Қазақ хандығы дәуіріндегі әдебиетінен емтихан сұрақтары Жыраулар поэзиясының зерттелуі
Бұқар жыраудың адамгершілік пен имандылықты жырлайтын насихат толғаулары
жүктеу/скачать 266,21 Kb.
|
?àçà? õàíäû?û ä?ó³ð³íäåã³ ?äåáèåò³íåí åìòèõàí ñ?ðà?òàðû Æûðàóëàð 2
| 11.Бұқар жыраудың адамгершілік пен имандылықты жырлайтын насихат толғаулары
Елімізтәуелсіздігіналып, егеменді ел болғалытәлім– тәрбие, адамгершілікжәнеөнегемәселесіненазараударылғанмен, олкешендіжүргізілмейотырғанышындық. Осы себептіеліміздеәртүрлідінағымдарықаптап, ойларынакелгендерінжасапжүр. Бұлеліміздегіұлттықтұрақтылыққанұсқанкелтіріп, бармақтістетерішындық. Мемлекетімізқұқықтық– демократиялықжәнеазаматтыққоғамқұруүстінде. Олүшін Республика тұрғындарын, имандылыққашақырып, тәлім-тәрбиеніөрістетуқажет. ЕлбасымызНұрсұлтан Назарбаев: «Біз – тегімізТүркі, дініміз– Ислам екенінұмытпауымызкерек. Олүшінқасиеттікітап– ҚұранКәрімдінасихаттаудыестеншығармауымызкерек. ХалықАлласына, Тәңіргесеніп, ертеңгікүнін, ар жақтағыанадүниегебаратынкүнін, ойлап, дүниедегімынаубүгінгікүнніңкүйбеңіменжүребермей, МұхамметПайғамбарымыздыңхадистерінесәйкесөмірсүрседеймін. Дінімізді, Ділімізді, Тіліміздісақтау– Ұлттығымызды, Мемлекеттігіміздісақтау. Ұлттық идея сөзболғанда– оныңкөшбасындадінімізтұруыкерек. Саясаткүндеөзгереді, ал дін – мәңгілік - депкөрсеткенеді. Ислам дініне бет бұру, тіліміздісақтау, салт–дәстүріміздіжаңғырту, имандылыққа, инабаттылыққатәрбиелейді. Осы орайда ислам дінініңкерекекендігінақын-жыраулардыңқадапайтқанжыр–толғауларынанбайқаймыз. Әсіресе, дінніңадамдарғатигізерықпалыБұқаржыраутолғауларындакөпкездеседі. Жыраудыңдүниегекөзқарастанымынбелгілейтіншығарма-ларынаноның «Біріншітілектілеңіз» аттытолғауынбөліпатауғаболады. Бас-аяғы он біртілектенғанатұратынбұлжырдаБұқарөздәуіріндегіадамдардың ой-тілегі мен арман-мұратынжинақтапберугеталаптанады. Бұларықұдайғақұлшылық пен бес уақыт намаз, тыныштық пен адамгершілік, адалдық, тазалықтуралыболыпкеледі. Жырауұсынғанигітілектертізбегініңекеуі ислам дінініңшарттары мен қағидаларынатқаружәйтінеарналса («Біріншітілектілеңіз, бірАллаға жазбасқа... Бесіншітілектілеңіз, Бес уақытта бес намаз, біреуіқазаболмасқа»), ендібіртобыбейбітшілік пен тынышөмірдісақтау («Тоғызыншытілектілеңіз, Төреңізтақтантаймасқа»), тіптіөміртүйініадамгершілікжайына («Екіншітілектілеңіз, Біршұғылпасықзалымның, Тілінееріпазбасқа») арналған. Қалғанжетітілекотбасы, ошаққасыныңамандығынанбастап, ел іргесініңбүтіндігі мен тыныштық, бейбітөмірдіармандауталаптарыменжалғасыпжатыр. Сонымен, жыраужекеадамныңырыс-бақытыбүкіл ел бірлігімен, халықтағдырыментығызбайланыстыдегенмәндіқорытындыжасайды. Автордыңмейліншеардақтұтарарманыбейбітөмір мен тыныштықтәуелсіздік, еркінөмірекеніаңғарылады («Алтыншытілектілеңіз, Алпысбастыақорда, Ардақтағанаяулың, Күніндебіреуге, Тегіннен-тегінолжаболмасқа», «Жетіншітілектілеңіз, Желкілдеген ту келіп, Жерқайысқанқолкеліп, Сонансасыптұрмасқа...»). Жыраудыңбізгежеткеназды-көптімұрасынтабиғисипатыжағынан насихаттолғау , арнаутолғау, болжаутолғаудепүштопқабөлугеболареді. Шығармаларыныңбасымкөпшілігінқұрайтыннасихаттолғауларында, жоғарыдааталғандай, адамдыигіліккетәрбиелеу, бауырмалдылық, адалдық, әділдікмәселелерісөзболады. Осығанорайжыраудыңтопшылаулары мен ой- болжамдары да сезімкүйлеріарқылыберіліпотырады. Осы талапқасайбұлжырлардыңкөңіл-күй, лирикалықсипатыбасымболыпкеледі. Қорытындылайкелгенде, ислам дініадамғаождан, сенімбостандығынөзініңқолынаберді. Иманды болу, болмауларыөзеріктерінде. Құрандағыаяттармұныдәлелдейтүседі. Сөйтіп, Құранадамдарғананым– сенімдерінөздеріанықтауға, өзгедіндергеқарсылықкөрсетпеуге, оларменқатарөмірсүріп, қарым-қатынасжасаудықолдайды. «Өзіңе не қаласаң, өзгелерге де сонытіле», «ішкідүниеңдітазала, сондаожданыңпәкболады», «адамдыққасиетіңдісақта»- дегенМұхаммедпайғамбарсүрелеріҚұрандытолықтыра, сұлуландыратүседі. Бұлойлар тек мұсылмандарғағанаемес, баршаадамзатбаласынаарналған. Сөйтіп, исламныңқарапайымнормаларыныңөзіадамгершілік пен әділеттіліктібиіккекөтереді. Қазақхалқыныңөткентарихынакөзсалғанымыздадінжолындаатақтыжыраулар, билер, ел ақсақалдарыаянбайеңбекетіп, адамбойындағысенімділікті, сенімділікарқылыимандылықтыдамытқанынкөреміз. Имандылығы мол адамөзгегеүлгі-өнегеетілген. Бұданшығатынсалдартөмендегіше: 1. Ақын-жырауларөзшығармаларыарқылыжасұрпаққтыимандыболуғашақырады. 2. Ислам дінініңадамзаттытәрбиелеугеүлкенрөлатқаратыныкөрінеді. 3. Бүгінде ислам дінініңимандылыққашақырғанхадистерініңмаңызы, адамғаберертәліміартыпотыр. Бейбітшілік, бірлік, ынтымақ- бәрі де осы имандылықтыңадамзатбойындасақталуыныңкөрінісі. Сондықтандініміздіқастерлеп, таза ұстайық! жүктеу/скачать 266,21 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|