Ќазаќ мемлекеттік ќыздар педагогика институты
Ж а р ы қ т о л қ ы н ы н ы ң ұ з ы н д ы ғ ы н д и ф р а к ц и я л ы қ
жүктеу/скачать 2,57 Mb.
|
1-11 лаб ОптикаКазакща
10
| Ж а р ы қ т о л қ ы н ы н ы ң ұ з ы н д ы ғ ы н д и ф р а к ц и я л ы қ
р е ш е т к а н ы ң к ө м е г і м е н ө л ш е у 6.1. Керекті құрал – жабдықтар: дифракциялық решетка, /тор/ жарық фильтрлері /сүзгілері/, оптикалық скамья, өлшеуіш шкала, жарық көзі, сызғыш /рулетка/. 6.2. Жұмыстың мақсаты: Жарық толқынының ұзындығын дифракциялық решетканың көмегімен өлшеу. 6.3. Студенттердің жұмысқа дайындығын тексеретін сұрақтар: 6.3.1. Дифракциялық решетканың дегеніміз не? 6.3.2. Дифракциялық саңлаулар деп нені айтады? 6.3.3. Дифракциялық решетканың тұрақтысы неге тең? 6.4. Жұмыстың қысқаша теориясы. Монохромды жарықтың толқын ұзындығын - ны дифракциялық решетканың көмегімен анықтауға болады. Дифракциялық решетка деп енділігі бірдей, өзара параллель орналасқан саңлаулар жиынын айтады. Егер шыны пластинканың бетіне бөлгіш машинамен аралықтарын бірдей етіп өзара параллель сызықтар жүргізілсе, сонда бұл сызықтардан жарық жан – жаққа кері шашырап пластинкадан әрі өте алмайды. Жарық тек сызықшалар арасындағы мөлдір жерлерден ғана өте алады. Оларды дифракциялық саңлаулар деп атайды. Жарық толқынының ұзындығын анықтау үшін мынадай схема қолданылады. Оптикалық скамьяға жіңішке саңлауы бар шкала мен дифракциялық решетка орнатылады. Шкаланың артына жарық көзі ретінде электр шамы қойылады. Саңылау мен шамның арасына монохромат жарық алу үшін бір түсті мысалы, қызыл, жасыл немесе көк түсті фильтр қойылу керек 1-сурет. Егер монохромат жарық түсіп тұрған саңлауды дифракциялық решетка арқылы бақылайтын болсақ, саңлаудың екі жағында шкаланы бойлаған симметриялы бір түсті жолақтарды (дифракциялық спектрлер) байқаймыз 2-сурет. Бұл спектрлер системасында толқын ұзындығы - ға тең жарықтың беретін жолақтарының орналасу заңдылығы мынадай теңдеумен анықталады: Мұнда саңлаулардың ені (сызықтар аралығы). Егер шкала бойындағы дифракциялық спектордің оңды – солды 1-ші максимумдері С және С1 нүктелерде болса, сәуленің бұрылу бұрышы саңлаумен решетканың (тордың) аралығы арқылы былайша анықталады: /1-сурет/ І-ші максимумның ауытқу аралығы. Жалпы жағдайда хк к-ші дифракциялық жолақтың ауытқуының орташа қашықтығы. Егер деп алуға болады. решетканың 1 миллиметр ұзындығында N0 саңлау болса, дифракциялық решетканың тұрақтысы болады. Енедеше 1-ші теңдеуді басқаша жазуға болады. (2) Осы 2-ші теңдеуден (3) болады. 6.5. Жұмыстың орындалу тәртібі. Саңлаудың алдында фильтр қызыл болса, экранның бөлігінің тұсында орналасқан саңлаудың екі жағында өзара симметриялы х1 және х1' бөліктері тұсында 1-ші және 2-ші, х2 және х2' бөліктері тұсында 2-ші және К-қызыл жолақтар көрінеді. Олардың ішінде айқын көрінетін 1-1 және 2-2 жолақтары ғана болады. Бұл жолақтардың экрандағы орындарының саңлаудан қашықтығы оң жаққа қарай х1,х2 деп белгіленсе, сол жаққа қарай х1',х2' деп белгіленеді де, таблицаға осы шамалар өлшеніп жазылады. І-таблица
жүктеу/скачать 2,57 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||