Ауыратын адамда тұншығу ұстамасы жиі болады. Дем алысында, сыртқа дем шығарғанда
жүктеу/скачать 245,79 Kb.
|
1 2
Байланысты:гос практика
Гипергликемиялық кома1.2.3.4.5.6.7.8.9.10.11.12.Гипергликемиялық кома. Инсулин жеткіліксіздігі, соның нәтижесінде тіндердің глюкозаны шығаруының бұзылуы.бауырда гликонеогенез шапшандайды, гипергликемия және глюкозурия дамиды. Глюкокортикоидтардың артық мөлшері гипоталамус-гипофизадреналдық жүйені қоздырып, глюконеогенездің белсенділігін арттырады, май қышқылдары деполарынан шығады. Олардың толық тотықпауы кетоацидозға алып келеді. Сутегі иондарының көбеюі ацидозды ұлғайтады, полиурия мен дегидратация алмасуы бұзылады. Диабеттік команың бір түрі болып гипергликемиялық, гиперосмостық, кетогендік емес, кома есептеледі. Бұл кома инсулинге тәуелсіз диабет кезінде ұлғайған науқастарда дамиды. Ол организмнің сусыздануымен, тырыспа-селкілдек ұстамаларымен және комамен сипатталады.Қанда глюкоза деңгейі 55 ммоль/л ден астам көрінеді, ал кетондық денелердің мөлшері көтерілмейді, кетоацидоз дамиды. Бұл кезде организмдегң бар инсулиннің деңгейі майлардың ыдырауын азайтуға жеткілікті болады, бірақ ол тіндердің глюкозаны пайдалануын қамтамасыз ете алмайды. Гипогликемиялық кома. Гипогликемиялық команы тудыратын негізгі себеп бас миының көмірсутегінің жеткіліксіздігінен қызметінің нашарлауы болып табылады. Оны тудыратын жағдайларға: улану (хлорпропамид, тобутамид), ұйқы безінің өспесі (инсулома), асқазан резекциясынан кейінгі демпинг синдромы, нефрогендік себептер, бүйрек қызметінің жеткіліксіздігі, организмнің әр түрлі себептерімен көмірсутегінің қажетті мөлшерден аз түсуі.Ақпарат көзі: http://kazmedic.kz/archives/1504 Материал көшіргенде, KazMedic.kz сайтына сілтеме міндетті 13.Гипергликемиялық кома қант диабетінің декомпенсирлі ағымының белгісі болып табылады. Бұл жағдайдың себебі ұйқы безімен инсулиннің синтезінің жеткіліксіздігінен қандағы қант деңгейінің бірен жоғарылауы н/е сырттан енгізуде жеткіліксіздігі. -Клиникасы: Кома біртіндеп басталады, салмақ жоғалту нәтижесінде әлсіздіктің өршуі ыстығының көтерілуі, полидипсия және полиурия, тері қышуы. Кома алды жағдайлары: анорексия, құсу, мазасыздану, өткір іш симптоматикасын беру яғни іш аймағының интенсивті ауырсынуы, бас ауру, тамақтың және өңештің ауырсынуы байқалады. Жедел интеркеуррентті аурулардың себебінен комалар бірден дамып кетуі мүмкін. Физикальді зерттегенде дегидратация симптомы (терісінің, ауыз қуысының шырышты қабатының құрғауы, кқз алмасының және тері тугорының төмендеуі, біртіндеп анурия дамиды (жалпы бозару, бет доғасындағы, иектің, маңдайының жергілікті гиперемиясы (субфебрилді қызба) бұлшықет гипотониясы артериялық гипотензия, тахипноэ немесе Куссмауль тынысы аузынан ацетонның иісінің шығуы байқалады. Диагностикасы: 1. Шағымы мен анамнез: - диабеттің декомпенсация белгілерінің болуы (полиурия, полидипсия), 1-2 күн ішінде ДКА дамуына әкелетін. - құсу, лоқсу - ДКА себебінің болуы: диетаны бұзу, инсулин енгізуді тоқтату - интеркуррентті аурулардың қосылуы (жөтел, тұмау, жүректе ауырсыну, жоғары температура). 14.2. Физикальды қарауда: - дегидратация белгілері; -Куссмаул тынысы; - аузынан ацетон иісінің шығуы Сонымен қатар болуы мүмкін: - «абдоминальды синдром»; - қосымша аурулардың белгілері. 3. Лабораторлы мәліметтерден: - гипергликемия; - кетонурия; - кетонемия 10-12 ммоль/л; - ацидоз (рН <7,3); - су-электролит алмасуының бұзылуы : Na, К төмен, анурия кезінде жоғары, гематокрит жоғары, ЦВД төмен; - мочевина ж/е креатинин - дегиргитаия ж/е бүйректік қан айналыстың төмендеуінен жоғарылайды. - интеркуррентті аурулардың белгілері - гиперкоагуляция. 15.Шұғыл көмек: Науқасты дұрыс жатқызу. Таза ауамен қамтамасыз ету. 1. Қысқа н/е ультрақысқа әсерлі инсулин қолданылады ( ерітінді түріне: 100 мл 0,9% NaCl ерт 10 ЕД инсулин). 2. Инсулин тек т/і тамшылатып сағатына 0,1 ЕД/кг дозада енгізеді. 3. гликемия деңгейі 13-14 ммоль/л төмендегенде дозасын екі есе азайтады 4. 2-3 сағатта нәтижесі болмаса, дозасы сағатына 0,15 ЕД/кг жоғарылатады. Регидратация: 1. Диагнозыд қойған соң басталады. 2. Алғашқы сағатта - т/і тамшылатып 1000 мл 0,9% NaClерт енгізу 3. гликемия 14 ммоль/л төмендегенде физиологиялық ерт 5-10% глюкоза ерт ауыстырылады 6. балаларға т/і сұйықтықты мына есепте тағайындайды: 1 жас - 1000 мл, 1-5 жас - 1500 мл, 5-10 жас - 2000 мл, 10-15 жас - 2000-3000 мл; алғашқы 6 сағатта есептелген тәуліктік дозаның 50% , келесі 6 сағатта - 25%, қалған 12 сағатта25% енгізу. 16.• Бауыр комасы-науқастың санасындағы бұзылыстармен білінетін бауыр ауруларының соңғы кезеңі. 17.• Көптеген экзогендік және эндогендік улы қосындылар бауырда өңдеуден өтіп, усыз заттарға айналады. Онда ацетилдеу, метилдеу, тотықтыру, тотықсыздандыру, ыдырату үрдістері және глюкурон, күкірт қышқылдармен, гликокол, цистеинмен жұп қосындылар құру арқылы улы заттар уытсыздандырылады. 18.• Сонымен қатар бауырда уытты заттардың бейспецификалық микросомалық монооксигеназа жүйесімен усыздануы болады. Бұл кезде улы зат бауыр жасушаларының эндоплазмалық торшаларына кіріп, Р450цитохромы қатысуымен сутегі иондарын байланыстырады 19.Содан суда еритін қоспаларға айналады да, организмнен сыртқа шығарылады. Р450 бауыр жасушаларының эндоплазмалық торшаларының қабығымен байланысқан гемопротеиндерге жатады. Оның қатысуымен дәрілердің алмасуы кезінде бос радикалдар пайда болуы мүмкін. Олар дер кезінде бейтарапталмаса, жасуша нәруыздарымен байланысып, мембраналарында май қышқылдарының асқын тотығуын туындатады. Сондықтан пайда болған бос радикалдар цитоплазмадағы глутатион-Sтрансфераза ферменттерінің қатысуымен глутатионға байланыстырылады. Осы көрсетілген тетіктердің бұзылуы бауырдың уытсыздану қызметінің әлсіреуіне әкеледі. Бұл кезде организмде аммиак, фенолдар т.б. уытты өнімдер жиналып қалады. Осыдан мидың қызметтері бұзылыстарымен сипатталатын органтзмнің уыттануы болып, бауырлық кома дамиды. 20.Осы
бұзылуы бауырдың уытсыздану қызметінің әлсіреуіне әкеледі. Бұл кезде организмде аммиак, фенолдар т.б. уытты өнімдер жиналып қалады. Осыдан мидың қызметтері бұзылыстарымен сипатталатын органтзмнің уыттануы болып, бауырлық кома дамиды. Кома-терең жүйкелікжандүниелік бұзылыстармен,тырыспаселкілдек дамуымен, шартсыз рефлекстердің жоғалуымен, естен танумен т.б. Организмнің тіршілігіне қауіпті жағдайлармен сипатталады. Бұл кома бауырдың кезкелген ауруларында, жиі вирустық гепатитте, бауырдың уланудан болатын қауырт дистрофияларында, оның беріштеніп қалуында(циррозында), жіті қанайналымы бұзылғанда т.б. жағдайларда дамиды. 21.Бауыр жасушаларының уытсыздандыру қызметі бұзылғанда немесе қақпа көктамыры мен қуыс көктамырлардың арасында тікелей байланыстар пайда болғанда(қақпа көктамырында қан қысымы көтерілгенде), қанда: аммиак, улы полипептидтер, амин қышқылының бактериялық декарбоксилдену өнімдері (тирамин) т.б. өзгерген бауыр жасушаларымен уытсыздандырылмаған,ішектерде н түсетін фенол,индол,скатол,кадаверин,пу тресцин т.с.с. заттар жиналадыАммиак мида α-кетоглютар қышқылын байланыстырып, оны үшкарбон қышқылы оралымынан аластайды.Сондықтан мида тотығутотықсыздану үрдісі тежеледі, макроэргиялық фосфорлық қосындылардың түзілуі азаяды, энергия тапшылықтық жағдай дамиды 22.қанда тираминның деңгейі көтерілуі октопаминнің көбеюіне әкеледі. Октопамин орталық жүйке жүйесінің түйіспелерінен (синапстарынан) қозу дәнекерлерін (медиаторларын: норадреналин, дофамин ) ығыстырады да, синапстардың қызметтерін бұзады. қанда глюкозаның деңгейі төмендейді, гипогликемия дамиды. Осыдан орталық жүйке жүйесінде энергия түзілуі қатты азаяды Бауырда үшкарбон қышқылдары оралымын қамтамасыз ететін фермкттердің (коэнзим-А ) түзілуі бұзылудан қанда миға уытты әсер ететін заттар (ацетон, бутиленгликоль ) көбейеді. 23.Су мен электролиттердің алмасуы бұзылады: бауыр жеткіліксіздігі нәтижесінде альдостеронның дер кезінде ыдыратылмауынан салдарлық альдостеронизм дамып, организмде натрий мен су жиналып қалады, калий иондары зәрмен көптеп шығарылады, гипокалиемия дамиды. Бауырдың уытсыздандыру қызмерінің төмендеуі нәтижесінен әртүрлі дәрідәрмектерге (хининге, морфинге, барбитураттарға, дигиталиске т.б.) организмнің сезімталдылығы жоғарлайды. Организмге енгізілген дәрілер дер кезінде ыдыратылмай, улы әсер етілуі мүмкін. Сондықтан Күйіктер1. Қ.А Яссауй атындағы қазақ түрік халықаралық университеті СӨЖОрындаған: Серикбаев М Тобы: 409 ЖМ Тексереген: Жүнісова Ж. 2.Күйік деп ыстық сұйықтықтар, қышқыл-сілті, жалынның шарпуы, сәулелі ыстық, қатты ысыған заттар, электр тогы немесе электромагниттік радиацияның әсерімен теріге және одан төмен жатқан адам денесінің ұлпаларына жасалған зиянды әрекеттердің әсерінен туындайтын спецификалық зақымдарын айтады. 50°С температураға шалдыққан теріні 5 минуттан кейін күйік шалады. 3.Зақымдаушы энергияның түріне байланысты оларды термиялық, химиялық, элекртлік сәулелік күйіктер деп ажыратады. 4.5.Зақымданудың тереңдігіне байланысты 4 деңгейге бөлінеді: І деңгей – беткей эпидермальді күйік, терінің қызаруы және ІІ деңгей – терінің жоғарғы қабатының күйігі, қызару мен ісік ісік; үстіне көпіршіктер пайда болады, сұйықтық толады; ІІІа деңгей – дермальді күйік,меншікті терінің зақымдануы, бірақ барлық қабаттар өзгеріске ұшырамаған, өсу қабаты мен тері қосалқылары сау қалады; ІІІв деңгей - күйік терінің барлық қабаттарына тараған, өлеттеген қабыршақ түзіледі. ІҮ деңгей - терінің және тері асты клеткаларының, бұлшықеттерінің, сүйектердің зақымдалуы. . 6.7.Күйікті емдеудің ерекшеліктеріне қарай және болжамына байланысты оларды екі топқа бөледі. Бірінші топқа беткей орналасқан (І,ІІ,ІІІа дәрежелі) күйіктер Екінші топқа терең орналасқан (ІІІв және ІҮдәрежелі) күйіктер жатады. 8.9. Күйік ауданы тоғыз ережесі және алақан ережесі арқылы анықталады.Алақан әдісі - ересек адам алақанының ауданы дене ауданының шамамен 1 % құрайды. Тоғыз ережесі бойынша - дененің ірі бөліктері дене беті ауданының 9 немесе 18 % құрайды. Егер зақымданған жердің жалпы ауданы 10%-дан жоғары болса, күйік ауыр болып саналады 10. Күйік ауданын тоғыз ережесі арқылы анықталуыБас және мойын аймағы — 9 %, Кеуде— 9 %, Іш — 9 %, Дененің артқы жағы 18%, Әр қол жеке есептеледі 9 %, Сан — 9 %, Тізе және сирақ — 9 %, промежность и наружные половые органы — 1 % поверхности тела 11. Күйік жарасының морфологиялық көрінісіКүйік жарасының ағымы жарақаттың тереңдігіне байланысты болады. І - ІІ дәрежелі күйікте серозды асептикалық қабыну, әдетте іріңдеумен асқынбайды және жедел қабынуды басқаннан кейін ,міндетті түрде эпителиальді элементердің регенерациясы жүріп , жара жазылады. Күйіктің ІІІа, ІІІв және ІҮ дәрежелерінде жараның жазылу үрдісі басқаша болады. Күйік болған мезетте тіндер өлеттенеді, реактивті жарақаттық ісіну дамиды, іріңді демакарциялық қабыну пайда болады, регенерациялық кезеңі басталады. Регенеративті кезеңінде грануляция, эпителизация және тыртықтану үрдістері дамиды. 12.13. КлиникасыКүйік ағымы бойынша 4 кезеңнен өтеді. Күйік шогы Жедел токсемия Септикопиемия Реконвалесценция 14.Күйік шогы кезеңі 24 – 48 сағатқа дейін созылады. Дене қызуы алғашқы 6 сағатта 37°С дейін жоғарылайды. Науқаста қызу, ауырсыну, мазасыздану болады. Тыныс алу беткей, жиі, пульс әлсіз жиі 140- 160рет минутына, АҚ төмендейді,терісі бозарып, аяқ қолы суып,денесіне суық тер шығып, олигурия,анурия болады. 15.Жедел токсемия кезеңі күйік шогінен шыққаннан кейін 4 – 12 күнге созылады. Интоксикация көрінісі болады. Плазма жоғалту және белок ткані ыдырауынан белок алмасуы бұзылады. Бактериемия, анемия, белок жетіспеушілігі және төменде көрсетілген асқынулар пневмония, диарея, стоматит, отитке әкеледі. ЭТЖ, плазмадағы қандық азот жоғарылап қанның ұюына қарсы жүйе жұмысы нашарлауы байқалады. 16.Септикопиемия кезеңі 30- 40 күнге созылады. Ауру біртіндеп күйіктен азады. Көлемі үлкен жара бетінен токсикалық заттар , микробтар қанға сіңіріліп тамыр ішіне түседі. 70% науқаста альбуминурия, цилиндрурия, нефрит артынан гломерулонефрит, геморрагиялық васкулит дамуы мүмкін. 17.Реконвалесценция кезеңінде науқастың жалпы жағдайы жақсарып , жара жазыла бастайды. Терең күйіктер кезінде жара ұзақ жазылмауынан тыртықты контрактуралар дамиды 18. Күйік жарасының клиникалық көрінісіІ дәрежелі күйіктерде терінің асептикалық қабынуы дамиды, қызару, ісіну, ауыру сезімі. 3- 4 күннен кейін эпидермистің жоғарғы қабаты кеуіп, қоюланып, қатпарланады да, түсе бастайды. ІІ дәрежелі күйіктер айқын қабынулық көріністермен ерекшеленеді, көпіршіктер пайда болады, ондағы сұйықтықтың құрамы қан сарысуына ұқсас болады. ІІ дәрежелі күйіктердің жазылуы 7 - 14 күнге созылады. 19.І дәрежелі күйік ІІ дәрежелі күйік 20. ІІ дәрежелі күйік21.ІІІа дәрежелі күйіктің бетінде құрғақ, ашық - қоңыр немесе ашық - сұр түсті қабыршақ пайда болады,ол демаркациялық жолақ түзіп, сау тіндерден ажырайды. Іріңді демаркациялық қабыну тері негізінің дәнекер тіні деңгейінде өтеді. Қабыршақтың ыдырауы 2 - 3 аптаға созылады. 22.ІІІв дәрежелі күйіктің негізгі 3 клиникалық түрін ажыратады. Коагуляциялық (құрғақ өліеттену) Жылудың әсерінен терінің жабысуы Ылғал өліеттену Құрғақ қабыршаққа қарағанда, жара ылғал өліеттенуден 10- 12 күн бұрын тазарады. Жазылу кезінде зақымдалған жерде дөрекі ақ түсті келлойдты тыртық пайда болады. 23.24.25.26.ІҮ дәрежелі күйіктер тері асты шел майы аз дамыған аймақтарда , ұзақ уақыт ыстық заттың әсер етуінен дамиды. Көбінесе бұлшықеттер, сіңірлер, сүйектер зардап шегеді. 13% жағдайда аяқ қол бөлігінің өліеттенуі байқалады. Клиникалық ағымы 3 түрде өтеді. 1) қою- қоңыр немесе қара түсті қабыршақтың түзілуі. 2) Көмірленіп күйюі. 3) Қамыр тәріздес ақшыл қабыршақтың пайда болуы. Мұндай күйіктер өздігімен жазылмайды, сондықтан тереңдетілген некрэктомия және аяқ қолдың ампутациясы орындалады. 27.28.Көмірленіп күю. 29.30. Күйік кезіндегі алғашқы көмекСіздің бірінші қадамыңыз термиялық агенттің зақымдау әрекетін тоқтатуға бағытталған болуы тиіс. Жанып жатқан киімді не жұлып тастау немесе үстіне көрпе жабу қажет. Кейін киімді кесіп (шешпеу)алып, тастау керек. Термиялық күйіктер кезінде теріні тез салқындату үшін салқын су құйған дұрыс. Химиялық күйіктер кезінде зақымданған теріні алдымен 10-30 минут бойы судың көп мөлшерімен жуу керек, кейін – нейтралдайтын ертіндімен жуады: қышқылмен күйген кезде – сода ертіндісімен, сілтілермен күйген кезде – сірке қышқылының әлсіз ертіндісімен шайады. Науқасқа 1-2 г ацетил қышқылын және 0,05 г димедрол беру керек. Егер күйік ауданы 15 %-дан асып түссе, онда науқасқа кем дегенде ас содысымен және ас тұзымен 0,5 л су беріңіз (1/2 шай қасық сода және 1 шай қасық тұз 1 л суға). Күйік жараларына құрғақ стерильденген таңбаларды қойып, пациентті тезірек ауруханаға жеткізу керек. 31. ЕміКүйік шогын алдын алу және емдеу Организмнің иммунитетін жоғарылату Індетпен күресу Күйік жарасын жергілікті емдеу 32. ЕміКүлдіреп іспейтін шамалы ғана күйіктер (1дәрежедегі күйік) Күйіктен көп зардап болдырмау және ауырғанын жеңілдету үшін күйік шалған жерді дереу салқын суға салу керек. Жараның өзін және шеттерін 70% этил спиртімен өңдейді, содан кейін балық майымен немесе 5% синтомицин эмульсиясымен таңып қояды.Кейбір жағдайларда залалсыз құрғақ таңғыш салынады. І дәрежелі күйіктер тыртық қалдырмай аптаның ішінде жазылады. Күлдіреп ісетін күйіктер (2-ші дәрежедегі күйік) Күлдіреген жерді тесуге болмайды. Вазелинді қайнатып стерилдеп, оны стерилдеген дәкеге жағып, күйік шалған жерге салады. Егер вазелин жоқ болса, күйікті ашық күйде үстау керек. Күйік шалған жерге ешуақытта тоң май немесе басқада майларды жағуғу болмайды. Таңғыш салмай ашық емдеу әдісі ауада инфрақызыл сәулелері бар бөлмелерде, арнайы аэротерапевтік қондырғыларды (АТҚ) немесе залалсыз жылы ауа ағыны бар изоляторларда жүргізіледі. АТҚда 3032°С қа дейін жылытылған залалсыз тік ламинарлы ауаның ағыны жіберіледі. Осы әдістерді қолданғанда жараның бетінде қабыршақ жылдам түзіліп, ІІ және ІІІ дәрежелі күйік болсада, жара жазылғанға дейін сақталады немесе оданда терең күйіктерде демаркациялық жолақ пайда болғанда хирургиялық жолмен кесіліп алынады. 33.34.Терең күйік жарақаттары Теріні бүлдіріп, дененің ішкі ағзаларын жалаңаштайтын және терінің едәуір бөлігін қамтитын мұндай күйік жарақаттары өте қауіпті болып келеді. Күйік жарасының бетін құрғатып кептіру, тез арада терең өлі еттенген аймақтарды анықтап некрэктомия орындауға мүмкіндік береді. Ол үшін 5-7ші күннен бастап құрғақ қабыршақтың үстіне некролиттік қасиеті бар танғыштар салынады. Содан кейін өлі еттенген тіндерден тазарған жараның бетіне тесілген, торлы ксенотерінің кесінділерін қояды немесе жұқа қабатты антибактериальды майды жағады. Бірнеше күн өткеннен соң аутодермопластика орындалады. Некроэктомиядан соң пайда болған үлкен көлемді ашық жараны тері трансплантатымен жабады. ІІІв дәрежелі күйіктердің көлемі 100см2 аспаса ғана өздігінен жазылуы мүмкін. Жақсы нәтижеге аутотрансплантация жасағанда жетеді. Үлкен көлемді күйіктерде арнайы өңделген және консервіленген мәйіттің терісін қолдануға болады (аллотрансплантация). Кейбір жағдайларда жараның бетін ксено терімен уақытша қаптайды немесебрефопластика (эмбрион терісін) пайдаланады. Бұл плазманың жоғалуының алдын алады. Осы мақсатпен жасанды теріні де қолдануға болады. Ол коллаген қабатынан және селиконды пленкадан тұрады және ауа откізетін қасиеті бар. 35.36.Күн сәулесінен болған күйіктер жай және білдірмей теріні зақымдайды. Әсіресе кішкентай балаларда бірнеше сағат ішінде терісі қызарып, құрғап, ысып, ашиды және аз уақыттын ішінде түлей бастайды.Бала мазасызданып жиі жылап ұйқышыл болады. Алғашқы көмек мұздай сумен шаю, ылғал матаны денеге жабу. Терінің ыстығын басу үшін алое, огурцы, қызанақ шырынын және суыған қызыл шайдыденеге жағуға болады. Сонымен қатар күйгеннен кейін жағуға арналған косметикалық заттарды және медициналық аэрозольдарды қолдануға болады. Науқаста күюден сусыздану болмас үшін көп мөлшерде сұйықтық беру керек. 37.38.39. ЭлектрожарақатЭлектрожарақат электр тогының әсерінен пайда болатын патологиялық үрдіс. Бүкіл жарақаттың 2,5% құрайды. Өлімнің денгейі 20%. Электрожарақаттың ерекше бір түрі найзағайдан болатын жарақат. Көбіне адамдар найзағай кезінде электірлі жабдықтардың, жұмыс істеп тұрған телевизордың, радио қабылдағыштың қасында тұрғанда немесе телефонмен сөйлескенде жарақат алады. 40. Электрожарақаттың патогенезі1. 2. Нерв жүйесі арқылы рефлекторлы әсер етуі, ол тыныс алу және қан айналым бұзылыстарына әкеліп соғады. Адам денесіне термиялық,электрохимиялық және электродинамикалық факторлардың тікелей әсер етуі. Жарақатталған адам жүрек қарыншаларының фибрилляциясының, тыныс алу орталағының салдарынан, шоктан және дауыс байламдарының тарылуынан өліп кетуі мүмкін. 41. Электрожарақаттың ауырлығының 4 дәрежесін ажыратадыІ дәрежеде науқас есін жоғалтпайды, бұлшықеттері құрысып жиырылады. ІІ дәрежеде науқас есін жоғалтады, бұлшықеттері құрысып жиырылады. ІІІ дәрежеде науқас есін жоғалтады, бұлшықеттері құрысып жиырылады және жүрек пен өкпенің қызметтері бұзылады. ІҮ дәрежеде клиникалық өлімнің белгілері байқалады. 42. Жарақаттың тереңділігіне байланысты электрокүйіктің 4 дәрежесін ажыратады1. 2. 3. 4. Эпидермистің зақымдалуы Эпидермис ажырап, көпіршіктердің түзілуі Терінің барлық қабаттарының коагуляциясы Тері мен терең орналасқан тіндердің зақымдалуы 43.Электрокүйікке қоршаған тіндердің ісінуі мен гипэстезия тән. Сонымен қатар парез бен салдану дамуы мүмкін. Адам денесінен электр тогы өтіп жатқанда бұлшықеттер құрысып жиырылады, соның салдарынан компрессионды және жұлынған сынықтар, сынық пен буынның шығуы болады. 44.Алғашқы көмек науқасты дереу токтан ажырату керек. Құтқарып жатқан адам өзі токқа түсіп қалмас үшін, ток өткізбейтін заттарды (құрғақ таяқ, арқан, қатты қағаз) пайдаланып, токтан ажырату кжет. Құтқарушыны жерден аластату үшін, аяғының астына құрғақ тақтай немесе резенкеден жасалған зат қойылады. 2 – 4 дәрежелік электро жарақаттарда токтан ажыратып алғаннан соң, науқасқа бірден реанимациялық шаралар жүргізілуі тиіс: жүректің тікелей емес массажы, дефибриллятор пайдаланады және науқасқа интубация жасалады. Тірілтуді тек өлімнің биологиялық белгілері пайда болғанда ғана тоқтатады (дененің қатуы, мәйіттік дақтар) Жалпы емнің ерекшеліктері жоқ, шокқа қарсы шаралар жүргізіледі, жарақаттанған адамда гипоксия Үсік - тәуліктік орташа температура 0°С-тан жоғары кезде түнде немесе таңертең, көктемде немесе күзде ауа температурасыныңҮсік - тәуліктік орташа температура 0°С-тан жоғары кезде түнде немесе таңертең, көктемде немесе күзде ауа температурасының теріс мәнге дейін төмендеуі. Үсік суық ауа массасының (адвекциялық үсік) басып кіруінен немесе топырақ пен өсімдік жамылғысы бетінің түнгі суынуынан (радиациялық үсік) пайда болады 15.Статистика бойынша адамдардың қаза болуына және аяқ-қолын кесуге әкеп соқтыратын барлық ауыр үсінуге шалдығулар күшті алкогольдік мас болу салдарынан болатындығы көрінеді. Үсінудің төрт дәрежесі болады. Үсінудің І дәрежесі (аса жеңілі) аз уақыт суық әсер етуінен болады. Терінің жаны кетпейді. Ондай үсінуге шалдығудың бірінші белгісі – зақымданған жерлердің жансыздануына әкеп соқтыратын күюді, шаншуды сезіну. Содан соң тері қышиды және ауырады, олар аса мәнді және аса көрнекті болмауы мүмкін. ІІ дәрежелі үсіну ұзақ уақыт суық әсер етуінен болады. Оған аса тән белгі – зақымданудан кейінгі бірінші күні түссіз сұйықтық толған көпіршіктің пайда болуы. ІІ дәрежелі үсінуден соң ауруды І дәрежелі үсінуге қарағанда ұзағырақ және тереңірек сезінеді, тері қышиды және ауырады. 16.ІІІ дәрежелі үсіну кезінде температураның төмендеуі және ұлпаға суық әсерінің ұзақтығы артады. Бастапқы кезде пайда болған көпіршіктердің іші қанға аралас, түбі қоңыр-көк болады және тітіркендіргіштерді сезбейді. Терінің барлық элементтері өледі де соңында бітеледі және тыртықтар өрістейді. Түсіп қалған тырнақтар қайтадан өспейді немесе пішіні бұзылып өседі. Өлген ұлпалардың түсуі 2,3-аптада аяқталады, одан кейін тыртықтанады, ол 1 айға дейін созылады. Ауруды сезінудің қарқыны мен ұзақтығы ІІ дәрежелі үсінуден жоғарырақ. IV дәрежелі үсіну температураның аса төмендеуінен және ұлпаға ұзақ уақыт суық әсерінен туады. Ол көбінесе ІІІ және ІІ дәрежелі үсікке шалдығумен үйлеседі. Жұмсақ ұлпаның барлық қабаттары өледі, жиі сүйек пен буын зақымданады. Зақымданған участок көпкөңгек, тіпті кейде мәрмәр түсті болады, жылыған кезде ісік пісіп ұлғая бастайды. Терінің температурасы оны қоршаған үсікке шалдыққан ұлпа участогінен біраз төмен. Көпіршіктер үсікке төмендеу шалдыққан учаскелерде, ІІІ – ІІ дәрежелі үсінген жерелерде дамиды. Ісік біраз ұлғайған жерінде көпіршіктің болмауы, сезімталдығының жоғалтуы IV дәрежелі үсуге шалдығудың куәсі болып табылады. 17. Үсуге шалдығу кезінде алғашқы көмек. Алғашқы көмек тоңуды тоқтатудан, аяқ-қолды жылыту, суыққа шалдыққан ұлпаларда қанайналымын қалпына келтіру мен инфекцияның алдын алудан тұрады. Үсуге шалдығу белгілерін байқаған кезде бірінші – зардап шегушіні жақын маңайдағы жылы жерге апару, қатып қалған аяқ киімді, шұлықты, қолғапты шешу керек. Алғашқы көмек іс-шараларын өткізумен бір уақытта дәрігерлік көмек көрсету үшін тез дәрігерді, жедел жәрдемді шақыру қажет. 18. Үсіген жерлерді өңдеу:Бірінші дәрежелі үсік кезінде жоғарыдағы емшараларды орындайдыда,физиотерапиялық ем жүргізіледі. Екінші дәрежелі үсікте көпіршіктерді абайлап теседі немесе түбінен жарады, өзі жарылған көпіршіктерді алып тастайды.Асептикалық таңғыш салады Үшінші дәрежелі үсіктерде демаркациялық сызық пайда болғанша некроз тіндерін шеттетуге бағытталыды.Некроз бойындағы тіндерді алып тастайды,жараны емдеуді ірінді жараны емдеу ережесмен жалғастырады. Төртінші дәрежелі үсікте үшінші дәреже сияұты ем алайда аяқ-қолдың некрозданған бөліктерін ампутациялайды.Сондықтан кепкен гангренаны тосып, демаркация сызығы бойынша некрэктомия жасайды.Көлемді тері ақауын теріні тері пластикалау арқылы жабады.Таңғыш салып иммобилизациялайды. 19.20.Электр тоғы әсерінен болған жалпы және жергілікті жарақаттарды электржарақаттары деп атайды. Жергілікті бұзылыстарға элект тоғы енген және шыққан кездегі күйікті жараның түзілуі жатады.Жараның түсі сарғылт-сұр,кейде тереңдігі сүйекке дейің жетеді.Осындай кезде жлект разрядынан кальци фосфаты бөлунуі арқылы сүйек тіні еріп кетеді.Тіндер жыртылып,мүшелер жұлынуы мүмкін. 21.1 дәреже-әлсіз тотың қуатынан «тоқ белгісі» үзліп тек эпидермис жарақаттанады.Есінен таңбай ,бұлшық еттердің сіресіп,ширатылуы.Денеде діріл болуы мүмкін.Науқаста шаршау ,қорқу болады 2 дәреже-эпидермистің сыдырылуы және көпіршіктердің пайда болуы.есінен таңып, ,бұлшық еттердің сіресіп,ширатылуы.Психологиялық бұзылыстар,ступор естен тану,журек аритмиясы ,терізі бозарған ,көз қарашығы кішілейген. 3 дәреже-барлық қабат бойымен терінің коагуляциясы.есінен таңбай журек ж/е өкпе бұзылыстарымен ,бұлшық еттерінің сіресуі. 22. Электржарақаты кезіндегі алғашқы көмек1 .Ажыратқыш немесе сқндіргіш арқылы тоқтан ажырату,зардап шегушіден құлаған сымды құрғақ таяқпен немесе пласмасса көмегімен алып тастау. 2.Зардап шегушіні кепкен ағаш төсеншпен ,резиналы пласмаммамен орау 3. Науқасты тыныштықта ұстау. 4.Анальгин баралгин және т.б. Жансыздандырушы дәрілерді енгізу. 5.Жүрекқантамыр дәрілерін енгізу. 23. Көңіл қойып тыңдағандарыңызға рахметEnglish Зардап шегушінің тек тыныс алуы ғана емес, сонымен қатар жүрек қан тамырлары арқылы қан айналымын қамтамасыз етпеген кезде оның қан айналымы да тоқтауы мүмкін. Мұндай жағдайда көмек көрсету кезінде бір ғана қолмен дем алдыру жеткіліксіз болады. Себебі оттегі өкпеден қан арқылы басқа мүшелер мен ұлпаларға өтпейді, қан айналымын жасанды түрде қалпына келтіреді.
Егер төс сүйекті басса, жүрек көкірек қуысы мен омыртқа ортасында қысылады да оның қуысынан қан тамырларға сығылады. Бұл жасанды түрде қан айналымын қалыпқа келтіретін жүрек сыртына (тікелей, жабық түрде емес) массаж жасау деп аталады. Осылайша қолмен дем алдыруды жүрек сыртына массаж жасаумен үйлестіру кезінде тыныс алу, қан айналу қызметтері жасанды түрде жүргізіледі. Осы шаралардың жиынтығы реанимация (яғни ағзаны тірілту) деп, ал шараларды – реанимациялық деп атайды.
Реанимациялық шараларды жүргізу қажеттілігінің көрсеткіші мынадай белгілер: тері қабатының бозыңқырауы немесе көгеруі, есін жоғалту, ұйқы күре тамырының соқпауы, демалуының тоқтауы немесе терең дұрыс дем алмауы тән болып жүрек қызметінің тоқтауы табылады. Жүрек тоқтаған кезде бір секундты да кетірмей зардап шеккенді тегіс қатты жерге: орындықтың, еденнің, болмаған жағдайда арқасына (иығы мен мойынының астына жұмсақ жастық қоюға рұқсат етілмейді) тақтай қойып жатқызады. Егер көмекті бір адам көрсетіп жатса, ол зардап шеккеннің жанына орналасады және еңкейіп екі рет жігерлі түрде («ауыздан ауызға» немесе «ауыздан мұрынға» тәсілі бойынша) үрлейді, содан кейін кеудесін көтеріп, зардап шеккеннің жанында отырып, төс сүйегінің төменгі жағына саусақтарын көтере бір қолының алақанын қояды. Екінші қолының алақанын бірінші алақанының үстіне көлденең немесе жанына қойып, денесімен ырғағымен септігін тигізе отырып, басады. Басу кезінде қолдың шынтағы бүгілмейді.
Басуды жылдам төс сүйекті 4-5 см итере отырып, басу ұзақтығы 0,5 с аспайтындай, бөлек басу арасындағы ұзақтық 0,5 с кезде жүргізіледі. Үзіліс жасаған кезде қолды төс сүйектен алмайды, саусақтары түзу қалпында болып, қолдың шынтақтары бүгілмейді. Егер тірілтуді бір адам жүргізсе, әр екі үрлеуге ол 5 рет төс сүйекті басады. 1 минут ішінде кемінде 60 рет төс сүйекті басу және 12 үрлеу, яғни 72 іс-әрекет жасалады. Сондықтан реанимациялық шаралардың шапшаңдығы жоғары болады. Реанимацияны жүргізуге екі адам қатысқан жағдайда «дем алдыру мен массаж» қатынасы 1:5 құрайды.
Егер реанимациялық шаралар дұрыс жүргізілсе тері қабаты қызғылттанып, қарашықтары жіңішкереді, өздігінен дем алу қалпына келеді. Егер массаж жасау кезінде басқа адам ұйқы күре тамырының соғуын бақыласа онда ол анық сезіледі. Жүректің қызметі қалпына келтірілгеннен және тамырдың соғуы анық сезілгеннен кейін, жүрек сыртына массаж жасауды дер кезінде тоқтатады, зардап шегуші нашар дем алған кезінде қолдан дем алдырудың қалыпты және қолмен дем алдыруы сәйкес келетіндей етіп жалғастырылады. Сондай-ақ, қалыпты өздігінен дем алу қалпына келтірілген кезде қолмен дем алдыруды тоқтатады. Жасанды дем алдыру мен жүрек сыртына массаж жасаудың тиімділігі болмаған кезде, (тері қабаты көгерген-күлгін түсті болса) қарашықтар жалпақ, массаж жасау кезінде тамырдың соғуы сезілмесе реанимациялық шараларды жүргізуді 30 минуттан кейін тоқтатады. 12 жасқа дейінгі балаларға жүргізілетін реанимациялық шаралардың өзіндік ерекшеліктері бар. Бір жастан он екі жасқа дейінгі балаларға жүрек сыртынан массаж жасау бір қолмен және жасына қарай минутына 70-100 дейін төс сүйегін басу, бір жасқа дейінгі балардың көкірек ортасын екі (екінші және үшінші) саусақпен минутына 100-120 басу арқылы жүргізіледі. Үрлеу көлемін баланың жасына байланысты жүргізеді. Жаңа туылған балаға үлкен адамның ауыз қуысындағы ауа көлемі жеткілікті болады. Эпилепсия. Этиологиясы1.ҚР ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ МИНИСТРЛІГІ МИНИСТЕРСТВО ЗДРАВООХРАНЕНИЯ РК С.Д.АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ С.Д.АСФЕНДИЯРОВА Кафедра: Психиатрия СӨЖ Тақырыбы: Эпилепсия Тексерген :Смаилова Д.М . Орындаған:Малдыбаева Ж.Б. Топ: 607-2 Курс:6 ЖТД 2. ЖоспарыІ. Кіріспе Эпилепсия ІІ.Негізгі бөлім 1 Талма ауруының генетикасы 2 Жіктелуі 3 Талма ауруының дамуында генетикалық факторлар 4 Талма ауруы бар жанұяны медикогенетикалық кеңес беру Эпилепсия диагностикасы, емі ІІІ.Қорытынды Пайдаланылған әдебиеттер 3. Эпилепсия- қояншық, талма, ұстама ауруыэпилепсия — (грек. epіlambano – шап беріп ұстаймын, шабуыл жасаймын), қояншық – әр түрлі себептерден пайда болып , аратұра бәсеңдейтін , нейрондық қозулардың әсерінен қайталана беретін мидың құрыспалы ұстамалы созылмалы ауруы. Эпилепсия туралы алғашқы деректер Гиппократ еңбектерінде “қасиетті ауру” деген атпен, әр түрлі себептермен туындайтын бас миының ауруы ретінде айтылған. Әбу Әли ибн Сина ұстамалы аурудың клиник. көріністері мен емін толық сипаттап жазған. Эпилепсия белгілі бір мерзімде қайталанып, науқас есінен танады, кейде тұнжырап, мінезі өзгеріп, ойқабілеті төмендейді. Эпилепсия ауруының себебі әлі толық анықталмаған. 4. эпилепсияКовалескийдің(1898) айтуы бойынша эпилепсияның 41-ге жуық атауы болған көрінеді: “божественная” “демоническая” “святая” “Черная немощ” “трясучка” “горестное страдание” “Болезнь Геркулеса” “наказание христа ” 5. Ең алғашқы классификацияЕгерде науқас тістеніп, тырысу дененің тек бір бөлігін ғана қамтыса , онда ұстаманың себебі құдайлардың анасы Кибелла деп есептеген Егер науқас бірден қатты шыңғырып бастаса , оны жылқыға теңеген . Бұл Пасейдонның науқасқа келгенін білдірген екен Науқас аяғымен жерді ұрып, аузынан көбік шығып жатқанда Марс құдайдың денесіне енгенін білдіреді деп санаған 6. Ұлы адамдар (эпилепсиямен ауырған)Магомет Св Иоанн, св Валентин Сократ Платон Юлий цезарь Плиний Калигула Достаевский Петрарка (Психиатрия Нацианального руководство) 7. ЭтиологиясыЭкзогендік факторлар эпилепсияға бейімдейтін агент болуымен қатар , аурудың дамуына тікелей ықпал жасайды Генетикалық Таралымы 0,5-1%, 5 % жазылады, 20-30 %сырқат өмір бойына тұрақты, 70 % балалық, жасөспірім шақта 8. Талма ауруының генетикасыТалма (эпилепсия) ауруымен бүкіл әлем бойынша 20-дан 40 миллион дейін адамдар ауырады. Еуропада бұл аурудың әртүрлі жас аралығында кездесу жиілігі 100000 адамға шаққанда 40-70 аралығында анықталады. Аурудың ең басым көрсеткіші бір жасқа дейінгі балаларда кездеседі. Алғашқы талма 75 пайыз жағдайда 18 жасқа дейін дамиды. Ең минималды жиілігі 30 және 40 жас аралығында, ал қарт адамдарда бұл көрсеткіш қайта жоғарылайды. Талма ауруы 12-20 пайыз жағдайда жанұялық сипатта болады. Ал, талманың дамуын бас миының тығыздығын өзгертетің күн сәулесімен, жел және суықпен әсер етеуінен-, деп есептеді. Қазіргі заманғы түсінік бойынша талма ауруы мультифакторлы аурулар тобына жатады. Патогенезінде бас миындағы эпилептикалық ошақта нейрондардың шамадан тыс қозуының салдарынан клиникалық көрінісінде қайталамалы жайылған талманың дамуымен сипатталады. 9. Талма ауруының дамуында генетикалық факторларГенетикалық тұрғыдан алғанда талманың идиопатикалық түрі қызығушылық білдіреді. Идиопатикалық талма ауруы түрінде тұқымқуалаушылықтың ролі дизиготты егіздерге қарағанда монозиготты егіздерде конкорданттылықтың жоғары болуы сипаттайды: сәйкес алғанда 94,7 және 15,4%. Жүргізілген көптеген клиникогенеологиялық зерттеулер (талма ауруы бар жанұяның шежіресін құрастырып, анализ жүргізу) нәтижесінде талма ауруы бар жанұяда 3-4% кездесіп, жалпы популяцияға қарағанда 2-4 есе жоғары екендігі дәлелденген. Атақты эпилептолог Lennox W 1951 жылы спайк-комплекс талманың көптеген түріне тән екендігін көрсетіп, тұқым қуалаушылықтың белгісі деп есептеген. Осы жағдайды есепке ала отырып талмамен ауыратың науқыстардың электроэнцефалографиялық ритмдер сипатын зерттеуге негіз болды. 10. Идиопатиялық эпилепсияға себеп болатын гендер мутациясы11.нейрон қабаты арқылы нейромидиаторлардың тиімді берілуін атқаратың ақуыз өнімдері рецепторлар мен тасымалдағыштар гені; тежеу және қозу нейромидиаторының гендер (ГАМК, серотонина); рецепторлық және потенциал тәуелдіион каналдары. Оларға натрий, калий, кальций, хлорлы каналдар гені; Жеке немесе бірлескен түрде талманың пайда болуна ықпал етеді Гендер тобы 12. Қазіргі заманғы молекулярлы-генетикалық әдістер нәтижесіҚазіргі заманғы молекулярлыгенетикалық әдістер нәтижесі Қазіргі заманғы молекулярлы-генетикалық әдістер арқылы талма ауруының кейбір түрлерін нөмірлеуге мүмкіндік берілді (яғни талманың дамуына әкелетің геномда орналасқан жері). Талманың осындай түрлерінің мысалы ретінде: • қатерсіз неонаталды талма • ювенильді миоклоникалық талма • аутосомды-доминантты түнгі маңдай талмасы. Басқа көп факторлы аурулар сияқты идиопатикалық талма түрінде геннің белгілі бір хромосомалық бөлігінде орналасуында екі негізді қолданады: - функциональді (кандидатті) - позиционды нөмірлеу Кандидатты нөмирлеу кезінде гендердің полиморфты түрлерімен бірлескен ауруларға анализ жүргізеді. Позициялық нөмірлеу кезінде тұқымқуалаушылыққа бейімділіктің генің идентификациялау ауруды белгілі хромосомалық жағдайдың кез келген маркерімен байланыстыру арқылы жүргізіледі. Жоғары информациялы генетикалық маркерлердің кеңейген жиынтығымен қызықтыратың ауруға байланысқан анализ жүргізуде «толықгеномды» скрининг тиімді болып табылады. Бұл әдіс арқылы талманың келесі түрлері анықталған: Унферрихт - Лундборг миоклонус-талмасы, нейрональді цероидті липофусциноз, аутосомнодоминантты маңдай талмасы түнгі ұстамамен. 13. ПатогенезіМидың органикалық зақымданулары Эпилепсиялық ошақ п.б. Белгілі параметрдегі Афференттік ықпалдардан Нейрондардын ұзақ соққыға ұшырау Неврон гиперсинхронизациясы 14. ЖіктелуіКлиникалық көрінісінің әртүрлігіне байланысты біріңғай жіктеу мүмкін емес. Халықаралық талма ауруына қарсы ұжымның (ILAE) 1989 ж. конгресінде қабылданып, ең кең түрде таралған Халықаралық жіктеу негізінде екі принцип ұсталған. Ол орналасуы және этиологиясы. Этиологиялық белгі бойынша барлық талма ауруы идиопатикалық, симптоматикалық және криптогенді болып бөлінеді. Талманың идиопатикалық түрі жеке ауру болып табылып, талманың дамуы басқа аурулар әсер етпейді және бас миында зақымдану анықталмайды. Бұл талма түріне генетикалық және қоршаған ортаның факторлары әсер етуімен байланысты болып келеді. Симптоматикалық талмада этиологиясы белгілі және бас миының морфологиялық бұзылуымен (бас ми ісігі, бас миындағы тыртықтар, глиоз және т.б) байланысты болып келеді. Криптогенді тірінде талманың даму себебі белгісіз болады. Анатомиялық белгілері мен сипаты бойынша талма ауруы жайылған және жергілікті (фокальды) деп бөлінеді. 15. Эпилепсиялық ұстамалардың жіктемесі мен клиникасыЭпилепсия ұстамасы Таралымды Ошақтық Біржақты Эпилепсиялық жағдай Диэнцефальдық немесе гипоталамикалық 16.Таралымды эпилепсиялық ұстамасы Естен танумен көлемді вегетивті бұзылулардың дененің екі жағын бірден қамтитын немесе оларсыз бола беретін құрысумен қосарлану тән.ЭЭГ-да екі жақтысинхронды және симметриялық разряды көрінеді Таралымды құрыспалы ұстамалы (үлкен эпилепсиялық ұстама) Кіші (құрысусыз) ұстамалар Жабайы (қарапайым) абсанс Күрделі 17. Таралымды эпилепсиялық ұстамаҮлкен эпилепсиялық ұстамалар - Сырқат ағайлап жіберісімен іле топикалық- клоникалық құрыспалар пайда болады(ым, аяқ-қол,дене б/е-нің кұрысып ширығуы) Дем алуға қатысты б/е-тер ширығуынан апноэ, цианоз п.б Науқас тілін тістеп алуы және аузынан қан көпіруі мүкін Мидриаз Сфинкторлардың бұлшық еттерінің ширығуынан еріксіз зәр, кейде нәжіс шығарылуы байқалады Тамыр соғуы жиілеуі, АҚҚ жоғарылауы Ұстама 1-2 мин соң ұйқыға ауысатын комамен аяқталады. Ұйқыдан оянғаннан кейін амнезия, бұлшықеттердегі ауырсыну, қалжырау, әлсіздік п.б. Кіші құрысусыз ұстама Petit mal деп аталатын абсанс ұстамадан кейін ешқандай белгі бермитін қысқа мерзімді ұстамалы естн тану арқылы білінеді 1. жабайы абсанс – қимыл, т.б әрекеттердің 5-20 сек бойы тоқтап қалуы.ауыр жағдайларда мұндай ұстамалар бірінен соң бірі бірнеше минут, тіпті сағаттар бойы өтеді (абсанстар күйі) 2. Күрделі абсанс – қысқа мерзімді естен тану ерін мен тілдің еріксіз қимылы және көз алмаларының аларуы.Вегетативтік бұзылыстармен қабаттасады(сұрлану , қызару,сілекей ағу, мидриаз) - атониялық абсанс – постуралдық тонустың жойылуынан науқастың құлап қалуы - акинетиалық абсанс – б.е тонусы өзгермейақ науқастың есінен танып қалуы 18.Ошақтық (фокальдық, парциалдық) ұстамалар “Жабайылары” қимылдық және сенсорлық Қимылдық ұстамалар Джексондық (соматомоторлық) Версивтік Парциалды сенсорлық ұстамалар Күрделі симптоматикалы парциалды ұстамалар Иллюзорлық, және галлюцинаторлық Психомоторлық немесе автоматтық Иллюзорлық Галлюцинаторлық Иллюзорлықпен галлюцинаторлық Есте сақтау қабілеті төмендеу мен, идеаторлық ұстамалар 19. ІІ Ошақты ұстамалар- - - - - “Жабайылары” 1 ДЖексондық не соматомоторлық ұстамалар әдетте клоникалық немесе клонико-тоникалық парциалдық құрысу түрінде білінеді. Бұлшықеттерде байқалатн құрыспалар эпилепсиялық ошақтың ми қыртысындағы қимылдатушы проекциялық аумағындағы орнына байланысты. Версивтік эпилесиялық ұстамалар бірнеше топқа бөлінеді: Эпилепсиалық нистагм – Эпилепсиялық ошақтың ми қыртысы шүйде бөлігінде болуына байланысты көз алмасының біріккен клоникалық ауытқуы Көз қозғалтқыш эпилепсиялық ұстамалар – ми маңдай бөлігіндегі адверсивтік аумақта болуына байланысты көздің біріккен тоникалық ауытқуы Адверсивтік – ми маңдай немесе самай бөлігіндегі э/о болуына байланысты кӨз, дененің,бас тоникалық ауытқуы Айналмалы – адверсиялық ұстама соңынан дененің шыр айналуы Кожевников ұстамасы- кейбір б/е тобында байқалатын тұрақты миоклониялардың ара-тұра ДЖексон маршына ауысуы Күрделі симптоматикалы: Психосенсорлық ұстамалар - Иллюзорлық ұстамалар – шындықтың бұрмалана қабылдануы - Галлюцинаторлық ұстамалар – галлюцинациялар (есестер) . Бұл ұстамалар шүйде –самай және жоғары самай зпилепсиялық таптар әсеринен болады Иллюзорлық пен Галлюцинаторлық ұстамалар ес-түсімен айырылумен қоса ұстамалы түрде білінетін дереализация немесе деперсонализация типіндегі сенсорлық синтездің бұзылуы Есте сақтау қабілетін тқмендеу ұстамалары мен идеаторлық ұстамалар ойдың бөлінуі , көбінесе бірдеңені еске түсіруге машықтық т.б түрінде білінеді. Бұлар эпилепсиялық ошақ мидың самай немесе маңдай бөлігінде орналасқанда байқалады. Психомоторлы немесе автоматтық ұстамалар – паросизмалдық (ұстамалы ) ес-түстің автоматты түрде бұзылу белсенділігінің артуымен қабаттсуы – амнезиямен аяқталатын ой алжасуы.(ұстама ұйықтап жатқан кезіндеде болуы мүмкін)(ми алдыңғы самай бөлігінде э/о) Афективті ұстамалар – көңіл күйдің әр түрлі ұстамалы бұзылулары(себепсіз қорқыныш, күлкі гиолепсия,) 20.ІІІ. Біржақты эпилептикалық ұстама – ға таралымды ұстаманың балық клиникасы тән. Гастонның пікірі бойынша , біржақты ұстамалар торлы құрылымның эпилепсиялық топқа бір жағынан ілігуіне байланысты, баларда жиі кездеседі Ү. Диэнцефальдық немесе гипоталамиялық эпилепсия.Вегетативтік (вагоинсулярлық, симпатико-адренарлық немесе аралас криздер) немесе вегетитивтівисцеральдық ұстамалар. Бұл ұстамалар 10мин- ІҮ. Эпилепсиялық жағдай – қысқа уақыт аралығында бірінен соң, бірі кезектесіп келетін эпилепсиялық ұстамалар . Олар төртке бөлінеді 21. ІҮ. Эпилепсиялық жағдай– Қысқа уақыт аралығында бірінен соң, бірі кезектесіп келетін эпилепсиялық ұстамалар . Олар төртке бөлінеді: - 1) Үлкен ұстамалы эпилепсиялық жағдай - 2) Джексондық - 3)Бір жақты эпилепсиялық жағдай - 4) Кіші ұстамалы эпилепсиялық жағдай Эпилепсиялық жағдай эпилепсия ауруында жиі (51%), ми органикалық ауруларында 41%, уыттануларда сирек 8% кездеседі Басты клиникалық көрінісі – дем алу, циркуляторлық, зат алмасу бұзылуларына себепші болатын құрысу синдромы.Сонымен қатар – сырылдап дем алу, барлық б/е-дің шамадан тыс ширығуы, тоникалық құрысулар, үдемелі цианоз, еріксіз агония туралы ойлау, мидриаз, бет сүйірленуі, тамыр әлсіз соғуы, жағымсыз иіс байқалады Эпилепсиялық жағдай өтуі : -перманенттік -интермиттас – құрыспалар бірнеше сағатқа тоқтағанымен , науқас есі кірмейді Рецидивті – ұстамалар басылған кезде , сырөат естүсін жиып алады Эпилепсиялық жағдайдан шығу : Компенсацияланған Субкомпенсацияланған – консервативті емге көнбейді Декомпенсацияланған – гипертермия, гомеостаздан летальды жағдай 22. Диагностика- Анамнез ЭЭГ 1. Шыңдар – төбесі үшкірленген, ұзақтығы 10-75м/сек, амплитудасы 50-100мкв , көбінесе бір фазалы оқшауланған толқындар, 2. Тығыздалған толқындар – 10сек аз ұзақтығы толқындар 3. Үшкір толқындар – табаны кеңейген, төбесі сүйір , ұзақтығы 75м/сек кеп, әр түрлі амплитудадағы (20-200) толқындар, Олар бір екі фазалы , жеке топтасқан, немесе көптеген болуы ықтимал 4. “тығызданған толқындар”жиынтығы – екі тербеліс жиынтығы 5. Пароксизмальді ритмдер секундына 8-12, 14-16,20-39 жиіліктегі жоғары вольтажды ырғақты топтар Пневмоэнцефалография КТ МРТ 23. ЭЭГ24. ЭЭГ25. Роландикалық эпилепсиятыныштықта Роландикалық эпилепсия Ұстама кезінде 26. Позитронды-эмиссионды томографияПЭТ эпилепсия. Эпилептогенді ошақ гипометаболизм түрінде оң самай бөлігіндегі зонада 27. МРТ1 - Қалыпты структура 2 - деструкция ошақтары. Сары сызық гиппокамптың зақымдалған бөлігін көрсетіп тұр. Сау бөлікпен салыстырғанда бұл аймақ кішілеу (жасыл сызық). Бас миының Осы аймақ патологиясы жиі эпилесиялық ұстамаларды шақырады. 