Қазақ тілі лексика, фонетика, морфология мен синтаксис

жүктеу/скачать 3,22 Mb.

Pdf көрінісі

бет	299/406
Дата	13.06.2022
өлшемі	3,22 Mb.
	#146458
түрі	Оқулық

1 ... 295 296 297 298 299 300 301 302 ... 406

Байланысты:
Қазақ тілі окулық Абуханов-лексика

Алыс жол атты сынайды, Ауыр жол ерді сынайды. («М. М.») Сәлім қызық
Заттың белгісін (сынын, түр, түсін т. б.), заттық сапасын, меншікті- лігін, санын білдіретін тұрлаусыз мүшені а н ы қ т а у ы ш дейді.

§ 116. Анықтауыш
Анықтауыш сөйлемдегі зат есімнен не зат есімнің орнына жұмсалатын
басқа есім сөздерінен болған мүшелермен ғана байланысып, сол мүшелерді
түрлі бейнелері жағынан сипаттап тұрады.
Сөйлемде әр түрлі синтаксистік қызметте жұмсалған әр заттың өзіне ғана
тән не бір тектес көп затқа ортақ сапалары болады. Бір затты өзге нәрселерден
сол сапалық ерекше белгілеріне қарай айыруға болады. Заттардың әр түрлі
сындық, сапалық белгілерін білдіретін сөздер сейлемде, көбінесе, анықтауыш
қызметінде жұмсалады.
Алыс
жол атты сынайды,
Ауыр
жол ерді сынайды. («М. М.»)
Сәлім
қызық
кітап оқыды.
Бұл сөйлемдердегі
алыс жол, ауыр жол, қызық кітап
деген тіркестерде
жол, кітап
деген зат есім сөздерінің алдындағы
алыс, ауыр, қызық
деген сын
есім сөздері арқылы сол заттардың бойында болатын айырықша белгілерінің
бір түрі керсетілген. Синтаксистік қызметі жағынан
алыс, ауыр, қызық
сөздері
сөйлемде анықтауыш болып тұр.

279
Заттың белгісін (сынын, түр, түсін т. б.), заттық сапасын, меншікті-
лігін, санын
білдіретін тұрлаусыз мүшені а н ы қ т а у ы ш дейді.
Анықтауыштар қ а н д а й? қ а й? қ а й с

ы? (қ а й с ы сы?) қ а й д а ғ ы ? н
е д е г і ? к і м н і ң ? н е н і ң ? қ а н ш а ? н е ш е ? н е ш і н ш і ? қ а й т -к е
н? н е т к е н ? деген сұраулардың біріне жауап береді. 1)
Аспазшы
тәтті
самсалар пісірді.
2)
Боцманның
жуан
даусы бар болып шықты. (Л. К.) 3.
Ойдағы
ел

жүктеу/скачать 3,22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 295 296 297 298 299 300 301 302 ... 406