Атты Республикалық ғылыми конференция материалдарының жинағы 4 сәуір 2022 жыл

180
қосылу реакциялары (A
dE
)
 
Атаулары
Ағылшынша 
Electrophilic addition reactions of 
alkenes 
Нұсқалар 
A) 
4
2
2
2
CCl
Br
CH
CH
B) 
HCl
CH
CH
2
2
C) 
HOH
CH
CH
2
2
D) 
h
Br
CH
CH
CH
2
2
3
E) 
аскынтотык
HBr
CH
CH
CH
2
3
F) 
4
2
4
2
3
SO
H
KMnO
CH
CH
СH
G) 
4
2
7
2
2
2
3
SO
H
O
Cr
K
CH
CH
СH
H) 
C
Cl
CH
CH
СH

400
2
2
3
Сұрақ 
Қазақша 
Алкендердің радикалды қосылу 
реакциялары (A
dR
) 
 
Атаулары
Ағылшынша 
Radical alkenes fusion reactions 
(AdR) 
Нұсқалар 
A) 
h
Br
CH
CH
CH
2
2
3
B) 
аскынтотык
HBr
CH
CH
CH
2
3
C) 
h
Сl
CH
CH
CH
2
2
3
D) 
4
2
2
3
CCl
Br
CH
CH
CH
E) 
HCl
CH
CH
CH
2
3
F) 
4
2
4
2
3
SO
H
KMnO
CH
CH
СH
G) 
4
2
7
2
2
2
3
SO
H
O
Cr
K
CH
CH
СH
H) 
C
Cl
CH
CH
СH

400
2
2
3
2-кестеде химиялық қосылыстардың атауларының екі тілде жазылғанын байқай 
аламыз. Біз бұл арқылы білім алушылардың визуалды(ақпаратты көзбен қабылдау) 
дағдыларының жетілуіне септігімізді тигізе аламыз. 
Зерттеу нәтижесін қорытындылай келе, «Органикалық химияның теориялық 
негіздері» пәнін ағылшын топтарында оқытудағы басты мәселердің шешімі бола алатын 
заманауи және дәстүрлі форматтағы бақылаулардың бірнеше үлгілерін ұсындық. Жоғарыда 
келтірілген әдістер бойынша жұмыс жасай отырып, көптеген мәселелердің шешімдерін таба 
аламыз. 
Әдебиеттер тізімі 
1.Zhang Y.a., On Study of Teaching Reform of Organic Chemistry Course in Applied Chemical Industry Technology 
2.Danjou P.-E.а., Distance Teaching of Organic Chemistry Tutorials during the COVID-19 Pandemic: Focus on the Use 
of Videos and Social Media 
3.Anderson T.L.a,Bodner G.M.a., What can we do about 'Parker'? A case study of a good student who didn't 'get' 
organic chemistry 
4.Rajesh Sunasee., Challenges of Teaching Organic Chemistry during COVID-19 Pandemic at a Primarily 
Undergraduate Institution// J. Chem. Educ. - 2020, 97, 9, 3176–3181p 
5.Dai Yanfeng// Using new teaching strategies to improve teaching and learning in Organic Chemistry. -2004 
 
 

181
ӘОЖ:54:378
 
БІЛІМ БЕРУДІ ДАМЫТУДАҒЫ ХИМИЯ ПӘНІНЕ ҚОЙЫЛАТЫН ҚАЗІРГІ КЕЗДЕГІ 
ТАЛАПТАР 
А.М.Ережепова, Ә.Д.Нүркенова
Ы.Алтынсарин атындағы Арқалық педагогикалық институты, Арқалық қаласы 
@erezepovaakmaral72gmail.com
Аннотация:
Дисциплина "Химия" берет свое начало в химической науке, опирается на ее достижения 
и эти достижения составляют содержание предмета "химия". Химия как наука сформировалась в XIX-XX веках 
и открыла свои законы, представив основные понятия. Химические понятия и законы являются теоретической 
основой химической науки, предмета химии. Среди главных задач химии-синтез новых веществ, не 
встречающихся в природе. Химическим путем добывается много искусственных новинок, которые широко 
используются в различных отраслях хозяйства, в быту. В их числе знакомые вам пластмассы, синтетические 
волокна, удобрения, лекарства, краски. Химия вносит огромный вклад как в развитие техники, так и в 
улучшение жизни людей.
 
Кілтті сөздер
: химия, дидактика, функциональды, білім беру, технология 
Елбасы Н.Ә.Назарбаев «Қазақстан-2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси 
бағыты» атты Жолдауында «Білім және кәсіби машық - заманауи білім беру жүйесінің, кадр даярлау 
мен қайта даярлаудың негізгі бағдары. Бәсекеге қабілетті дамыған мемлекет болу үшін біз 
сауаттылығы жоғары елге айналуымыз керек. Барлық жеткіншек ұрпақтың функционалдық 
сауаттылығына да зор көңіл бөлу қажет», - деп атап көрсетті. 
Тәуелсіз ел тірегі білімді ұрпақ десек, жаңа дәуірдің күн тәртібінде тұрған мәселе білім беру, 
ғылымды дамыту. 
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңында: «Білім беру жүйесінің басты міндеті 
ұлттық және жалпы азаматтық құндылықтар, ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке 
адамды қалыптастыруға және кәсіби шыңдауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар: 
оқытудың жаңа технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халықаралық ғаламдық 
коммуникациялық желілерге шығу» деп білім беру жүйесін одан әрі дамыту міндеттерін көздейді. 
Сондықтан, қазіргі даму кезеңі білім беру жүйесінің алдында оқыту үрдісі технологияландыру 
мәселесін қойып отыр, сондықтан химия әсіресе жаратылысиану пәндеріне қойылатын талаптар 
орасан зор рөл атқарады. 
Қазіргі химия сабағы оған қойылатын белгілі бір талаптарға сай болуы керек. 
Химия сабағына қойылатын жалпы дидактикалық талаптардың қатарына мыналар жатады: 
1)сабақтың Үш бірлікті мақсатына жету бағытында (оқыту, тәрбиелеу және дамыту) сабақ 
үдерісінде жүзеге асырылатын педагогикалық ой-пікірдің кеңдігі; 
2) мұғалімнің химиялық, педагогикалық, психологиялық және басқа ғылымдардың жаңа 
жетістіктерін жүйелі пайдалануы арқылы қол жеткізілетін сабақтың жоғары ғылыми-теориялық, 
ұйымдастырушылық-басқарушылық және әдістемелік-технологиялық деңгейі; 
3) сабақтың білім беру мен оқытудың дидактикалық принциптеріне сәйкестігі; 
4) білім беру мен оқытуда шығармашылық қызмет тәжірибесін және жеке траекторияны 
қалыптастыруды қамтамасыз ететін өзіндік жұмыстың алуан түрлі түрлерін тиімді қолдану; 
5) химиялық білім берудің әртүрлі құралдарын (заманауи дидактикалық құралдар) оңтайлы 
және кешенді пайдалану. 
Мұғалімнің химия сабағының кез-келген түрін дайындауы көптеген кәсіби білімді және іс-
әрекеттің жеке тәсілдерін, сонымен қатар оның бүкіл оқытушылық қызметінің шығармашылық 
тәжірибесін жүзеге асыруды талап етеді. 
Мұғалімді химия сабағына дайындау келесі кезеңдер мен кезеңдерді қамтиды (жадынама)'. 
* сабақ жүйесіндегі осы сабақтың орнын анықтау, басқа сабақтармен, оқу пәндерімен 
байланысты анықтау (химия пәні бойынша мектеп бағдарламасына және сабақ бойынша тақырыптық 
жоспарлауға сәйкес); 
* оқулық және қосымша әдебиеттер бойынша химиялық ақпараттың көлемі және 
мазмұнымен танысу, сабақ мазмұнын таңдау; 

182
* сабақтың құрылымын таңдау, негізгі дидактикалық мақсатты анықтау, Сабақтың түрі мен 
негізгі міндеттерін анықтау; 
* сабақ тақырыбы бойынша әдістемелік әдебиеттерді зерттеу, осы сабаққа арналған әдістерді, 
формаларды , білім беру технологияларын таңдау; 
* химиялық тәжірибелерді іріктеу, оларды тексеру, сабаққа қажетті жабдықтарды дайындау 
мақсатында зертханашы үшін тапсырма-карточкасын дайындау: 
* дидактикалық құралдарды таңдау (Көрнекі құралдар, танымдық тапсырмалар, акт және осы 
сабаққа арналған басқа да оқу құралдары; 
* сабақтың тақырыбына сәйкес жоспарын (конспектісін) құру; 
* сабақтың мазмұны, әдістемесі мен технологиясы туралы егжей-тегжейлі ойлау; 
* сабақтың психикалық дайындығы, оның үзінділері. 
Химия сабағын өткізбес бұрын, мұғалім оны жобалап, осы сабақтың конспектісін немесе 
жоспарын жасауы керек[1]. 
Білім және тәрбие берумен бірге химияны оқытудың бір аса міндеті –оқушылардың 
ақыл−ойын дамыту. Педагогикалық теориялардың тұрғысынан қарағанда дамыту оқыту деңгейінің 
және қарқынының көтеріңкі болуына, соларға сәйкес оқушылардың таным әрекетінің белсенділігіне 
тәуелді болады.Мұның мәнісі− оқушылардың білім алудағы «ең таяу биігі» көрініп тұруы, оған жету 
жолында бойына біткен қабілеті мен күш−жігерін аямай, еңбек істеуі тиіс деген сөз. 
Білімді алу мен қолдану процесінде жүзеге асатын ойлау тәсілдері:салыстыру, анализ және 
синьез, жіктеу және жүйеге түсіру, себеп−салдар байланысын ашу, қорыту және жалпылау.Бұлар 
бір−бірімен ұштасып, жүзеге асырылғанда ақыл−ой әрекетінің негізгі тәсілдері деп аталады. 
Мәселен, нәрселер мен құбылыстарды салыстырудан қорытынды жасалады.Жалпылау кезінде елеулі 
белгілері 
таңдалып, 
жүйеге 
түсіріледі, 
қорытынды 
жасалып, 
мысалдармен 
нақтыланады.Қорытындылауда себеп− салдар байланысы, жіктелуі, жеке бөліктерінің арасындағы 
өзара байланысы ашылады. Оқушылардың ақыл−ой әрекетін қалыптастыру химияның алғашқы 
сабақтарынан басталып, біртіндеп дамытылады. Ол үшін әр тақырыпқа лайық сұрақтар, жаттығулар 
мен тапсыпмалар әзірленеді. Бұл орйда білімді жүйеге келтіру және қорытындылау сабақтарының 
маңызы зор. Бұл сабақтарда ақыл−ой әрекетінің айтылған тәсілдерін қолдану арқылы оқушылар 
мптериалды жаңа қырынан көруге үйренеді, жеке бөліктерінің арасындағы өзара байланысын тауып, 
алған білімді қолдана білуге дағдыланады.Химия курсының мазмұны химия ғылымының қолы 
жеткен табыстарын дидактикалық талдау арқылы мына негіздерге сай анықталады және оқытылады: 
ғылымилығы, жүйелілігі, түсініктілігі, саналылығы мен белсенділігі, көрнекілігі, теорияның 
сарамандылыққа байланыстылығы. 
Бұрынғы кеңес үкіметінде мектептің химия курсы бірден анықталынбады. Оның тұрақтануын 
оқу бағдарламалары бойынша қадағалауға болады. Қазан төңкерісінен кейін ешқандай бағдарлама 
мемлекет деңгейінде құрылмай жергілікті жерлерде құрылды. 
1920 жылы химияның шамамен алынған екі бағдарламасының жобасы жарияланды. Оның 
бірі
Химиялық өндірістің жеке бөліктеріне емес мәніне көп көңіл бөлінді. Химиялық 
символиканы заттар мен оларда өтетін құбылыстарды зерттеуде маңызды құралдың бірі ретінде 
қарастырады. Жеткіліксіз жағы: химияның сандық жағына көп көңіл бөліп, ал химиялық 
процестердің зат құрылысы тұрғысынан түсіндірілуін, сапалық химия жағын бағаламады. Атом-
молекулалық ілімді тек болжам ретінде ғана атап өтті. 
Жаңа оқу сабағы-бұл дәстүрлі (аралас) сабақ, дәріс, экскурсия, зерттеу жұмысы, оқу және 
еңбек практикумы. Оның мақсаты-жаңа білімді зерттеу және бастапқы шоғырландыру. 
Білімді бекіту сабағы-бұл семинар, экскурсия, зертханалық жұмыс, сұхбат, кеңес беру. Білімді 
қолдану білімді. 
Білімді кешенді қолдану сабағы-бұл практикум, зертханалық жұмыс, семинар және т.б. 
мақсаты білімді кешенде, жаңа жағдайларда өз бетінше қолдану білігін дамыту болып табылады. 
Білімді жалпылау және жүйелеу сабағы-бұл семинар, конференция, дөңгелек үстел және т.б. 
оның мақсаты-жеке білімді жүйеге жалпылау[2]. 
Білімді бақылау, бағалау және түзету сабағы-бұл: бақылау жұмысы, сынақ, коллоквиум, білім 
байқауы және т.б. оның мақсаты-білімді, дағдыларды меңгеру деңгейін анықтау. 
Кезеңдері: 
1. Мотивация 
Мұғалім оқушының оқуға және түпкілікті нәтижеге деген қызығушылығын оятуы керек. 
Практикалық бағыттағы өзекті жеке маңызды мәселелерді шешу керек. 