3 - Қатерсіз ісік. Ісік басқа сау ми ткандеріне қарағанда жарқырап тұр 4 - Бас миыны. Даму ақауы. Бас миының горизонтальді кескіні бойынша. Стрелкой обозначен светлый участок в веществе головного мозга. Он представляет собой порок развития, который был сформирован еще в эмбриональный период развития. Вокруг данного региона могут находиться участки патологической активности, как источник приступов эпилепсии 28. ЕМІ:Эпилепсияны емдеу кешенді (құрама) , дербес, үзіліссіз және ұзақ жүргізілуі қажет Емдәм Науқас шаршамауы қажет , ұйқыға жеткілікті мөлшерде уақыт бөлінуге тиіс, жазда күн ыстығынан сақтанған жөн КЕШЕНДІК ЕМ - мидың пароксизмальдық белсенділігіне - психикалық бұзылымдарға; - Эпилепсиялық ошактың белсенділігін сақтайтын (қабынуға қарсы, сіңір таратушы, ылғалдандыратын ем) этиологиялық, патогенездік ықпалдарға қарсы ем 29.Чарльз Лекок 1857ж алғаш рет эпилепсияның емі ретінде Бром тұздарын қолданған 1912ж Эпилептикалық ұстамаларды басу үшін қолданатын бірден бір препарат – Барбитураттар болды. Бұл препаратты клиникалық практикаға алып келген Берлин академиясының органикалық химия профессоры Адольф фон Байер (препара атауы осы кісінің жұбайы Барбараның құрметіне 1904 ж Эмиль Фишер , Иосиф Меринг Барбитурлы қылқылдың тұздарын ашты (фенобарбитал, барбитал) Барбитал одан кейін Веронал деген атқа ие болды (Верона қаланың аты(Солтүстік Италья) Ромео и ДЖульетте ) 1938 гидантонды препарат Фенитоин полипрагмазия 1946 жылы Триметадион 1952 жылы Примидон 1960жылы Этосуксимид 30.1964жылы Карбамазепин 1967 Вальпрое қышқылы 80жж Эпилепсияның емінде “Алтын стандарт” – Монотерапия Қазірде Еуропада : - монотерапия 70 % - Битерапия 20-25% - тритерапия 5-10% 31. Антиконвульсанттарды алмастыруға көрсеткішТерапевтикалық эффекттің болмауы Индивидуальді көтере алмаушылық Нейротоксикалық эффект Тератогенді эффект (жүктілігін әйелдерде сақтап қалғысы келетін әйелдерде) Дәріге қаржылай шамасы жетпесе 32. Монотерапия ретінде қолданылатын дәрі-дәрмектерМонотерапия ретінде қолданылатын дәрідәрмектер Фенобарб итол (люминал) Гексамиди н Құрысуға қарсы әсерімен бірге, седативтік және ұйықтататын әсері бар 0,05-0,1г 1-3рет/тәу Эпилепсияның жиі болатын абсанстарынан басқа барлық түрінде қолданылады 0,125-0,25г 1-3рет/тәу Бензонал Фокальдық және клоникалық ұстамаларда тағайындалады 0,1-0,3г 2-3рет/тәу Дифенин Абсанс пен миоклониялық ұстамалардын басқа барлық ұстамаларда тағайындалады 0,05-0,1г 2-3рет/тәу Триметин Абсанстарда 0,1-0,3г 2-3р/тәу Метиндио Дүркінді үстамаларда жиі (айына 10мг-нан 33. Аралас ұстамаларда құрамы күрделі қоспаларВоробъев қоспасы Rp. Hexamedini 0.125 (0.250.5) Diphenini 0.05 (0.1-1) Spasmolitini 0.15 (0.20.25) Ac.Nicotinici 0.03(0.06) Coffeini puri 0.015 (0.020.025) M.f. Pulv. D.t.d. № 90 S. Ұнтақ түрінде күніне, 13рет Серейский қоспасы Rp. Phenobarbitali 0.05(0.070.15) Bromurali 0.2(0.3-0.3) Papaverini hydrochloridi 0.02 (0.03-0.04) Coffeini Natrio-benzoatis 0.0015 (0.02-0.025) Calcii gluconici 0.5 (1.01.5) M.f. Pulv. D.t.d. № 90 S. Ұнтақ түрінде күніне, 13рет тамақтанудан кейін, ұзақ қолданылады Бұл екі қоспаның да үш еселік мөлшері бар (№1,2,және3) 34. Емі№1 қоспа монотерапия нәтиже бермегенде қолданылады №2 қоспа құрыспалы ұстамалар абсанстармен қосарланған жағдайда қолайлы №3 қоспа психикалық бұзылыстармен қосарланатын ауыр құрыспалы ұстамаларда пайдаланған жөн Ем нәтиже бермеген жағдайда аталмыш қоспаларға карбамазепин қосымша тағайындалады. Дисфориялар немесе өзіндік өрескел өзгерістер байқалғанда , оқтын-оқтын фенотиазин туындысы – левопрпсизин (тизерцинді) күніне 1-3рет 0,025-0,05г-нан немесе аминазин 0,0250,05г-нан 1-7 күн және оданда ұзақ мерзімде күніне 3 рет пайдалануға болады 35. Комплексті терапияСорғыш (рассасывающую) терапия -гиалуронидаза, пирогенал, бийохинол Дегидрационды терапия - Магния Сульфат, 40% Глюкоза ерітіндісі, ацетазоламид, фуросемид Метаболикалық терапия - А, В1,В6, Е, С, РР, никотинамид, фолий қышқылы, фитотерапия(облепиховое масло,фиточай), ноотропы психотерапия 36.Алғашқы жәрдем 37. Хирургиялық емХирургиялық ем – стереотаксис әдісімен ошақты декортикациялау Хирургиялық емді қолдану мүмкіндігі полиморфты ұстамалар мен эпилепсиялық ұстамалардың парциалдық (фокальдық) түрлерімен зардаптанған науқастарда резистенттік қалыптасқан жағдайда қарастырылады 38. Эпилепсияның Алдын алуБас сүйек ми жарақттарынан кейін 1 жыл бойы эпилепсияның алдын алу үшін аз мөлшерде эпилепсияға қарсы дәрілер инфекциялардан , күйзелістерден сақтану Биіктікте, қозғалғыш механизмдер маңында, химиялық өндірісте жұмыс істеуге шектеу ұсынылады 39. Талма ауруы бар жанұяны медико-генетикалық кеңес беруТалма ауруы бар науқастың жанұясына медикогенетикалық кеңес беру мақсаты сибстер (аға және қарындас) үшін және пробанданың (науқас) баларына талманың даму қаупін анықтау. Ол үшін шежіре туралы және аурудың басталған кезеңің есепке ала отырып, сонымен қатар талманың сипатына толық мәлімет жинау қажет. Келесі жағдайда кеңес беру маңызды болып табылады: • Талманың ерте жаста басталуы. Жағдайдың тұқымқуалау себебін жоққа шығару үшін қосымша генетикалық тексеруді қажет етеді • Талмамен ауыратын науқастарды жүктілік қауіпті фактор болып табылады. Сондықтан да медико-генетикалық кеңес берудің екінші маңызды мақсаты болып талма диагнозы анықталған әйелдерге жүктіліктің мүмкіндігі жайлы және баланың туылуы мен ұрыққа талмаға қарсы дәрілердің әсері жайла кеңес беру болып табылады. 40. ҚорытындыЭпилепсия (қояншық ауруы) - мидың зақымдануына байланысты болатын тырысу немесе басқа да ұстамалармен (тырысусыз) білінетін және әртүрлі тұлға өзгерістерімен өтетін созылмалы ауру. Эпилепсияның жалпы популяциядағы таралуы 0,3 пайыздан 2 пайызға дейін ауытқып отырады, ал балалар арасында шамамен 0,7 пайызды құрайды. Эпилепсия - ми қызметтерінің пароксизмальдық бұзылыстарының ішіндегі ең жиі кездесетін сырқат. 41. Пайдаланылған әдебиет:Смағұл Қайшыбаев НЕВРОЛОГИЯ ІІ том 330-342б, 2003ж Jump up↑ Қазақ энциклопедиясы, 10 том Вернер, Дэвид. Халыққа медициналық жәрдем көрсету жөніндегі (Анықтамалық). Қазақ тіліне аударғандар: Айымбетов М, Бермаханов А.—Алматы: "Демалыс", "Қазақстан", 1994— 506 бет. ISBN 5-615-01453-9 “Психиатря Национальное Руководство” акад. РАМН Т.Б. Дмитриева, проф В.Н.Краснов Москва 2009 English көмек1. Қан кету. Оның түрлері. Қан кету кезіндегі алғашқы медициналық көмек.2. Қан кету дегеніміз — зақымданған кан тамырынан канның құйылуы (шығуы) .3.Қан кету түрлері: Шығу тегіне байланысты: - жарақаттық (оны біріншілік және екіншілік деп бөледі) - жарақаттық емес (патологиялық өзгерістер) Пайда болумеханизміне байланысты: - жарылудан, - желінуден, - өткізгіштігінің артуынан Қан кеткен тамырдың түріне байланысты: - артериалық, - артерио-веноздық, - веноздық, - капиллярлық, Қан кету орнына байланысты: - сыртқы, -ішкі, -тін ішілік (гематома) 4. Ауырлық дәрежесіне байланысты:Жеңіл Қан айналым көлемінің 10-15 % дейін жоғалту 500 млге дейін Орташа Қан айналым көлемінің 16-20 % 500 ден 1000 мл-ге дейін Ауыр Қан айналым көлемінің 21-30 % 1000 - 1500 мл Массивті Қан айналым көлемінің >31 % 1500 мл-ден артық 5. Қан кетуді анықтауТамыр жарақаттануының негізгі белгілері: •Жарақаттан кейінгі қан кету туралы мәлімет және қанға малынған киім,жаралының таңғышы •Қан кетуді дәлелдейтін анемия көріністері •Зақымданған жақта пульстің әлсіреуі немесе болмауы (көлденең жарақатта) •Аяқ –қолды тыңдаған кездегі шу белгілері (бүйір жарақатта) •Жараның терең бөліктерін тығындаған қан ұйындылары, тамыр шоғырын кесіп өтетін жара өзегінің жолы •Зақымданған аймақтағы гематома (соққылайтын немесе соққыламайтын) •Зақымдалған аяқ-қолдың шетінде терінің сууы,цианозы немесе бозаруы •Зақымдалған жақтағы ауру сезімі,ишемиялық контрактура 6. Артериялық қан кету белгілері:•Қан ұрғылайтын бұрқақпен немесе серпімді ағынмен бөлінеді. •Жара үстінен аққан қанның белдікшесі көрінеді (валик) •1-2 минут ішінде қан қағының диаметрі 1 метрге жетеді. 7. Веналық қан кету белгілері:•Қан баяу ағыммен ағады •Қан қою ,кейде қара түсті. 8. Капиллярдан қан кетуҚанық қызыл түсті қан аз мөлшермен баяу ағады. “Қан шығы” симптомызақымдалған беткейден қан тамшысы біртіндеп шығып,шық тамшыларын немесе конденсатты еске түсіреді. 9. Мұрын қуысынан қан кету10. Ауыз арқылы қанның бөлінуі өкпеден және жоғарғы тыныс жолынан,жұтқыншақтан, өңештен, асқазан мен он екі елі ішектен қан кетумен байланыстыболуы мүмкін. 11. Қанның түрі мен түсі үлкен мәнге ие.•Көпіршікті алқызыл қан- өкпеден қан кеткенде •“Кофе қопасымен” құсу- асқазаннан қан кеткенде •Қара май тәрізді- асқазан- ішек жолының жоғарғы бөлігі зақымданғанда •Бөлінділермен біркелкі араласқан қою-қызыл түсті қан- тоқ ішектен қан кету •Бөлінділермен араласпаған өзгеріссіз қан- тоқ ішектің ең төменгі бөлігінен. 12. Іш қуысына қан кету белгілері:Бозару, әлсіз және жиі пульс, шөлдеу, ұйқышылдық, көздің қарауытуы, естен тану. Кей жағдайда қан кету орнын құрсақ қабырғасы бұлшық еттерінің кернелуінен, ішек шуларының жоғалуынан білуге болады. 13. Артериядан, венадан және капиллярдан қан кетуді тоқтату тәсілдері мен құралдарыҚан тоқтату — уакытша жөне түпкілікті деп бөлінеді. Уакытша қан тоқтату алғашқы медициналық көмек көрсету кезінде жүзеге асырылады жөне төмендегі тәсілдер бойынша жүргізіледі: 14.1)дененің зақымданған белігін кеудеге қатысты алғанда — көтеріңкі калыпта ұстау (аяқ-қол жараланғанда венадан қан кеткен кезде жараға қысып тұратын таңғыш салғаннан кейін жастық оралған киім кою); 2)кішігірім кан кету кезінде қысып тұратын таңғыш көмегімен закымданған жерде қан ағып жатқан тамырды басу (жараны йодтың спиртті ерітіндісімен тазартканнан кейін қалың мақта салынады да, бинтпен оралады); 3)аяк-қолды мейлінше шүғыл бүгу немесе жазу қалпында тұрақтандыру (иық алды немесе балтыр, табан жараланғанда, шынтақ немесе тізе буынын бүгу немесе жазу аяк-қол жарасына қатты кан кеткенде жгут салу мүмкін болмағанда, қолды аркаға мейлінше созып, ал аяқты ішке бүгіп, тұрақтандыру). 15.Жгут салып тоқтату Бұрау салып,қысатын таңғыш салу турникет салып тоқтату Саусақпен басу 16. 1.иык алды жарасы кезінде — артерияны иықтың ішкі жағынан басады; 2. балтырдан қан кеткенде — тізе асты артериясын басады (бас бармақпен тіз1.иык алды жарасы кезінде — артерияны иықтың ішкі жағынан басады; 2. балтырдан қан кеткенде — тізе асты артериясын басады (бас бармақпен тізе буынын алдыңғы жағын ұстап,ал қалған саусақпен тізе асты шүңкырындағы артерияны тауып, сүйекке басады); 17.3. Сан жараланғанда — сан артериясының шап астындағы жоғарғы жағын жүдырықпен басады; 4. Бастағы жарадан қан кеткенде — жара жактағы самай артериясын басады (артерия құлақтың жанынан өтеді, оны тамыр соғысы арқылы анықтайды); 5. Беттен кан кеткенде — жақ артериясьн басады (ол мойыннан бет пішіндеріне қарай жүреді және жақтың төменгі шеті арқылы оның бұрышы мен иек арасында иіледі); 6. Мойындағы жара кезінде — жара жақтағы жә-не одан төмен ұйкы артериясын басады (трахея жағында); 7. Иық үстіндегі, иык буынына жакын немесе колтык айналасындағы жара кезінде бүғана асты артериясын бұғана астындағы шұңкырға (бірінші қабырғаға) басады, кейін аяққолға бұрау немесе жгут салады. 18.19.20.Жгут салу техникасы 1. Зақымдалған қолдың жарасынан жоғары жгут салып, максимальды күшпен созу керек. 2. Жгуттың бірінші турын бекітіп, кәрі жілік артериясында пульс болмауына көз жеткізу. 3 .Жгуттың келесі турларын аз күшпен тартып салу. 4 .Жгут айналасына бекіткіш ілмекті салу. 5. Ілмекті тартып жгуттың бос шетіне енгізу. 6 . Ілмек резинасы астына жгутты салу уақыты жазылған қағазды қыстыру English Артериялық гипертензия1.МИНИСТЕРСТВО ЗДРАВООХРАНЕНИЯ РК ҚР ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ МИНИСТРЛІГІ С.Д.АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ С.Д.АСФЕНДИЯРОВА СӨЖ Тақырыбы: Артериялық гипертензия Орындаған: Мауленова А.С. Факультет: ЖМ-терапия Курс: 7 Топ: 701-2 Қабылдаған: Алматы 2016 2. Жоспар:I. Кіріспе II. Негізгі бөлім Артериалды гипертензия туралы түсінік АГ қауіп-қатерлі факторлар және қауіп дәрежелері Жіктелуі Симптоматикалық артериалдық гипертензия Жіктелуі Диагностикасы Емі Профилактикасы АГ скринингі алгоритмі III. Қорытынды IV. Пайдаланылған әдебиеттер 3.Артериялық гипертензия Артериялық гипертония немесе артериялық гипертензия– артериялдық қысымның жоғарылауын білдіретін симптом. Артериялдық гипертензия гипертониялық аурудың және басқа да симптоматикалық артериялық гипертонияның негізгі белгісі болып табылады. Гипертониялық ауру (эссенциалды гипертензия) жүрек-қантамыр ауруларының ең жиі тараған түріне жатады. Гипертониялық ауру барлық артериялдық гипертониямен ауыратындардың 65-75%, симптоматикалық артериалық гипертониямен ауыратындар - 2535% құрайды. 4. АГ синдромының белгілері:• Бастапқы кезеңдерінде науқастар еңбекке қабілеттіліктің төмендеуіне, жалпы әлсіздікке, жұмысқа ден қоя алмауына, ұйқысыздыққа, өтпелі бас ауруына, бас айналуға, құлақтың шуылдауына, бастағы ауырлық сезіміне, кейінірек физикалық жүктеме кезіндегі ентігуге, бас ауруы мен бас айналудың тұрақты сипат алуына шағымданады. 5. Ағымының 4 нұсқасын ажыратады:1 - қатерлі (тез өршитін); 2 – баяу өршитін; 3 - өршімейтін; 4 – қайтымды дамуымен; Қатерлі түрінде АҚ бастапқы кезден-ақ тез өршиді, АҚ өте жоғары сандарына жетеді ( 220/130-140 мм с.б.б. жоғары), көз түбінің торқабықтың және көру нервінің ісінуі ретінде зақымдалады, геморрагиялар болады; бүйрек тамырларындағы органикалық өзгерістер (фибриндік некроз) орны алуы да жиі кездесіп отырады. Сонымен қатар гипертониялық энцефалопатиялар, ми қанайналымының бұзылысы, жіті солқарыншалық және бүйректік жеткіліксіздік дамиды. 6. Гипертониялық кризГипертониялық ауруға кезеңді түрде АҚ көтерілуі – гипертониялық криздер тән. Криздердің дамуына психикалық жарақаттар, жүйкелік қозу, атмосфералық қысымның ауытқуы әсер етеді. Гипертониялық криз әртүрлі ұзақтықтағы (бірнеше сағаттан бірнеше күнге дейін) АҚ кенеттен көтерілуімен байқалады, ол бастың бірден ауыруымен, бас айналумен, ыстық сезімінің болуымен, тершеңдікпен, жүрек қағуымен, жүрек тұсының шаншып ауруымен, кейде көрудің бұзылуымен, жүрек айнумен, құсумен сипатталады. Ауыр жағдайда криз кезінде естен тану да болуы мүмкін. Криз кезінде науқастар қозулы, қорыққан, немесе әлсіз, ұйқышыл, тежелген күйде болады. АҚ кенет жоғарылайды. Пульсі жиіленген, бірақ өзгермеуі немесе баяулауы да мүмкін, оның кернеулігі жоғарылайды. Кеш сатыларында, яғни ауруда органикалық бұзылыстар пайда болғанда, криз уақытында ми қанайналымының бұзылуы, миокад инфаркті, жіті солқарыншалық жеткіліксіздік дамиды. 7.8.ҚАУІП-ҚАТЕРЛІ ФАКТОРЛАР АГ стратификациясының критерилері Жүрекқантамыр Ауруларының қауіп-қатер факторлары 1. Қатерді стратификациялау үшін пайдаланылатын: - САҚ мен ДАҚ шамасы (1-3 дəреже); - жасы; - ерлер>55 лет; - əйелдер> 65лет; - Темекі тарту; - Қандағы жалпы холестерин деңгейі> 6,5 ммоль/л; - қантты диабет; - Жүрек қантамыр аурулары ерте дамуының отбасылық жағдайлары. 2. Болжамға теріс əсер ететін басқа факторлар *: - ЛПВП холестеринінің төмендеген деңгейі; - ЛПНП холестеринінің артқан деңгейі; - қантты диабет кезіндегі микроальбуминурия (30-300 мг/тəулігіне); - Глюкозаға толеранттықтың бұзылуы; - семіздік; - Отырушылық өмір салты; - қандағы фибриноген деңгейінің артуы; - Жоғары қатермен əлеуметтік-экономикалық топтар; - Жоғары қатердегі географиялық аудандар. Нысана ағзаларының Зақымдалуы - Сол жақ қарынша гипертрофиясы (ЭКГ, ЭхоКГ, рентгенография); - протеинурия жəне /немесе плазма креатининінің Аздап артуы (106 – 177 мкмоль/л); - ұйқы, мықын жəне сан күре тамырлары, қолқаның атеросклеротикалық зақымдануының ультрадыбыст ықнемесе рентгенологиялық белгілері; - Көздің тор қабығы күре тамырларының жайылмалы немесе ошақтық тарылуы. 9. АГ қауіп дәрежесі:АГ қауіп дәрежесі: • Төменгі қатер тобы (1 қатер). Бұл топқа АГ 1 дәрежесі мен басқа қатер факторлары, ағза нысана зақымдалуы және жүрек-қантамыр ауруларының қосарлануы жоқ 55 жастанжас ерлер мен әйелдер кіреді. Жүрек қантамыр асқынуларының (инсульт, инфаркт) даму қаупі алдағы 10 жылда 15% төменді құрайды. • Орташа қатер тобы (2 қатер). Бұлтопқа 1 немесе 2 дәрежедегі АГ емделушілер кіреді. Бұл топқа кірудің негізгі белгілері болып ағза нысана зақымдалуы және жүрек-қантамыр ауруларымен қосарлануы жоқ, 1-2 басқа факторлардың болуы табылады. Жүрек қантамыр асқынуларының (инсульт, инфаркт) даму қаупі алдағы 10 жылда 1520% құрайды. 10.• • Жоғары қатер тобы (3 қатер). Бұл топқа 3 немесе одан көп басқа қауіп-қатер факторлары бар немесе ағза нысандардың зақымдануы бар, 1 немесе 2 дәрежелі АГ емделушілер жатады. Осы топқа 3 дәрежелі АГ науқастар кіреді, ағза нысаналардың зақымдануынсыз, қосарлы ауруларсыз және қантты диабетсіз. Жүрек қантамыр асқынуларының даму қаупі алдағы 10 жылда 20 дан 30% ке дейін. • • Өте жоғары қауіптегі топ (4 қатер). Бұл топқа АГ кез келген дәрежесі мен емделушілер жатады, қосарланған аурулары бар, сонымен қатар 3 дәрежелі АГ емделушілер, қосарланған аурулар болмаған жағдайда да басқа қауіп қатер факторларымен және/немесе ағза нысана және/немесе қантты диабетпен науқастар кіреді. Жүрек қантамыр асқынуларының даму қаупіалдағы 10 жылда 30% жоғары. 11.АГ науқастарды болжауды бағалау үшін қатерді стратификациялау Басқа қатер факторлары* (АГ басқа), нысана ағзаларын зақымда у, бірлескен аурулар Артериалдық қысым, мм.с.б.. 1 дəреже САҚ 140-159 ДАҚ 90-99 2 дəреже САҚ 160-179 ДАҚ 100-109 3 дəреже САҚ >180 ДАҚ >110 I. Қатер , нысана ағзаларын зақымдау, бірлескен аурулар Төмен қатер Орташа қатер Жоғары қатер II. 1-2 қатер факторлары Орташа қатер Орташа қатер Өте жоғары қатер III. 3 жəне одан көп қатер факторлары жəне/немесе нысан а ағзаларын зақымдау Жоғары қатер Жоғары қатер Өте жоғары қатер IV.Бірлескен (қосарланғ ан) Клиникалық жағдайлар жəне/немесе қантты диабет Өте жоғары қатер Өте жоғары қатер Өте жоғары қатер 12.13. Симптоматикалық артериалдық гипертензияларды 5 топқа жіктейді. Симптоматикалық артериалдық гипертензиялардың жіктелуі (екіншілік гиперСимптоматикалық артериалдық гипертензияларды 5 топқа жіктейді. Симптоматикалық артериалдық гипертензиялардың жіктелуі (екіншілік гипертензиялар): І). Бүйректік гипертониялар: • 1. Туа пайда болған ақаулар - гипоплазия, гидронефроз, поликистоз, патологиялық қозғалмалы бүйрек; артерияның атрезиясы мен гипоплазиясы, аневризмалар, артериовеноздыфистулалар. • 2. Жүре пайда болған ақаулар – диффузды гломерулонефрит, созылмалы пиелонефрит, амилоидоз, диабеттік гломерулосклероз, жүйелі васкулиттер (түйінді периартериит, қызылжегі, склеродермия), бүйректеринфаркті, туберкулезі, ісігі. • 3. Жүре пайда болған магистралды бүйрек артерияларының ақаулары - атеросклероз, тромбоз, кальциноз, эмболиялар, аневризмалар, фибромускулярлы дисплазия, аортоартериит, эндоартериит, тыртықтар, гематомалар, неоплазмалар, жаншылып жатқан магистралдыбүйрек артериялары, бүйрек көктамырларының стеноздары және тромбоздары. 14.• ІІ).Жүрек және ірі артериялардың зақымдалуы мен жүретін гипертониялар – қолқа коарктациясы, атеросклерозы, ұйқы және мықын артерияларының стенозирдаушы зақымдалулары, қолқа қақпақтарының жеткіліксіздігі, толық атриовентрикулярлы бөгеме. • ІІІ). Эндокринді гипертониялар феохромоцитома, біріншілік альдостерома, кортикостерома, тиреотоксикоз, Иценко-Кушинг ауруы. • ІV). Орталық гипертониялар - энцефалит, полиомиелит, ісіктер, жарақаттар. • V). Қосарланған зақымдалулардағы гипертония – бүйрек артерияларының, бүйрек паренхимасының және оның магистралды артерияларының, бүйрек үсті безі мен бүйректің, бүйректің әр түрлі паренхиматозды ауруларында. 15. АГ синдромының диагностикасы:1. Отырған, жатқан қалпында АҚ 2-3-рет өлшеу; 2. Бойының ұзындығын, денесалмағын, бел мен мықын айнала шеңберін өлшеу, бел/мықын өлшемдерінің қатынасын есептеу; 3. Гипертониялық ретинопатияның дәрежесін анықтау үшін көз түбін тексеру; 4. Жүрек-қантамыр жүйесінтексеру: жүрек көлемін, тондардың өзгеруін, шулардың болуын; жүрек жеткіліксіздігі белгілерін; ұйқы, бүйрек және шеткері артерияларының патологияларын, қолқа коарктациясын; 5. Құрсақ қуысын тексеру (тамырлық шулар, бүйректердің ұлғаюы, қолқаның патологиялық пульсациясы); 6. Шеткері артериялардың пульсациясын және аяқтардағы ісіктерді анықтау; 7. Цереброваскулярлы патологияны анықтау үшін жүйке жүйесін тексеру. Міндетті зерттеулер, емнің алдында нысана ағзалардың зақымдалуы мен қауіп факторларын анықтау қажет: - несеп анализі; - жалпы қан анализі лейкоформуласы мен; - қан анализі (калий, натрий, креатинин, глюкоза, жалпы холестерин және жоғары тығыздықтағы липопротеидтер); - 12 тіркемедегі ЭКГ. 16. Қосымша диагностикалық шаралар тізімі• Инструменталдық зерттеулер: эхокардиография, ұйқы және сан артериясын УДЗ, бүйректі УДЗ, бүйректік қантамырлардың допплер - УДЗ, бүйрек үсті безін УДЗ, радиоизотоптық ренография, сандық әдіс пен қандағы С – реактивті ақуыз, тест – жолақтарымен микроальбуминурия (қантты диабет кезінде міндетті), сандық протеинурия, Нечипоренко және Зимницкий бойынша зәр анализі, Реберг сынамасы. • Лабораторлық зерттеулер: гемоглобин, эритроциттер, аш қарынға қан глюкозасы, жалпы холестерин, холестерин ЛПВП, аш қарынға триглицеридтер, зәр қышқылы, креатинин, калий, натрий, зәрдің жалпы анализі. 17. Емдеу тактикасыДәрі-дәрмексіз ем - емделушінің өмір салтын өзгерту: 1. Дәрі дәрмексіз ем АГ барлық науқастарға ұсынылуы қажет, дәрілік терапияға зәрулерді қоса. 2. Дәрі дәрмексіз терапия дәрі дәрмектік терапияға қажеттілікті төмендетеді және гипотензивтік препараттар тиімділігін арттырады. 3. Өмір салтын өзгерту бойынша шараларды АГ барлық емделушілерге, сонымен қатар АҚ «қалып шеңберінде артқан» науқасатрға ұсыну қажет (130139/85-89 мм.с.б.). 4. Темекі тартатын емделушілерге оны тастауды ұсыныңыз. 5. Алкоголь пайдаланатын емделушілерге, оны ерлер үшін 20-30 г этанол/тәулігіне көп емес, әйелдер үшін 10-20 г этанол/тәулігіне көп емес шектеу ұсынылады. 6. Дене салмағы жоғары емделушілерге (ДСЖ 25,0 кг/м2) салмақты төмендетуді ұсыну қажет. 7. Тұрақты жаттығулар көмегімен физикалық белсенділікті арттыру қажет. 8. Ас тұзын пайдалануды тәулігіне 5-6 г аз мөлшерге дейін немесе натрийді тәулігіне 2,4 г деңгейге дейін азайту қажет. 9. Жеміс пен жидектерді пайдалануды арттыру қажет, ал құрамында қаныққан май қышқылдары бар өнімдерді шектеген жөн. 10. АҚ төмендету үшін зат ретінде таблеткадағы кальций, магний немесе калий препараттарын пайдалануды нұсқамаңыз. 18. Негізгі дәрі-дәрмектер тізімі1. Гидрохлортиазид табл, 12,5-25 мг. 2. Индапамид табл, 2,5 мг. 3. Метопролол табл, 50-200мг\тәулігіне. 4. Эналаприл табл, 2,5 мг, 10 мг; ампуладағы ерітінді 1,25 мг/1 мл. 5. Лизиноприлтабл, 5-40 мг. 6. Периндоприл 2-8 мг. 7. Эпросартантабл, 300-600 мг\тәулігіне. 8. Амлодипинтабл, 5 мг, 10 мг. 9. Верапамилтабл, 240-480 мг. 10. Доксазозинтабл, 1-16 мг. 11. Моксонидинтабл, 02-0,4 мг\тәулігіне. 19.20. Қосымша дәрі-дәрмектер тізімі• 1. Ацетилсалицил қышқылы табл, 75 мг\тәулігіне. • 2. Аторвастатин табл, 10-80 мг. • 3. Симвастатин табл, 5-80 мг. • 4. Ловастатин табл, 10-40 мг. 21. Госпитализациялау• Жоспарлы госпитализациялау алдындағы тексерулердің қажетті көлемі: • 1. АҚ өлшеу. • 2. Электрокардиограмма. • 3. Қанның жалпы анализ. • 4. Зәрдің жалпы анализі. • 5. Кардиолог консультациясы. • 6. Кеуде клеткасының флюорографиясы. • 7. Глист жұмыртқаларына нәжіс. 22. Госпитализациялау үшін көрсетімдер:• - асқынған гипертониялық криз; • - белсенді емдеу фонында криз себептері мен дәрі дәрмектік емді таңдау үшін, асқынбаған гипертониялық криздің жиілеуі; • - артериалдық гипертония фонында ми қанайналымының бұзылуы (инсульт, транзиторлық ишемиялық шабуыл); • - комбинациялы көп компонентті терапия фонында АҚ төмендеуінің болмауы; • - АҚ жүкті әйелдерде 150/100 с.б. жоғары; • - Жұмысқа қабілетті науқасты бағалау қажеттілігі мен симптоматикалық гипертонияны алып тастау. 23. Профилактикасы• Біріншілік профилактика: салауатты өмір салтын жүргізу, АГ туындауына алып келетін ауруларды дер кезінде анықтау және емдеу. • Профилактикалықшаралар: салауаттыө мірсалтынсақтау. • Әрі қарай жүргізу, диспансерлеу принциптері: үнемі кардиолог бақылауы. 24. Қорытынды• Артериялық гипертензия профилактикасы популяциялық және жанұялық деңгейде жүргізіледі. Балалар мен жасөспірімдердің салауатты өмір салтын қалыптастыру, қауіп қатер факторын анықтап, жою, жанұяда жанға жайлы психологиялық атмосфераны қалыптастыру. Еңбек және демалыстың дұрыс режимін сақтау, адекватты физикалық жүктеме. • Баланы әрбір қарау барысында артериялық қан қысымын өлшеп тұрған жөн. • Артериалдық гипотензияның Қазақстанда мектеп жасындағы балалар арасында таралу жиілігі 3.3%. Статистика бойынша артериалды гипотензия жиілігі кейінгі жылдарда жиілей түсті. Ересек адамдар арасындағы гипотензиялар мен олардың асқынулары бала кезінен басталатын артериалды гипотензияның салдары екені анық бол жүктеу/скачать 245,79 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2