Қазақ тілі лексика, фонетика, морфология мен синтаксис
жүктеу/скачать 3,22 Mb. Pdf көрінісі
|
Қазақ тілі окулық Абуханов-лексика
| кеше
кірісті . Кеше екінші бригада егін ору жұмысына кірісті. Сын есімнен, қимыл үстеулерінен болған пысықтауыштар сөйлемде орын талғайды.Өзі пысықтайтын етістіктен болған мүшемен қабыса байланысады . Мысалы: Тоғызыншы сыныптың оқушысы Болат өте жақсы сөйледі . Абайлар үйге сөйлей кірді. Сөйлемдегі сөздердің, сөйлем мүшелерінің дағдылы орын тәртібімен қатар олардың қалыпты орындарын өзгертіп қолдануға да болады. Сөйлем мүшелерінің қалыпты орнын ауыстырып, инверсия жасау сөйлеуге стильдік өң береді. Қазақ тілінде сөйлем мүшелерінің дағдылы орын тәртібін ауыстырып қалдану төмендегі түрде келеді . 1.Әдетте баяндауыш сөйлемнің ең соңында келіп ,бастауыш баяндауыш- тан бұрын айтылатын болса , автордың сөзінен құрылған сөйлем төл сөзді сөйлеммен жалғаса айтылғанда , бұлар «де»көмекші етістігі арқылы байла- нысады да автордың сөзінен құралған сөйлемнің бастауышы баяндауыштан кейін қолданылады.1 )- Ғапу етіңіз. Рас, қолайсыз екен-ау! – деп , ыңғайсыз- данып қалды Чайков. (Ғ.М.) 2) – Үкіметтің оң қолы өзіміз емес пе? – деді де, ойына бойлай берді Мейрам. 3) – Біздің тұзақ осылай болады, - деп, қалжың- дай келді Жанәбіл. (Ғ.М.) 4) – Үйге кіргесін естіртіңдер, мына Кенжетайды кіргізейік! – деген жауап берді Асқар. (С. М.) 2. Өзінің тыңдаушысына ерекше әсер ету үшін, шығармаға стильдік өң беру үшін жазушылар кейде сөйлем мүшелерінің қалыпты тәртібін өзгертіп, инверсия жасайды. Бастауышты баяндауыштан кейін қолданады. Тіпті, кейде тұрлаусыз мүшелерді де баяндуыштан кейін келтіріп жазады. а) 1) Адам тіршілігінің алуан түрлерін көріп жатыр Мейрам. 2) Бұл менің туған жерім болса да, сырын сізден аз біледі жүктеу/скачать 3,22 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|