1 – жұмыс
Керекті құрал-жабдықтар: жинағыш және шашыратқыш линзалар, жылжытқышты оптикалық скамья, тысты электр шамы, экран, өлшеуіш сызғыш.
Жұмыстың мақсаты: жинағыш және шашыратқыш линзалардағы жарық сәулелерінің сыну және шағылу заңдылықтарын зерттеу, линзаның фокустық арақашықтығын есептеу.
Студенттің жұмысқа дайындығын тексеретін сұрақтар:
Линза дегеніміз не?
Жұқа линзаға анықтама бер және линзалардың түрлерін ата?
Линзалар қандай сипаттамалармен анықталады?
Линзаның өрнегін жазып оған кіретін физикалық шамаларға түсініктеме бер?
Жұмыстың қысқаша теориясы
Линзаның фокустық арақашықтығын анықтауға әртүрлі әдістер қолданылады.
Сфералы екі бетпен шектелінген біртекті мөлдір денені линза дейміз. Келесі шарттарды қанағаттандыратын / / линзалардың жұқа линзалар деп атайды. Мұндағы және екі сфералық беттердің қисықтық радиусы, ал - қалыңдығы.
Жұқа линзаларда оны шектейтін сфералық беттердің төбелері және бірімен- бірі беттеседі деп санап, олардың орнына бір ғана нүктесін алуға болады. /1.1.-сурет/. Оны линзаның оптикалық центрі деп атайды. Линзаның оптикалық центрінен түзу бағытта сынбай өтетін түзуді линзаның бас оптикалық осі деп атайды.
1.1-сурет
Бас оптикалық оське параллель сәулелер шоғының линзадан өткеннен кейінгі оптикалық осьте қиылысатын нүктесін линзаның бас фокус нүктесі дейміз / / линзаның екі бас нүктесі болады. оптикалық центрінен бас фокус нүктесіне дейінгі қашықтықты линзаның фокус арақашықтығы / / деп атайды. Бас оптикалық оське перпендикуляр және фокус нүктесі арқылы жүргізілген жазықтықты фокальдық жазықтық деп атайды. /1.2 - сурет/.
Орналасқан ортаның сындыру көрсеткіші линзаның сындыру көрсеткішінен аз болғанда ортасы қалың, шет жағы жұқа линзалар жинағыш линзалар, ал шет жағы қалың, ортасы жұқа болып келген линзалар шашыратықыш линзалар деп аталады. Жұқа линзаның формуласы төмендегімен анықталады.
(1)
мұндағы D – линзаның оптикалық күші. Егер линзаның фокус арақашықтығы 1 метрмен алынса, онда оның оптикалық күші 1 диоптрияға /ДПТР/ тең болады, яғни
А) в)
2-сурет
1.2-сурет а) жинағыш және б) шашыратқыш линзалар “а” және “б” денеден линзаға дейінгі және линзадан экрандағы дененің анық суретіне дейінгі қашықтығы (3-сурет) f-линзаның фокус арақашықтығы.
1.3-сурет
Достарыңызбен бөлісу: |