Қазақ Әдебие­ТІ



Pdf көрінісі
бет58/90
Дата29.11.2022
өлшемі2,89 Mb.
#160370
1   ...   54   55   56   57   58   59   60   61   ...   90
Байланысты:
811-002-002к-20 КазЛитра 11 каз УЧЕБНИК ЕМН

Әдебиет­теориясы
Мазмұндық-тақырыптық­талдау
­–­шы­ғар­ма­ны­тұ­тас­тай­ала­оты­рып,­
тал­дау.
Ком­по­зи­ция
­ (лат.­
compositio
­ –­ құ­рас­ты­ру,­ қиыс­ты­ру)­ –­ әде­би­ шы­ғар­
ма­ның­ құ­ры­лы­сы,­ оның­ үл­кен­кі­ші­лі­ бө­лім­бөл­шек­те­рі­нің­ бір­бі­рі­мен­
қи­сын­ды­түр­де­қию­лас­ты­рып,­әр­түр­лі­тә­сіл­мен­бай­ла­ныс­ты­рыл­ған­тұ­тас­тық­
бір­лі­гі.
­
Көркем­ әңгіме,­ поэма,­ роман­ әр­ алуан­ сюжетке­ құрылады.­ Сюжет­
дегеніміз:
–­ шығармадағы­ адамдардың­ бір­бірімен­ байланысы,­ қарым­қатысы,­
күрес­тартыстары;
–­ шығармадағы­оқиғаның­дамуы.­Оқиға­белгілі­бір­тәртіппен­дамиды.­Бір­
оқиға­себебі­болса,­екіншісі­–­оның­нәтижесі.
Адамдар­ арасындағы­ күрес­тартыстар­ кездейсоқ­ нәрсе­ емес,­ өмір­
шындығы,­өмірге­түрлі­көзқарас,­түрлі­мінездің­түйісуі­екендігі­аңғарылады.
Оқиғаның­ белгілі­ бір­ мекенде,­ белгілі­ мезгілдерде­ болғандығы­
көрсетіледі.­
Әңгіме­адамдар­туралы­болғандықтан,­олардың­сыртқы­пішіні,­кескіні,­
мінез­құлқы,­ іс­әрекеті,­ күйініш­сүйініші,­ сөйлеген­ сөзі,­ қысқасы,­ өмірде­
адам­ қандай­ болса,­ көркем­ шығармада­ да­ біз­ тап­ сондай­ адамдарды­
кездестіреміз.­ Сөйтіп,­ шығармада­ кездесетін­ оқиғаның­ осылар­ тәрізді­
Білгенге­маржан


77
әр­ алуан­ бөлшектердің­ қалауын­ тауып,­ жазушы­ асқан­ шеберлікпен­
қиюластырып,­ бір­ бүтін­ нәрсе­ етіп­ шығарады.­ Оқиғаның­ басталуы,­ өрбуi,­
шешімі­–­барлығы­бiртұтас­композицияны­құрайды.
Бі­рін­ші,­екін­ші­кі­тап­қа­маз­мұн­дық­та­қы­рып­тық­жә­не­сю­жет­тік­ком­по­зи­
ция­лық­тал­дау­жа­сау­ар­қы­лы­жанр­лық­ерек­ше­лі­гін­тү­сін­дір.
Мі­не,­қы­зық!
Мұхтар­Әуезов­Шәкәрім­Құдайбердіұлының­«Жолсыз­жаза»­дастаны­негізінде­
«Еңлік­Кебек»­ пьесасын­ жазды.­ 1917­ жылы­ Абайдың­ немересі­ Ақыш­ ұзатыларда,­
туыс­та­ры­ оған­ ерекше­ сый­ жасамақ­ болып,­ Ойқұдықта­ осы­ пьесаны­ тұңғыш­ рет­
қойған.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   54   55   56   57   58   59   60   61   ...   90




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет