Атты Республикалық ғылыми конференция материалдарының жинағы 4 сәуір 2022 жыл

318
Қазіргі таңда мектепте немесе жоғары оқу орындарындакез-келген күрделі кәсіптік саладағы 
мәселені шеше алатын, білімді, білікті жастар дайындау бүгінгі күннің өзекті мәселелерінің бірі 
болғандықтан, оқу процесінде студенттер алған материалды бақылауға ерекше назар аудару керек. 
Студенттердің оқу деңгейін бақылаудың барлық әдістерінің ішінде тестілеу ең перспективалы болып 
табылады. Себебі ол оқытушыны студенттердің міндетті оқу материалын меңгеру деңгейі туралы 
объективті және жедел ақпаратпен қамтамасыз етеді. Сондай-ақ, тестілеу нәтижелері – оқыту 
сапасының көрсеткіші. Компьютерлік тестілеу жүйесі – бұл білім беру процесінің барлық 
деңгейлерінде студенттердің білімін анықтайтын әмбебап құрал.[1] 
Білім алушылардың білім деңгейіне бақылау жүргізу әрбір білім алушының білім деңгейін 
есепке алуды дараландыруға дейін оқытуды саралауды тереңдетуге ықпал етеді. Оқу процесінде 
тестілеуді 
қолдану 
бақылаудың 
дәстүрлі 
әдістерімен 
салыстырғанда 
объективті, 
тиімді,нәтижелердің салыстырылуы және автоматтандыруы арқылы ерекшеленеді. Адаптивті те 
стілеу студенттің қабілетіне, бейімділігіне, қызығушылықтарына, құндылық бағдарларына және 
субъективті тәжірибесіне сүйене отырып, білім мен іс-әрекеттің субъектісі ретіндегі тұлғалық 
ерекшеліктеріне сүйене отырып, оның дамуы мен өзін-өзі дамытуын қамтамасыз етуге қабілетті. 
Адаптивті тестілеу – бұл оқушылардың дайындық ерекшеліктеріне қатысты тапсырмалардың 
сипаттамаларын, олардың санын, дәйектілігі мен ұсыну жылдамдығын таңдауды оңтайландыру 
арқасында дәстүрлі тестілеумен салыстырғанда өлшеу тиімділігінің өсуін қамтамасыз ететін 
адаптивті тесттердің нәтижелерін құру, ұсыну және бағалау процестерінің жиынтығы. [2] 
Адаптивті тестілеуде әрбір келесі сұрақ алдыңғы сұрақтарға жауаптар, мәліметтер және 
алдын-ала анықталған қиындық деңгейіне негізделген автоматты түрде негізделе отырып, тестілеудің 
нәтижесін көрсетеді. Адаптивті тестілеу мен классикалық тестілеудің басты айырмашылығы – келесі 
сұрақты таңдау жалпы ережелермен емес, әр тыңдаушының жеке ерекшеліктерімен, яғни алдыңғы 
сұраққа берген жауабы арқылы анықталады. Жалпы айтқанда, адаптивті тестілеу ауызша емтиханға 
ұқсас болып келеді, ауызша тапсыру барысында мұғалім оқушының білім деңгейін анықтау үшін 
сұрақтар қойып, сол сұраққа берген жауабына қарай қосымша сұрақтар қояды, сол арқылы 
студенттің қандай тақырыптарды біледі, ал қандай тақырыптар қиындық туғызатынын анықтай 
алады. Адаптивті тестілеу де студенттің білімін сұрақтарға берген жауабы бойынша анықтайды. 
Тесттер тікелей бақылаудан жасырылған жеке тұлғаның оң және теріс қасиеттерін өлшейді, 
сондықтан олар жасырын, тікелей, тікелей өлшеу үшін қол жетімді емес. Жасырын қасиеттердің 
мысалдары: "студенттердің дайындығы", "оқу пәнін білу", "түсіну қабілеті", "интеллектуалды даму" 
және басқалар. Демек, педагогикалық өлшем - бұл қызығушылық тудыратын жасырын тұлғалық 
қасиеттердің көріну деңгейлерінің сандарын көрсету процесі. Ф. М. Лорд и. М. Новик өлшемді 
сандық шкала бойынша субъектілердің орналасуын дұрыс көрсететін сандардың тағайындалуы 
ретінде анықтайды (өлшенетін сапаның ауырлығына байланысты. В. С. Аванесов педагогикалық 
тестті біркелкі өсіп келе жатқан қиындықтар, субъектілердің дайындық нәтижелерінің деңгейін 
тиімді өлшеуге және бағалауға мүмкіндік беретін нақты форма ретінде анықтайды. 
Педагогикалық өлшеулер теориясында тестілеуді жобалауда ескерілуі керек бастапқы 
постулаттар жүйесі [3]: 
1) тест жеке тұлғаның дамуына, білім мен ғылымның практикасына көмектесетін нәтижелер 
алу үшін жасалады; 
2) Көптеген мүмкін формалардың ішінен тапсырмалардың тек төрт түрі зерттеліп, тест 
түрінде танылды, бұл ретте әрбір форманың нұсқалары болуы мүмкін; 
3) "тест" сөзінің қарапайым аудармасының мағынасынан айырмашылығы, білім беруде тест 
педагогикалық өлшемнің әдісін, нәтижесін және нәтижелерін түсіндіруді білдіреді; 
4) тест сапасының басты критерийлері – өлшеу нәтижелерінің дәлдігі және мақсатқа сәйкес 
нәтижелерді түсіндірудің барабарлығы. 
Тестілеу процесінің маңызды көрсеткіші-тесттің тиімділігі. Егер ол басқа тесттерге қарағанда 
жақсы болса, студенттердің қызығушылық деңгейі туралы білімін өлшейтін, аз тапсырмалары бар, 
жақсырақ, жылдам, үнемді болса, тестті тиімді деп атауға болады. Сонымен қатар, тесттің тиімділігін 
оның қиындық деңгейінің қазіргі студенттердің дайындық деңгейіне сәйкестігі тұрғысынан бағалауға 
болады. Бұл білімнің бір деңгейінде, ал екіншісінде аз тиімді болуы мүмкін.[4] 
Адаптивті тестілеу барысында студенттердің сұраққа берген жауабы қате болатын болса, 
студентке ол сұрақтан оңтайланған және сол тақырыптың ішіндегі қарапайым сұрақ беріледі, 
берілген сұрақтардың ішіндегі қате жауап берілген сұрақты көру арқылы студенттің қай бағытта 
қателескенін анықтай аламыз. Адаптивті тестілеу оқыту деңгейін ескере отырып, күрделілігі орташа
немесе жеңіл тапсырмалардан бастап, студент тұрақты күрделілік деңгейіне жеткенде аяқталады. 

319
Нәтижесінде студенттің нақты білімін анықтай аламыз. Химия пәнінде адаптивті тестілеу
оқытудың 
тиімділігін арттырады, оқушылардың оқу-танымдық іс-әрекетін жандандыруға және әртүрлі 
құзыреттіліктерді дамытуға ықпал етеді, білім алушылардың дайындық сапасын арттыруға мүмкіндік 
береді, химия бойынша нақты білімін анықтауға мүмкіндік береді. 
Жалпы жағдайда, адаптивті тестілеу технологиясы деп оқушының алдыңғы тест сұрақтарына 
дұрыс және бұрыс жауаптарының арақатынасына байланысты тест тапсырмаларының ретін 
вариативті түрде өзгертуге мүмкіндік беретін диалогтық бағдарламалық жасақтама пакетін айтамыз 
[5]. Адаптивті тестті химияда пайдалану студенттің білімін анықтауда келесі сұрақтың күрделілігін 
таңдау және анықтау алгоритмі кері байланыс принципіне негізделе отырып жүзеге асады. Студент 
дұрыс жауап бергеннен кейін тапсырмадағы келесі сұрақ күрделірек болады, ал дұрыс емес жауап 
болған жағдайда студент келесі сұрақ ретінде оңай сұрақ алады. Сонымен қатар, диалогтық 
бағдарламалық қамтамасыз ету әрдайым толық меңгермеген оқу бағдарламасының бөлімдері мен 
тақырыптары бойынша қосымша сұрақтарға жауап беру арқылы студенттің белгілі бір білім 
саласындағы білім деңгейін дәл анықтауға мүмкіндік береді. 

жүктеу/скачать 12,12 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: