Қазақ тілі лексика, фонетика, морфология мен синтаксис
жүктеу/скачать 3,22 Mb. Pdf көрінісі
|
Абуханов-лексика
- Бұл бет үшін навигация:
- 45 - жаттығу.
| Сыңыз/-сіңіз
етістікке жалғанатын екінші жақ жіктік жалғауының сыпайы түрі. Асықпаңыз, сосын бара сыңы з. Сіздер Таловкеге қашан бара сыңыз дар? - Улы/-улі етістіктің түбіріне жалғанып, есімшенің –ған жұрнағының - мағынасын береді: Мен армиядегі балама бірнеше герең хат жаз улы мын, жауап жоқ. Ертеде Мақаш деген кісі тұр улы. - жақ/жек етістіктің түбіріне тікелей жалғанбай, өзінің алдында - көсемшенің – а /- е жұрнағының тұруын талап етеді. Келер шақ мағынасын береді. Өзі хабар етер жақ . Олар сонда бара жа қ. Көп болсын бере жақ тан ала жағ ың. - Тоғын , есімшенің -тын / -тін жұрнағының орнына жүреді . Біз де бара тоғын болдық сол тойға. -лық /- лік , әдеби тілдегі нұсқасы –йық / -йік . Жол бір ғой, бірге бара лық. Кел, балалар, оқы лық ! - Ай / -ей, көсемшенің жұрнағы . Заман кейін тынш ай ды ғой әйтеуір. Жел кешке қарай тынш ая ды Бұл мысалдардан көретініміз - жергілікті тіл құбылыстары халықтың тарихы, мәдениеті, әдет-ғұрпы, этногенезі туралы да бағалы деректер бере алатындығы, халықтың ауызекі тілі, халық диалектілірі мен сөйленістері әдеби тілді байытудың, оның сөз орамын, сөз саптау машығын нәрлендірудің қайнар көзі, құнарлы арнасы екендігі. 45 - жаттығу. Сөйлемдерді көшіріп, диалект сөздердің мағынасын анықтап, сипатына түсінік беріңдер. (лексикалық, фонетикалық, грамматикалық) 1. Кележақ қонақтарды қабылдауды Раушанға тапсырды. 2.Нүсірлеп құйған жаңбыр суы жыра, сайларға сыймай ағып жатыр. 3.«Джержинский» артелінің мол егіні жаппай пысты. 4.Осы сахарада мына тұрған шыбықтан да кәттә ағаш өскенін көресіз әлі. 5.Балалар, пахтаның чатағымен жүріп, сабаққа қопалдау дайындалған боларсыңдар. Дегенмынан мынандай сұраққа жауап беріп көргін. Еш қысылмағын, саспағын. 6.Құдағай, сізді ауқат ішсін деп төр тамға шақырып жатыр атамдар. 7.Аудандық финанс бөлімінің ревизоры Қауғабаевты бастығы кабинетіне оңаша шақырып алып, ықы-тықы жоқ, төте тосын әңгіме бастады ( О. С. ). 8. Тыныштық жақпаса бір күні мүкамбарасы шығып, қирап қалары хақ ( О. С. ). 9. - Мені бүгін емешегің езіліп неғып қонаққа шақыра қалдың, әуелі соны айтшы, қызталақ! ( О. С. ). 10. – Ай, сен де бір жылампая екенсің! Неге сонша зарлайсың?! – деді председатель ( О. С. ). 11. – Бүгін падаға жібериейміз, үйде жатып тынығыңыз деп үгіттеп көріп едік, онымызды тыңдамады ( О. С. ). жүктеу/скачать 3,22 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|