Ауыл шаруашылық ландшафттары және жерді пайдаланудың проблемалары



бет15/15
Дата08.02.2022
өлшемі124,59 Kb.
#120187
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   15
Байланысты:
лек 6

Үнемі жайылатын жайылымдар өсімдіктердің түрлік құрамын біртіндеп өзгертеді. Тек тапталуға төзімді өсімдіктер ғана өмір сүреді-бұл розеткалы түрлері (жолжелкен), жер беті жайылма сабақтары бар(беде) және т.б. олардың тұрақтылығы жақсы дамыған тамыр жүйесі бар жер үсті мүшелерінің икемділігімен анықталады.

  • Үнемі жайылатын жайылымдар өсімдіктердің түрлік құрамын біртіндеп өзгертеді. Тек тапталуға төзімді өсімдіктер ғана өмір сүреді-бұл розеткалы түрлері (жолжелкен), жер беті жайылма сабақтары бар(беде) және т.б. олардың тұрақтылығы жақсы дамыған тамыр жүйесі бар жер үсті мүшелерінің икемділігімен анықталады.
  • Тапталуға бейім шөптерге жануарлар тікелей және жанама (топырақтың тығыздалуы және кейбір түрлердің өмір сүру жағдайларының нашарлауы және, керісінше, басқалары үшін бос тауашалар құру арқылы – икемді және икемді) әсер етеді. Шөпті түрлерде жапырақтары, бүршіктері, қысқартылған сабақтары жойылады; тікелей механикалық әсер жануарлар арқылы жасалады
  • Шамадан тыс жайылым-бұл ксерофитизацияның, галофитизацияның немесе өсімдіктердің гидрофитизациясының себептерінің бірі. Топырақтың тығыздалуы тамырлардың ену тереңдігінің төмендеуіне, олардың сыртқы пішінінің өзгеруіне және тіпті анатомияға әкеледі. Жайылымда жануарлар ұзақ болған кезде, олар өсімдіктер мен топыраққа әсер ететін көптеген экскременттерді (нәжіс пен зәр) қалдырады. Әсіресе нәжіс микрофлораның (бактериялардың) және фаунаның (артроподтар, протозоидтар) және саңырауқұлақтардың дамуына әсер етеді
  • Мал шаруашылығы (өсімдік шаруашылығымен қатар) топырақ жамылғысының биогенді ластануының негізгі көздерінің бірі және соның салдарынан су объектілері де ластанады. Мал шаруашылығы саласының әсер ету дәрежесі өз кезегінде малдың жалпы басымен, мал шаруашылығы фермаларының су жинағыштарда орналасу ерекшеліктерімен, сондай - ақ шаруашылықтарда қабылданған жануарларды ұстау технологиясымен айқындалады.
  • Осы жайттарды ескерген­ Елбасы «Қазақстан-2050» Стра­тегиясы: қалып­тас­қан мемлекет­тің жаңа саяси бағыты» атты Жолдауында жер өңдеу мәде­ние­тін өзгертіп, жаңа ғылыми, технологиялық, басқарушылық жетістіктерді пайдалана отырып, мал шаруашылығындағы дәс­түр­лерімізді жаңғырту қажеттігін атап өткен болатын. Осы тапсыр­маны жүзеге асыруда, мал ша­руашылығын дамытуда еліміз­дің жер қорының 70 пайызын құрап отырған жайылымдық жерлерді, оның ішінде шалғайдағы жайылым алқаптарын қолданысқа енгізу маңызды.
  • Бұрын ата-бабаларымыз жыл мезгі­ліне сай көктемгі, жазғы, күзгі, қысқы жайы­лымдарды пай­­даланған. Мәселен, көк­темгі жайы­лымның нақты бір аума­ғында дәру­мендік шөптер, дала гүлдері гүлдеген кезде ғана шыққан. Осы жер­ге­ малды 10 күнге ғана жайған. Қазір­гі уа­қыт­тағыдай, жаздай бір жерді тап­тап мал қайырмаған, керісінше, ауыс­­палы жер технологиясын малдың ың­ғайы үшін пайдаланған.
  • Енді бір ерек­шелігі – жаз айларында малды жусанды жер­ге бақпаған. Ол кезде жусанның гүлдейтін мезгілі, мал еркін жайыл­майды, сондықтан оны мал таптамасын деп қыс басталғанға дейін сақтаған. Есесіне, қыс­тың бас кезінде жусанды жайылымды мал­дың иммунитетін көтеру үшін қолданған. Тек қана қараша айында, бірінші ақ ұлпа қар түскен кезде ғана малды осындай жусаны бар жерге баққан. Осыған байланысты ақ-қара жусанда бағылған төрт түлік қыстай ауру­ларға шалдықпай, күйі таймаған. Қыс­қасы, жыл он екі айды малдың жайы­­на қарай бөлген. Нәтижесінде мал ба­сы көбейіп, табиғаттың тепе-теңдігі сақ­талған.
  • жайылым жерді жүйелі пайдалану тәртібін енгізу және мал бағу дәстүрін жаңғырту мақсатында, жайылым мәселесін түбе­гейлі зерттеп, зерделеп бір топ Пар­ла­мент депутаттары «Жайылымдар туралы» заң жобасын жазып шықты. Оған 2017 жылдың 20 ақпанында Елбасы қол қойып, Қазақстан Республикасының «Жайылымдар туралы» Заңы толық күшіне енді. Бұл заң бұған дейін өздігімен реттеліп келген жайылымның мәселесін ата-бабаларымыз қал­дырып кеткен ізбен ресми түрде реттелуін көздейтін ең алғашқы құжат болып отыр. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   15




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет