртысы
Мохо қабаты
Астеносфера
Жоғарғы мантия
5-80 км
350 км
900 км
Материктік
Мұхиттық
44%
56%
220°C Fe, Mg
Жер қыртысы
Мохо қабаты
Астеносфера
Жоғарғы мантия
5-80 км
350 км
900 км
Материктік
Мұхиттық
44%
56%
220°C Fe, Mg
Жер қыртысы
Мохо қабаты
Астеносфера
Жоғарғы мантия
Төменгі мантия
5-80 км
350 км
900 км
Материктік
Мұхиттық
44%
56%
220°C Fe, Mg
3600°C ?
Жер қыртысы
Мохо қабаты
Астеносфера
Жоғарғы мантия
Төменгі мантия
5-80 км
350 км
900 км
Материктік
Мұхиттық
44%
56%
220°C Fe, Mg
3600°C ?
Жер қыртысы
Мохо қабаты
Астеносфера
Жоғарғы мантия
Төменгі мантия
5-80 км
350 км
900 км
67% масса
83% көлем
Материктік
Мұхиттық
44%
56%
220°C Fe, Mg
3600°C ?
Жер қыртысы
Мохо қабаты
Астеносфера
Жоғарғы мантия
Төменгі мантия
5-80 км
350 км
900 км
67% масса
83% көлем
2900 км
Материктік
Мұхиттық
44%
56%
220°C Fe, Mg
3600°C ?
Жер қыртысы
Мохо қабаты
Астеносфера
Жоғарғы мантия
Төменгі мантия
Сыртқы ядро
5-80 км
350 км
900 км
67% масса
83% көлем
2900 км
Материктік
Мұхиттық
44%
56%
220°C Fe, Mg
3600°C ?
Жер қыртысы
Мохо қабаты
Астеносфера
Жоғарғы мантия
Төменгі мантия
Сыртқы ядро
5-80 км
350 км
900 км
67% масса
83% көлем
2900-5000 км
2900 км
Материктік
Мұхиттық
44%
56%
220°C Fe, Mg
3600°C ?
4000°C
Fe, Ni
Жер қыртысы
Мохо қабаты
Астеносфера
Жоғарғы мантия
Төменгі мантия
Сыртқы ядро
5-80 км
350 км
900 км
67% масса
83% көлем
2900-5000 км
2900 км
Материктік
Мұхиттық
44%
56%
220°C Fe, Mg
3600°C ?
4000°C
Fe, Ni
Жер қыртысы
Мохо қабаты
Астеносфера
Жоғарғы мантия
Төменгі мантия
Сыртқы ядро
Ішкі ядро
5-80 км
350 км
900 км
67% масса
83% көлем
2900-5000 км
2900 км
Материктік
Мұхиттық
44%
56%
220°C Fe, Mg
3600°C ?
4000°C
Fe, Ni
Жер қыртысы
Мохо қабаты
Астеносфера
Жоғарғы мантия
Төменгі мантия
Сыртқы ядро
Ішкі ядро
5-80 км
350 км
900 км
67% масса
83% көлем
2900-5000 км
5000-6370 км
2900 км
Материктік
Мұхиттық
44%
56%
220°C Fe, Mg
3600°C ?
4000°C
Fe, Ni
6000°C
Жер қыртысы
Мохо қабаты
Астеносфера
Жоғарғы мантия
Төменгі мантия
Сыртқы ядро
Ішкі ядро
5-80 км
350 км
900 км
67% масса
83% көлем
2900-5000 км
5000-6370 км
2900 км
Материктік
Мұхиттық
44%
56%
220°C Fe, Mg
3600°C ?
4000°C
Fe, Ni
6000°C
Жер қыртысы
Мохо қабаты
Астеносфера
Жоғарғы мантия
Төменгі мантия
Сыртқы ядро
Ішкі ядро
5-80 км
350 км
900 км
67% масса
83% көлем
2900-5000 км
5000-6370 км
3500 км
2900 км
“Литосфера” – латынша “литос” – тас.
“Астеносфера” – грекше "әлсіз"
деген мағынаны білдіреді.
“Мантия” – латынша “шапан”
деген мағынаны білдіреді.
Ядро бөлігі
Сыртқы
Ішкі
Балқыған күйде
Қатты зат
Зерттеудің мақсаты
1. Пайдалы қазбалардың қорын анықтау
2. Материктер қозғала ма?
3. Жер сілкіну және жанартау атқылауының себептерін білу.
4. Неге жер қыртысында тік қозғалыстар пайда болады?
1-деңгей.
1-деңгей.
Жер шарының ішкі құрылысының қандай қабаты туралы айтылып отырғанын анықта?
1 Жер қыртысы.
2 Мантия.
3 Ядро.
а) Жердің ортасына жақын.
б) Қалыңдығы 5-80км аралығында.
в) Латын тілінен аударғанда «шапан» деген мағынаны білдіреді.
г) Температура +4000С, +5000С жетеді
д) Жердің сыртқы қабаты.
е) Қалыңдығы 2900 км.
ж) Қатты және қоймалжың заттардан тұрады.
з) Материктік және мұхиттық бөліктерден тұрады.
и) Негізгі элемент темір.
2-деңгей.
2-деңгей.
Графикалық диктант
Жауабын «иә» және «жоқ» деген сөздермен белгілеңдер.
1 . Ауа жер шарын ең сыртынан қоршап тұрады.
2. Ғарыштан қараған адам жер бетінің көбін құрлық алып жатқанын көреді.
3. Су жер бетінің 2/3-і үлесін алып жатыр.
4. Ауаның 78%-н азот құрайды.
5. Биосфера оқшау қабық құрайды.
6. Жер қырытысы мен мантияның жоғарғы қабаты литосфера деп аталады.
7. Гидросфера тірішілік ортасы болып табылады.
8. Жердің ішкі құрылысы: гидросфера, мантия, ядродан тұрады.
3-деңгей
Атмосфера
Гидросфера
Ядро
Биосфера
Мантия
Литосфера
Қатты қабығы
Жердің өзегі
Ауа қабығы
Шапан
Су қабығы
Тіршілік қабаты
Сәйкестендір
1-деңгей
Жауабы: 1-б,д,з
2-в,е,ж
3-а,г,и
Жауабы: 1) + 5) -
2-деңгей
Жауабы: 1) + 5) -
2) - 6) +
3) + 7) +
4) + 8) -
Есеп.
Берілгені: Көмір қазып алатын шахтаның тереңдігі 1000 метр, ал жер қыртысы қабатының температурасы +10ºС. Осы тереңдіктегі тау жынысының температурасы қандай?
Шешуі: 1) Тау жынысының температурасы тереңдеген сайын қаншаға көтеріледі?
1000/100=10
2) Шахтаның жер қыртысы температурасы неше градусқа көтеріледі?
3ºС*10=30ºС
3) Шахтадағы тау жынысының температурасы қандай болады?
