Ќазаќ мемлекеттік ќыздар педагогика институты
жүктеу/скачать 2,57 Mb.
|
1-11 лаб ОптикаКазакща
10
- Бұл бет үшін навигация:
- 3 – зертханалық ж ұ м ыс Ш ы н ы п л а с т и н к а н ы ң с ы н у к ө р с е т к і ш і н м и к р о с к о п п е н ө л ш е у
| Әдебиеттер:
2.7.1. Полатбеков П. Оптика, 1967 ж. 93-97 беттер 2.7.2. Лансберг Г.С. Оптика, изд. “Ф/м М., 1976 г 2.7.3. Савельев И.В. Курс общей физики. Оптика, изд “Наука ” М., 1980г
3 – зертханалық ж ұ м ыс Ш ы н ы п л а с т и н к а н ы ң с ы н у к ө р с е т к і ш і н м и к р о с к о п п е н ө л ш е у Керекті құрал - жабдықтар: 50-80 есе ұлғайтатын микроскоп, микро метр, бір бетінде дақ салынған өлшенетін шыны пластинка, жарық көзі. Жұмыстың мақсаты: Шыны пластинканың сындыру көрсеткішін микроскоптың көмегімен анықтау. Студенттің жұмысқа дайындығын тексеретін сұрақтар: Жарық табиғаты жайында қазіргі кездегі түсінік. Геометриялық оптиканың негізгі заңдарын айт? Ортаның сыну көрсеткіші мен жарықтың орта ішінде таралу жылдамдығының арасындағы байланыс қандай? Жұмыстың қысқаша теориясы: Оптикалық тығыздығы әртүрлі мөлдір заттың шекара жазық бетінен жарық өткен кезде түскен АО жарық сәулесі екі сәулеге бөлінеді: шағылған сәуле ОВ және сынған сәуле ОД /3.1-сурет/. Бұл сәулелердің бағыттары жарықтың шағылу және сыну заңдарына байланысты. 3.1. - сурет Сындыратын бетке түскен АО сәулесі, түсу нүктесіне жүргізілген нормаль РОР және шағылған сәуле ОВ бір жазықтықта жатады. Түсу бұрышы РОА және шағылу бұрышы РОВ өзара тең, яғни Бірінші ортадағы жарықтың екінші ортадағы жарық жылдамдығы - ге қандай қатыста болса, түсу бұрышының синусы сондай қатыста болады, (3.1) Бұл теңдеу жарық әр түрлі ортада әр түрлі жылдамдықпен тарайтындығын көрсетеді. Берілген екі орта үшін және берілген жарық толқынының ұзындығы үшін бұл қатынас тұрақты шама болады. (3.2) шама екінші ортаның бірінші ортаға қатысты салыстырмалы көрсеткіші дәлелденеді. Егер ортаның біреуі: мысалы, 1-ші орта ауа болса, 2-ші ортаның сыну көрсеткіші деп аталады да төмендегі формуламен анықталады: (3.3) Мұнда С аудандағы жарықтың таралу жылдамдығы С=3·108м/сек -2-ші екінші ортадағы жарықтың жылдамдығы, яғни ортаның сындыру көрсеткіші деп ауаудағы жарықтың жылдамдығының берілген ортадағы жарық жылдамдығына қатысын айтады. Ортаның сындыру көрсеткіші жарықтың толқын ұзындығы ортаның қасиеттеріне байланысты. Абсолют сындыру көрсеткішінің мәні 1-ден артық болады, яғни бұл жағдай берілген ортадағы жарық жылдамдығы ауадағы жарық жылдамдығыныан аз екенін көрсетеді. (3.4.) Бұл теңдеу екі ортаның салыстырмалы сындыру көрсеткіші екі ортаның абсолют сындыру көрсеткіштері және -ге байланысты. Заттардың сындыру көрсеткішін әр түрлі әдістермен анықтауға болады. солардың бірі шыны пластинканың сындыру көрсеткішін микроскоппен анықтау. Микроскоп арқылы шыны пластинканың бетіне тіке қарағанда,жарық сәулелерінің сынуына байланысты шыны пластинкадан өту схемасы 2-суретте көрсетілген. Пластинканың төменгі бетінде орналасқан А нүктеге екі жарық сәулесі түседі (1-ші және 2-ші) 2-ші сәуле пластинканың бетіне тіке түскендіктен пластинкадан сынбай өтіп, ауаға С нүктесінен шығады, ал бірінші сәуле сынады да пластинкадан 0 нүктесінде шығып Д нүктесіне қарай бағытталады. Пластинкадан шыққан ОД сәулесінің шығу бұрышы r түсу бұрышы і–ден үлкен болады. егер бақылаушы Д нүктесінен ДО бағытта кейін қараса ОД сәулесімен АС сәулесінің түйісу нүктесі А болмайды, Е болады, яғни пластинканың қалыңдығы АС емес, СЕ –ге тең сияқты болып көрінеді. Е нүктесі А нүктесінің жалған бейнесі. СЕ=һ деп алсақ, ал АС пластинканың шын қалыңдығы десек, суретке қарағанда H>h болады. нормальға жақын жатқан сәулелер үшін түсу бұрыштары мен сыну бұрыштары өте аз шама болады. ал кішкентай бұрыштардың синустарын тангенспен алмастыруға болады. олай болса сыну заңын басқаша жазуға болады. 3.2 – суреттен немесе Олай болса шыны пластинканың сындыру көрсеткішін пластинканың шын қалыңдығының оның жалған қалыңдығына қатынасынан тауып алуға болады. пластинканың шын қалыңдығы Н микрометрмен, ал жалған қалыңдығы микрометрлік винті бар микроскоппен өлшенеді. 3.5. Жұмыстың орындалу тәртібі. Микрометрмен шыны пластинканың шын қалыңдығы Н өлшенеді. Пластинканың бетіне сиямен кішкене дақ түсіріледі. Сия кепкен соң пластинканың нүктелі бетін төмен қаратып микроскоп арқылы жаңағы дақтың айқын суреті табылады. Содан соң микроскоптың күйін өзгертпестен пластинканы аударып қойып (енді дақ пластинканың жоғарғы бетіне), тек микрометрлік винтті бұрау арқылы дақтың айқын суреті тағы табылады. Микрометрлік винтті бұрғанда обьектив жоғары көтеріледі. Объектив қаншалықты жоғары көтерілгенін микрометрлік винттің бұралу саны арқылы есептеуге болады. Винт бір рет толық бұралғанда объектив мм тең биіктікке көтеріледі. Ал винттің толық бір бұралуы 50 бөлекке тең. Сонда винтті бір бөлекке бұрса, объектив мм-ге тең биіктікке көтеріледі. Басқа сөзбен айтқанда винт шкаласының бір бөлігінің құны мм. Сонда микроскоппен қарағанда шыны пластинканың көріну қалыңдығы мынадай формуламен анықталады: N-винттің толық бұралу саны m-винттің нешінші бөлігіне келіп тоқтағанын көрсететін сан. Z-50·0,002=0,1мм винттің бір қадамы, Ћ-тың мәнін үш өлшемнен тауып алу керек. Өлшеу нәтижесінен таблица құралады да өлшеудің қателігі есептеледі.
3.6. Бақылау сұрақтары: 3.6.1. Геометриялық оптиканың негізгі заңдары. 3.6.2. Жазық шыны пластинка арқылы қарағанда дененің суреті неге жазық көрінеді? 3.6.3. Пластинканың жорамал қалыңдығы не себептен пайда болады? 3.6.4. Екінші формуланы пайдалану үшін қандай шарт орындалу керек? 3.6.5. Шыны пластинкадағы сәулелер жолын көрсетіңіздер. жүктеу/скачать 2,57 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||