Қазақ фразеологизмдеріндегі антропонимдердің линговмәдени ерекшеліктері
жүктеу/скачать 200,52 Kb. Pdf көрінісі
|
ҚАЗАҚ ФРАЗЕОЛОГИЗМДЕРІНДЕГІ АНТРОПОНИМДЕРДІҢ ЛИНГОВМӘДЕНИ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
- Бұл бет үшін навигация:
- Зерттеу жұмысымыздың дереккөздері
- Зерттеу жұмысының əдіс-тəсілдері
| зерттеу жұмысымыздың
өзектілігін айғақтайды. Зерттеудің негізгі мақсаты: Қазақ тіліндегі құрамында антропонимдер кездесетін фразеологизмдердің қалыптасу уəждерін айқындау жəне олардың ерекшеліктерін зерделеп, лингвомəдени талдау жасау. Аталған мақсатқа жету үшін төмендегі міндеттерді шешу көзделді: - Ғылыми əдебиеттерді пайдаланып, антропонимдер жəне фразеологизмдер туралы мəліметтер жинау; - Сөздіктердің қазақ тіліндегі құрамында антропонимдер кездесетін фразеологизмдерді тауып жинақтау; - Студенттерге сауалнамалар мен сұхбаттар жүргізу; - Құрамында антропонимдер кездесетін фразеологизмдердің қалыптасу уəждерін айқындап, оларға лингвомəдени талдау жасау. Зерттеу жұмысымыздың дереккөздері: Зерттеудің дереккөздері ретінде «Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі» (Кеңесбаев, 1977), «Халық даналығы» (Қайдаров, 2004), «Тұрақты теңеулер сөздігі» (Қоңыров, 2007) жəне «Қазақша-орысша фразеологиялық сөздік» (Қожахметова, 1988), «Лингвомəдени сөздік» (ред.Уəли, 2014) пайдаланылды. Зерттеу жұмысының əдіс-тəсілдері: Зерттеу барысында сауалнамалар, сұхбаттар, лингвомəдени талдаулар т.б. əдіс-тəсілдер қолданылды. Сулейман Демирель атындағы университеттің 1-курс студенттеріне сауалнамалар мен сұхбаттар жүргізіліп, құрамында антропонимдер кездесетін фразеологизмдер туралы сұрақтар сұралды. «Мақал-мəтелдер мен фразеологизмдер бір-бірінен өздерінің мазмұны жағынан да, сыртқы тұлғасы жағынан да сараланып тұрады. Мақал-мəтелдер нақылға, жөн сілтеуге ойысса, фразеологизмдер тек атауыш – бейнелеу мəнде келеді. Осы себепті де мақал-мəтелдер синтаксистік жағынан фразеологизмдерге қарағанда анағұрлым күрделі» [1, б. 598]. Тіл мен мəдениет – өзара тығыз байланыстағы бірін-бірі толықтырар біртұтас жүйе. Сондықтан тілді ұлттың тарихымен, мəдениетімен, рухани қазынасымен, яғни дүниетанымымен тығыз қарым-қатынаста, бірлікте алып қарастырылған жағдайда ғана ұлттық тілдің табиғатын шынайы танып білуге жол ашылады. Ал мəдениет – жеке адамның басына тəн қасиетпен басталып, бүкіл ұлттық менталитетті, ғасырлар бойы қалыптасқан ұлттық сана, дүниетаным, салт-дəстүр, рухани-материалдық байлықтың бəрін түгел қамтитын өте күрделі ұғым [2, б. 13]. Кісі есімдері (антропонимдер) – ұлттық ерекшеліктерді айғақтайтын мəдени айна жəне ұрпақтан ұрпаққа жалғасатын құнды шежіре болып табылады. Сондай-ақ антропонимдер халықтардың қазіргі жəне өткен замандағы тұрмысын, қоғамдық-əлеуметтік жəне мəдени өмірін айқын көрсетеді. Сол себепті зерттеу жұмысымызда қазақ фразеологизмдерінде орын алған антропонимдерді тауып, олардың лингвистикалық ерекшеліктерін айқындау мақсат етілді. Мақалада фразеологизмдердің құрамында кездесетін антропонимдерді тарихи тұлғалардың есімдері, пірлер мен əулиелердің есімдері, мифтік бейнелердің есімдері, халқымыздың ауыз əдебиетінен алынған фольклорлық антропонимдер деп бірнеше топқа бөліп қарастыруға болады: 1) жүктеу/скачать 200,52 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|