183
2. Мақсат 
Мақсат білім алушылармен бірге қалыптасады. Ол қол жетімді және диагноз қойылуы керек. 
3. Мазмұнды таңдау 
Стандартқа сәйкес өте сапалы. 
Ең тиімді ақпарат сіңіріледі: 
өзектілік аймағында орналасқан; 
баланың айналасындағы әлем контекстінде орналасқан; 
қозғайды сезімін нақты адам; 
қабылдаудың әртүрлі арналары арқылы белсенді түрде жүзеге асырылады; 
адамның қарым-қатынас процесінде таратылатын ақпарат; 
біріктірілген байланыстар. 
Құрылымы: 

Тапсырманың сипаттамасы (жоспарланған орындау нәтижесі) 

Мотивация 

Мазмұны (шарттары және сұрақ) 

Тапсырманы орындау бойынша нұсқаулық 

Орындалу уақыты 

Жауаптың үлгісі немесе сипаттамасы 

Бағалау критерийлері 

Әдістемелік түсініктеме 
Қазіргі сабақ-бұл: 

Техниканы қолдану сабағы (компьютер, диапроектор, интерактивтітақтажәне 
т. б.); 

Әр оқушыға жеке көзқарас жүргізілетін сабақ; 

әр түрлі қызмет түрлерін қамтитын сабақ; 

оқушы ыңғайлы болуы керек сабақ 

іс-әрекет оқушының танымдық белсенділігінің дамуын ынталандыруы керек 
сабақ; 

қазіргі сабақ балалардың шығармашылық ойлауын дамытады; 

қазіргі сабақ ойшыл зияткер оқушыны тәрбиелейді; 

сабақ 
ынтымақтастық, 
өзара 
түсіністік, 
қуаныш 
пен 
ынтаатмосферасынқамтиды; 

үй тапсырмасы минимум, өзгергіштік және таңдау мүмкіндігі. 

жүктеу/скачать 12,12 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: