Қазақ тілі емлесінің негізгі ережелерінің жобасын қоғам арасында талқылауға арналған КӨмекші қҰрал



бет2/2
Дата11.12.2021
өлшемі236,99 Kb.
#79011
1   2
Байланысты:
4 (11). Komekshi qural

Диктантты бағалау өлшемшарттары

Баға

Есептеу тәртібі

5

Ешбір қатесі болмаса немесе келесідей қате жіберсе; 0-0, 0-1, 1-0, 1-1, 1-2, 2-1

4

2-2, 0-4, 1- 4, 2-0, 3-0, 3-1

3

3-5, 3-4, 3-3, 3-2, 4-0, 4-1, 5-0



Ескерту. Бірінші сан-емле қатесі, екінші сан- тыныс белгісі қатесі

Жаңа емле

Ахмет Байтұрсынұлы атындағы

Тіл білімі институты әзірледі

қазіргі жазу дәстүрін сақтау

өткен жазу тәжірибесін негізге алу

жинақы, ықшам жазу

Емле ережелерінің құрылымы

ТАРАУЛАР

әріптер

түбір мен қосымша

бірге жазылатын сөздер

бөлек жазылатын сөздер

дефиспен жазылатын сөздер

бас әріп

қысқарған сөздер

кейбір кирилл әріптері және шеттілдік сөздер

тасымал

Емле ұстанымы (принципі)

  • морфологиялық па, фонематикалық па?
  • доп(ы) ~ добы
  • кек (і) ~ кегі
  • қазақ(ы) ~ қазағы
  • көк(і) ~ көгі
  • ой(ы)на ~ ойна
  • бүй(і)рек ~ бүйрек

Ереже не себептен осылай құрылымдалған?

  • қазақ тілінде дауыстылар үндесімді айқындайды;
  • дауыстылар әрпі арқылы қай үндесімді таңбалайтынымыз анықталады;
  • түбір мен қосымша емлесі арқылы жазу мен ауызша сөз арасы ажыратылады;
  • жазылуы қиын орфограммалар емлесі беріледі

Жаңа емледегі жаңалықтар

Біріккен сөздер

  • ortaazıalyq, jerjúzilik, arampıǵyldyq, búkilálemdik, jalpyhalyqtyq, aýyzashar, atqaminer; ashatuıaqtylar, balyqqorektiler, jalańkózdiler, aǵashkemirgishter; kespekeskish, sharýabasty, nemketti, súıkeısaldy; alypqashpa, baýkespe, janbaǵys, kireberis, kúnkóris; aýaqyzdyrǵy, aýasúzgi, bórioınaq
  • ásiresolshyl; birjutym, birqaınatym; kópmándi, kópmúshe; jalpyulttyq, jalpymemlekettik;
  • aralyq, qumar, jandy, taný, tanym, jaı, hat, aqy, ishilik сөздерімен келген атаулар бірге жазылады: halyqaralyq; ataqqumar; ultjandy; jaratylystaný; tiltanym; jylyjaı; ashyqhat (ashyqhat syılaý); zeınetaqy; mekemeishilik; ákimsymaq
  • shóp, gúl, tiken, japyraq, tamyr, qus, balyq, qurt, jıdek, jemis, qat сияқты жалпы атау болып келетін ботаникалық атаулар бірге жазылады: emenshóp, qońyraýshóp; kúımesgúl, qaltagúl; sortiken, shaǵyrtiken; túımejapyraq, sútjapyraq; altyntamyr, beltamyr; totyqus, kókqus; taraqbalyq, qylyshbalyq; qaraqurt, bósirqurt; qyzyljıdek, ıtjıdek; tamyrjemis, torjemis; qaraqat, qyzylqat.



Жаңа емледегі жаңалықтар

2018-jyly 5-qyrkúıekte Ahmet Baıtursynulynyń 146 jyldyǵy ataldy.

Жаңа емледегі жаңалықтар

UNESCO

NATO

ҚАЗАҚ ТІЛІ ЕМЛЕСІНІҢ

НЕГІЗГІ

ЕРЕЖЕЛЕРІ

С о н ы м е н
  • өңірлерге таратылады
  • ұсыныс, пікірлер жиналады
  • ұсыныстар ескеріледі
  • Соңғы нұсқа үкімет қаулысымен бекітіледі.


Достарыңызбен бөлісу:
1   2




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет